Tuy chỉ tập trung vào một giai đoạn tương đối ngắn - thế kỷ thứ X - so với cả chiều dài lịch sử của Việt Nam, tác giả Trần Trọng Dương đã nghiên cứu kỹ lưỡng 10 đề tài nêu lên ba chủ điểm lịch sử: Mốc thời gian được định nghĩa cho khởi đầu nền tự chủ, Tình hình chuyển hóa từ mô hình địa phương rời rạc lên mô hình nhà nước tập quyền, Sự hiện diện của văn hóa Phật giáo trong hệ thống chính trị mới. Tuy ba ý niệm cốt lõi trên được đề cập đến nhưng tác giả không chia cắt rạch ròi như thế. Tác giả đưa ra một số điểm nho nhỏ trong lịch sử, trình bày quan điểm và lý luận của một số tác phẩm chủ đạo rồi khéo léo đưa ra những điểm mạnh, yếu, đúng, sai của từng vấn đề trước khi đến một kết luận và chọn lựa sau cùng. Trần Trọng Dương đã sử dụng các tài liệu có giá trị gần nhất với thời kỳ lịch sử mà mình quan sát, đồng thời áp dụng phương pháp suy luận mới của thời đại ngày nay để thành những cứ liệu vững chắc. Hai tiêu chuẩn chính của nghiên cứu là tài liệu [cổ] và phương pháp [tân] đã khiến cho chọn lựa của Trần Trọng Dương [và nhóm nghiên cứu] có một giá trị đáng trân trọng.
Tuy chỉ là 10 tiểu luận nêu lên 10 vấn đề lịch sử, đúng như đề tựa chỉ là những mảnh vỡ, tác giả đã đặt mình trong vai trò một thám tử (detective) đứng trước một hiện trường đánh giá những chứng cứ mơ hồ còn sót lại và dùng những suy luận khoa học để tìm ra manh mối. Việc đi tìm lại những sự thật lẩn khuất trong số tài liệu hỗn tạp kia không những đòi hỏi sự kiên trì mà còn phải có đủ sáng suốt.
Một điểm cũng cần ghi nhận, tác giả và các cộng sự với sở học Hán - Nôm thâm thúy đã khai thác các văn bản cổ để soi sáng những nghi vấn lịch sử vào thế kỷ thứ X. Lịch sử nước ta trong hơn 20 thế kỷ qua vẫn còn nhiều khoảng trống chưa được nghiên cứu cho đầy đủ. Việc lật lại những văn bản có giá trị để nối những mắt xích đứt cho tròn vẹn không phải là điều dễ làm. “Việt Nam thế kỷ X: Những mảnh vỡ lịch sử” của Trần Trọng Dương và nhóm cộng sự là một công trình thú vị trong việc đi tìm những giải thích hợp lý cho những giai đoạn còn lẩn khuất. Các sử gia quan tâm về giai đoạn tranh tối tranh sáng của nền tự chủ dân tộc không thể không đánh giá cao về nỗ lực kiên trì này.
