Mở đường cho bán dẫn
Ngành bán dẫn đang trở thành trụ cột chiến lược của mọi nền kinh tế hiện đại. Từ AI, Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây đến công nghệ quốc phòng, tất cả đều phụ thuộc năng lực sản xuất và thiết kế vi mạch.
AI đang là động lực then chốt giúp Việt Nam chuyển từ mô hình sản xuất gia công sang mô hình sáng tạo, phát triển giá trị mới. Trong lĩnh vực bán dẫn, AI đang tái định hình toàn bộ quy trình sản xuất, từ tự động hóa dây chuyền đóng gói, kiểm thử, tối ưu hóa thiết kế chip bằng mô phỏng và học máy, đến giảm tỷ lệ lỗi thông qua dữ liệu thời gian thực...
Công nghiệp bán dẫn là nền tảng của kỷ nguyên số. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2025, kinh tế số chiếm 20% GDP và đến năm 2030 đạt 30%; chi tiêu cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đạt ít nhất 3% GDP, lọt top 40 Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII).
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng như Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp Công nghệ số và Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050.
Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương khẳng định, công nghiệp bán dẫn được xác định là công nghệ chiến lược, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, khẳng định vị thế quốc gia. Tính đến tháng 11, Việt Nam có hơn 170 dự án đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực bán dẫn với tổng vốn gần 11,6 tỷ USD, tập trung vào hai công đoạn chính là thiết kế chip và đóng gói, kiểm thử. Khoảng 60 doanh nghiệp thiết kế, tám dự án đóng gói-kiểm thử và hơn 20 doanh nghiệp sản xuất, cung ứng vật liệu, thiết bị tại Việt Nam, trong đó có các tên tuổi như Intel, Amkor, Hana Micron, Coherent, VDL…
Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo mới cho phép áp dụng cơ chế sandbox, bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển hệ thống tiêu chuẩn-đo lường-chất lượng quốc tế và thu hút FDI có điều kiện gắn với chuyển giao công nghệ, phát triển năng lực nội sinh, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho ngành bán dẫn phát triển.
Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo mới cho phép áp dụng cơ chế sandbox, bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển hệ thống tiêu chuẩn-đo lường-chất lượng quốc tế và thu hút FDI có điều kiện gắn với chuyển giao công nghệ, phát triển năng lực nội sinh, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho ngành bán dẫn phát triển.
Bên cạnh đó, Luật Công nghiệp Công nghệ số (được thông qua tháng 6/2025) đặt nền tảng pháp lý cho phát triển công nghiệp công nghệ số và bán dẫn, khuyến khích đầu tư vào chip đột phá, hướng tới làm chủ thiết kế và sản xuất chip trong nước. Theo quy định, một số ưu đãi vượt trội cho lĩnh vực bán dẫn như dự án sản xuất sản phẩm bán dẫn với vốn đầu tư từ 6.000 tỷ đồng được áp dụng thuế suất 5% trong 37 năm; miễn thuế 6 năm và giảm 50% trong 13 năm tiếp theo…
Bộ Khoa học và Công nghệ đang hoàn thiện các nghị định và thông tư hướng dẫn Luật Công nghiệp Công nghệ số, dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2026, nhằm đồng bộ thể chế, chính sách ưu đãi và hạ tầng. Việt Nam cũng đang phát triển các trung tâm thiết kế vi mạch, trung tâm R&D, phòng lab dùng chung, đồng thời đầu tư hạ tầng năng lượng, logistics, trung tâm dữ liệu và năng lượng sạch. Đây là các yếu tố cốt lõi để hình thành chuỗi giá trị bán dẫn nội địa bền vững.
Nhân lực liên ngành, chìa khóa đột phá
Với hơn 1,9 triệu lao động công nghệ thông tin, trong đó có 7.000 kỹ sư thiết kế bán dẫn, Việt Nam có lợi thế lớn về nhân lực trẻ. Chính phủ đã triển khai Chương trình phát triển nguồn nhân lực bán dẫn, đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo hơn 50.000 kỹ sư và cử nhân bán dẫn, đồng thời xây dựng các phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu, chương trình đào tạo gắn với doanh nghiệp.
