Góp phần tái cấu trúc mạng lưới hàng không Vùng Thủ đô theo mô hình “trung tâm kép”
Trình bày tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, việc đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình là bước đi chiến lược, mang tính đột phá, góp phần tái cấu trúc mạng lưới hàng không Vùng Thủ đô theo mô hình “trung tâm kép” đã được nhiều đô thị lớn trên thế giới áp dụng thành công như London (Vương quốc Anh), Tokyo (Nhật Bản).
Cảng hàng không quốc tế Gia Bình sẽ giữ vai trò bổ trợ chiến lược cho Nội Bài, phát huy lợi thế về không gian, kết nối và hạ tầng, đồng thời tạo đà phát triển cho các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ. Dự án đồng thời có ý nghĩa đặc biệt trong bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ các sự kiện đối ngoại quan trọng, đặc biệt là Hội nghị cấp cao APEC năm 2027.
Việc đầu tư Dự án phù hợp với Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Gia Bình thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Bộ trưởng Trần Hồng Minh nêu rõ, được đầu tư theo các chuẩn mực quốc tế, Cảng hàng không quốc tế Gia Bình định hướng trở thành cảng hàng không thế hệ mới, thông minh, xanh, bền vững, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, phục vụ khai thác lưỡng dụng.
Đồng thời, đạt tiêu chuẩn dịch vụ cảng hàng không quốc tế 5 sao, thuộc nhóm 10 cảng hàng không 5 sao hàng đầu thế giới theo tiêu chí của Skytrax và nằm trong nhóm sân bay có trải nghiệm hành khách xuất sắc (AQS) theo đánh giá của Hội đồng sân bay quốc tế (ACI); hướng tới là cửa ngõ hàng không của miền bắc, là cảng hàng không trung chuyển hành khách, hàng hóa và cơ sở bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu máy bay (MRO) của khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Quy mô đầu tư Cảng hàng không quốc tế Gia Bình được đầu tư với quy mô cấp 4F theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO); đáp ứng nhu cầu khai thác khoảng 30 triệu hành khách/năm và 1,6 triệu tấn hàng hóa/năm giai đoạn đến năm 2030; khoảng 50 triệu hành khách/năm và 2,5 triệu tấn hàng hóa/năm tầm nhìn đến năm 2050. Dự án được đầu tư bằng nguồn vốn của nhà đầu tư, bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn huy động hợp pháp.
Nghiên cứu bổ sung quy định cụ thể về việc di dời và xử lý hậu di dời đối với 25 di tích lịch sử-văn hóa
Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết đầu tư Dự án với những lý do đã nêu tại Tờ trình của Chính phủ.
Về mục tiêu, quy mô, địa điểm, thời gian, tiến độ thực hiện dự án đầu tư, nhu cầu sử dụng đất, phương án giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư, phương án lựa chọn công nghệ chính, giải pháp bảo vệ môi trường, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với các nội dung theo hồ sơ trình của Chính phủ.
Tuy nhiên, đề nghị lượng hóa rõ các mục tiêu của Dự án, như tiêu chuẩn 5 sao Skytrax, top 10 thế giới, Net Zero…, xác định lộ trình và tính khả thi; bổ sung đánh giá về địa chất, thủy văn, thoát nước và tác động đến sông Ngụ, đồng thời làm rõ phương án giao thông kết nối đa phương thức và tính toán xử lý nền đất yếu phù hợp với tiến độ triển khai Dự án.
Đối với tiến độ thực hiện, Thường trực Ủy ban đề nghị đánh giá tính khả thi tiến độ phục vụ APEC 2027, đặc biệt trong bối cảnh còn nhiều vướng mắc về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, di dời hạ tầng kỹ thuật và điều kiện địa chất.
Ngoài ra, cũng cần có phương án đào tạo, chuyển đổi nghề, tạo việc làm cho người dân bị ảnh hưởng, đồng thời bổ sung phương án bảo đảm an ninh lương thực khi thu hồi diện tích lớn đất lúa 2 vụ.
Về công nghệ, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ danh mục, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình kiểm định - vận hành - đào tạo nhân sự và thiết lập cơ chế thẩm định liên ngành bảo đảm an toàn, bảo mật, ổn định vận hành.
Về thời gian hoạt động, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị phân tích, bổ sung đánh giá về thời hạn 70 năm, xác định trên cơ sở thời gian thu hồi vốn thực tế nhưng không vượt quá quy định của pháp luật. Cần quy định cơ chế giám sát định kỳ 5 năm/lần, cập nhật doanh thu, chi phí, lợi nhuận và thời gian hoàn vốn để điều chỉnh linh hoạt thời hạn hoạt động, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng.
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ làm rõ hơn cơ sở tính suất đầu tư Dự án, so sánh suất đầu tư với các dự án sân bay tương đương trong khu vực, điều chỉnh theo giá địa phương để lựa chọn mức chi phí phù hợp, tối ưu.
Về cơ chế, chính sách đặc biệt, ưu đãi, hỗ trợ đầu tư và điều kiện áp dụng, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định cụ thể về việc di dời và xử lý hậu di dời đối với 25 di tích lịch sử - văn hóa trong phạm vi Dự án, đặc biệt làm rõ trình tự công nhận lại di tích sau khi di dời, bảo đảm giữ nguyên yếu tố gốc, giá trị văn hóa-lịch sử và tuân thủ quy định của Luật Di sản văn hóa, Luật Đất đai, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Đồng thời, cần xây dựng phương án bảo tồn chi tiết, đánh giá tác động và cơ chế giám sát việc di dời, xác định rõ vai trò thẩm định và quản lý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đồng thời áp dụng các giải pháp khoa học, công nghệ hiện đại để bảo đảm bảo tồn giá trị gốc, tránh biến dạng di tích.
Bảo đảm tính khả thi, tiến độ và công tác giải phóng mặt bằng thực hiện Dự án
Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành, địa phương hữu quan lưu ý đến bảo đảm tính khả thi và tiến độ triển khai dự án trong giai đoạn 1 từ năm 2025-2027 khi đầu tư xây dựng các công trình cần thiết.
Với khối lượng công việc lớn liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, di dời di tích, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương cần có hướng dẫn chi tiết về việc bồi thường, tái định cư cho người dân thuộc khu vực phải di dời để xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình theo đúng tiến độ.
Thay mặt Chính phủ, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh khẳng định tầm quan trọng và cần thiết của việc chủ trương đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình đối với sự phát triển kinh tế-xã hội, góp phần tái cấu trúc mạng lưới hàng không Vùng Thủ đô theo mô hình “trung tâm kép” cũng như phục vụ khai thác lưỡng dụng bảo đảm hoạt động an ninh-quốc phòng và các sự kiện đối ngoại quan trọng. Những ý kiến đóng góp, đề xuất của các thành viên Quốc hội sẽ được các Bộ, ngành, địa phương hữu quan tiếp thu tối đa trong quá trình hoàn thiện đầu tư dự án để bảo đảm đúng tiến độ, chất lượng đặt ra.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với kiến nghị của Chính phủ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến về việc chấp thuận chủ trương đầu tư xây dựng dự án Cảng hàng không quốc tế Gia Bình tại Kỳ họp thứ 10.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương phối hợp với nhà đầu tư tiếp thu tối đa các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính, các cơ quan của Quốc hội để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ Dự án; đồng thời làm rõ tính khả thi của tổng thể Dự án.
