Nhiều tín hiệu khởi sắc đầu năm
Tiếp đà năm 2021, trong tháng đầu tiên của năm 2022, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa đã có những tín hiệu khởi sắc. Theo đó, ước tính tháng 1/2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 29 tỷ USD, tăng 1,6% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, có 7 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỷ USD, chiếm 63,3% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Dệt may là một trong những ngành xuất khẩu có tăng trưởng ấn tượng khi đơn hàng tăng mạnh. Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, đến thời điểm hiện tại, nhiều doanh nghiệp dệt may đã có đơn hàng đến tháng 5/2022. Hiệp hội Dệt may Việt Nam đã đưa ra 3 kịch bản cho ngành trong năm 2022, khi dịch bệnh được kiểm soát trong quý I/2022 sẽ đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 42,5 - 43,5 tỷ USD; kiểm soát vào giữa năm đạt 40 - 41 tỷ USD và vào cuối năm sẽ đạt 38 - 39 tỷ USD.
Tương tự, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam nhận định, ngành da giày cũng hứa hẹn có nhiều cơ hội về xuất khẩu trong năm 2022. Theo bà Xuân, riêng năm 2021, tổng kim ngạch xuất khẩu da giày đạt 20,78 tỷ USD (tăng 4,6%). Dự kiến năm 2022 tăng trưởng toàn ngành từ 10 - 15% so năm 2021, đạt khoảng 23 - 25 tỷ USD.
Ngành thép cũng hứa hẹn một năm bứt phá bởi năm 2021 đánh dấu bước ngoặt khi lần đầu tiên xuất khẩu ngành này vượt mốc 10 tỷ USD. Cụ thể, xuất khẩu thép đạt khoảng 14 triệu tấn với trị giá hơn 12,7 tỷ USD. Hiệp hội Thép Việt Nam đánh giá, năm 2022 khi dịch Covid-19 sẽ được kiểm soát tốt sẽ tạo điều kiện cho các nhà máy thép hoạt động ổn định, bảo đảm nguồn cung thép cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh đó, các FTA đã ký kết tiếp tục tạo ra cơ hội thuận lợi cho các doanh nghiệp thép mở rộng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu.
Bộ Công thương cũng dự báo, ngoài những ngành trên, các mặt hàng như cà-phê, hạt điều, cao-su, rau quả, hạt tiêu, gạo và chè tiếp tục sẽ là những mặt hàng đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu ngành hàng đối với thị trường Liên minh châu Âu (EU) và có tiềm năng tăng trưởng trong năm 2022. Trong đó, cà-phê tiếp tục tận dụng tốt lợi thế về thuế suất 0% theo EVFTA để gia tăng thị phần trong tổng nhu cầu 10 tỷ USD mỗi năm mà EU đang có...
Bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) nhấn mạnh, các FTA đang hỗ trợ đắc lực cho hoạt động thương mại của Việt Nam với nhiều thị trường lớn. Để hỗ trợ các doanh nghiệp tăng tốc xuất khẩu trong năm 2022, bộ này sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp nắm chắc các quy định để tận dụng các cơ hội, khắc phục những hạn chế, thách thức, khai thác, phát huy tối đa lợi thế của các FTA. Cùng với đó, mở rộng và đa dạng hóa thị trường, mặt hàng, thúc đẩy xuất khẩu phát triển bền vững; đồng thời, chú trọng đổi mới công tác xúc tiến thương mại, đẩy mạnh phân phối hàng hóa qua nền tảng số, thương mại điện tử...
Những thuận lợi và khó khăn trong năm 2022
Dự báo về tình hình xuất nhập khẩu năm 2022 và những thuận lợi, khó khăn, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương nhấn mạnh, năm 2022 sẽ là năm tiếp tục có những thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Đại dịch Covid-19 có thể tiếp tục diễn biến phức tạp, kéo dài và phát sinh những biến thể mới. Trong bối cảnh, tăng trưởng kinh tế thế giới chưa vững chắc và còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó có những tác động của Covid-19 chưa bộc lộ hết.