Dù vậy, nhu cầu nhân lực thực tế khoảng 10.000 kỹ sư mỗi năm, nhưng nguồn cung mới đáp ứng chưa tới 20%. Đáng chú ý, thiếu hụt nhóm kỹ sư giao thoa giữa AI, vi mạch, điều khiển và dữ liệu, được đánh giá là lực lượng quyết định năng lực thiết kế chip và vận hành nhà máy bán dẫn thông minh.
Giáo sư Usagawa Tsuyoshi, chuyên gia hàng đầu Nhật Bản về đào tạo nhân lực bán dẫn và cố vấn đặc biệt của Trường đại học Việt Nhật (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định, Việt Nam có tiềm năng lớn trở thành trung tâm nhân lực bán dẫn nếu Nhà nước, doanh nghiệp và trường đại học phối hợp đồng bộ. Ông cho rằng, trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, kỹ sư bán dẫn cần ba năng lực cốt lõi, gồm: nền tảng vững về toán, vật lý, tin học và điện tử; tư duy logic để giải quyết vấn đề phức tạp; tinh thần học hỏi liên tục.
Chương trình đào tạo kỹ sư bán dẫn của Trường đại học Việt Nhật được thiết kế với sự hợp tác của các đại học hàng đầu Nhật Bản như Tokyo và Kumamoto, nhằm chuẩn hóa đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế. Các mô hình hợp tác mới giữa doanh nghiệp-viện-trường trong đào tạo bán dẫn đang mở hướng đi thực chất theo chuẩn quốc tế. Các chuyên gia cũng khuyến nghị nên mở rộng hình thức “đào tạo đặt hàng”, khuyến khích doanh nghiệp như Intel, Samsung, FPT Semiconductor, Viettel… xây dựng giáo trình và tiếp nhận sinh viên thực tập.
Việt Nam có tiềm năng lớn trở thành trung tâm nhân lực bán dẫn nếu Nhà nước, doanh nghiệp và trường đại học phối hợp đồng bộ. Ông cho rằng, trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, kỹ sư bán dẫn cần ba năng lực cốt lõi, gồm: nền tảng vững về toán, vật lý, tin học và điện tử; tư duy logic để giải quyết vấn đề phức tạp; tinh thần học hỏi liên tục.
Giáo sư Usagawa Tsuyoshi,
Chuyên gia hàng đầu Nhật Bản về đào tạo nhân lực bán dẫn và cố vấn đặc biệt của Trường đại học Việt Nhật (Đại học Quốc gia Hà Nội)
Theo Viện trưởng Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) Hồ Đức Thắng, Bộ đang xây dựng Luật AI, phát triển Trung tâm điện toán đám mây và dữ liệu lớn quốc gia, hướng tới tự chủ hạ tầng tính toán phục vụ AI và bán dẫn. Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) xác định AI và bán dẫn là hai trụ cột chiến lược, kết hợp phát triển cụm công nghiệp công nghệ cao kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu, tập trung 4 nhiệm vụ: phát triển hạ tầng tính toán mạnh, đào tạo kỹ sư liên ngành, chuẩn hóa dữ liệu sản xuất chip và thu hút chuyên gia quốc tế bằng đãi ngộ đặc biệt.
Đáng chú ý, Viettel đang xây dựng nhà máy chip đầu tiên, phát triển các dòng chip 5G, IoT, an ninh mạng hướng tới làm chủ công nghệ lõi. Đây được coi là dự án quan trọng trong Chiến lược phát triển bán dẫn quốc gia đến năm 2030, góp phần hiện thực hóa mục tiêu có 100 doanh nghiệp thiết kế chip và 15.000 kỹ sư vào thời điểm đó.
![[Video] Internet Day 2025: Kiến tạo không gian số tin cậy](https://cdn.nhandan.vn/images/e53b3df5710fb57b6bbd10e5f520838908cae1f85d134b8721227e792287dfbdb38820352ce7b10e1351e5e82bef99be870af692cafa7935d8020895a1f9f0cf/720.jpg.webp)