Bởi vậy, chúng ta vừa phải nhanh chóng thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát tốt dịch bệnh để duy trì, phát triển sản xuất, vừa bắt kịp với đà phục hồi và các xu hướng phát triển mới của quốc tế, đồng thời cũng phải đối mặt với nhiều rủi ro như xu hướng gia tăng các hàng rào bảo hộ thương mại phi thuế quan tại nhiều khu vực thị trường lớn, diễn biến giá cả hàng hóa toàn cầu trở nên khó dự đoán, hay nguy cơ lạm phát, rủi ro tài chính, tiền tệ gia tăng...
Tuy nhiên, ông Hải cho rằng, chúng ta cũng nhìn nhận trong khó khăn vẫn luôn xuất hiện cơ hội. Đến thời điểm này các doanh nghiệp cũng đã được “tiêm vaccine” để thích ứng với những biến đổi của thị trường do dịch bệnh gây ra. Đây là tiền đề rất tốt để chúng ta tiếp tục phát triển trong thời gian tới.
Do đó, thị trường xuất khẩu dự báo tiếp tục phục hồi khi các nước dần kiểm soát được dịch Covid-19. Xuất khẩu sang các thị trường đối tác trong các hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới sẽ tiếp tục được tăng cường khi các doanh nghiệp đã dần thích nghi với các cam kết của hiệp định cùng thuế nhập khẩu ưu đãi của các đối tác sẽ tiếp tục được xóa bỏ hoặc cắt giảm. Nhiều nước triển khai các gói kích thích kinh tế, kích cầu tiêu dùng, qua đó gia tăng nhu cầu hàng nhập khẩu.
Nhận định về câu chuyện ùn tắc ở biên giới là tâm điểm quan tâm của dư luận thời gian qua, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu bày tỏ: Nguyên nhân trực tiếp của việc này là do Trung Quốc siết chặt các biện pháp phòng dịch khiến năng lực thông quan giảm xuống đáng kể. Nhưng dù do nguyên nhân gì thì chúng ta cũng đều thấy những rủi ro của xuất khẩu qua cửa khẩu đường bộ, đặc biệt là xuất khẩu nông sản và xuất khẩu qua cửa khẩu phụ, lối mở (hay còn gọi là xuất khẩu tiểu ngạch).
“Vì vậy, dù đợt ùn tắc vừa qua cơ bản đã giải tỏa xong, nhưng các vấn đề vẫn còn đó nếu chúng ta không thay đổi. Trong nhiều điều phải thay đổi, tôi rất mong các tỉnh vùng trồng quan tâm hơn nữa, có biện pháp thiết thực để kết nối nông dân, thương lái với các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản”, ông Hải nói và nhấn mạnh, các bộ, ngành không thể thực hiện, làm thay việc kết nối cho từng địa phương, từng khu vực, từng mặt hàng, mà chỉ có thể hỗ trợ khi địa phương vào cuộc.
Khó khăn và thuận lợi được nhìn nhận khá rõ nét, nhưng để thực hiện tốt, cần hành động từ doanh nghiệp. Theo ông Hải, các doanh nghiệp cần tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo sản phẩm chất lượng cao để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường thế giới. “Doanh nghiệp phải tìm hiểu, nắm bắt rõ thông tin về thị trường, từ thị hiếu người tiêu dùng cho đến những quy định, tiêu chuẩn về quy tắc xuất xứ, an toàn vệ sinh thực phẩm... để từ đó gia tăng chất lượng hàng hóa, chinh phục các thị trường”, ông Hải nói.
Điểm đáng lưu ý, ông Hải cho rằng, trong bối cảnh tình hình thế giới đang có nhiều diễn biến hết sức phức tạp, khó lường, các nước ngày càng gia tăng các biện pháp hạn chế thương mại, bảo hộ sản xuất trong nước, đòi hỏi các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực trong công tác cảnh báo sớm, phân tích, dự báo tình hình, thông tin cập nhật đến các hiệp hội, doanh nghiệp, để chủ động có biện pháp phù hợp, bảo vệ lợi ích xuất khẩu của Việt Nam.
