Kịp thời điều hành
Lạm phát trong năm 2022 có xu hướng gia tăng, bởi lạm phát so với cùng kỳ tháng 12/2021 và lạm phát trung bình năm 2021 chỉ ở mức 1,81% và 1,83%. Bởi nền kinh tế phục hồi trở lại sau đại dịch với tăng trưởng GDP năm 2022 đạt mức 8,02%. Ngoài ra, xu hướng giá hàng hóa cơ bản trên thế giới tăng mạnh trong nửa đầu năm 2022 do xung đột Nga - Ukraine. Đồng thời việc tỷ giá USD/VND tăng dẫn đến giá nhập khẩu nhiên, nguyên vật liệu tăng theo khi tính bằng VND.
Theo TS Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Kinh tế tài chính, nền kinh tế Việt Nam chưa phục hồi hoàn toàn. Mặc dù tốc độ tăng trưởng GDP trong năm 2022 đạt mức 8,02%, nhưng tính trung bình giai đoạn 2020-2022 chỉ ở mức 4,52%, thấp hơn nhiều so mức tiềm năng khoảng 6-6,5%. Điều này có nghĩa, trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay còn nhiều công suất dư thừa, do vậy, các doanh nghiệp không thể tăng giá mạnh, khi cung hàng hóa vẫn dồi dào. Đây là yếu tố kiềm chế giá cả của một số mặt hàng như lương thực, thực phẩm, cũng như hàng tiêu dùng thiết yếu.
“Chính sách tiền tệ thận trọng trong năm 2022 cùng với nguy cơ kinh tế thế giới rơi vào suy thoái trong năm 2023 sẽ khiến áp lực lạm phát trong năm nay không quá lớn. Lạm phát so với cùng kỳ năm trước có khả năng đạt đỉnh vào tháng 1/2023 và sau đó quay trở lại mức trung bình của giai đoạn 2016 - 2022, khoảng 3%. Còn lạm phát trung bình trong năm 2023 được dự báo sẽ ở mức khoảng 3,5% (+/- 0,5%)”, TS Nguyễn Đức Độ nhận định.
Thực tế cho thấy, các áp lực đối với lạm phát từ các biến số như tiền tệ, tỷ giá hay giá nhiên, nguyên vật liệu nhiều khả năng đã đạt đỉnh trong năm 2022 và sẽ giảm trong năm 2023. Lạm phát đã có dấu hiệu hạ nhiệt trong tháng 12/2022, khi lạm phát cơ bản chỉ tăng 0,33% so tháng trước. Tuy nhiên, áp lực tăng giá điện, giá một số dịch vụ do Nhà nước kiểm soát trong năm 2023 sẽ lớn hơn so năm 2022.
PGS, TS Nguyễn Vũ Việt, Phó Giám đốc Học viện Tài chính cho biết, Chính phủ, các bộ, ngành đã kịp thời ban hành nhiều giải pháp về tài khóa, tiền tệ, cũng như kiểm soát giá cả nhằm duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng. Kết quả, năm 2022, Việt Nam đã đạt được mục tiêu kép: GDP năm 2022 ước tăng 8,02% so năm 2021; lạm phát bình quân năm 2022 chỉ ở mức 3,15%, thấp hơn nhiều so mục tiêu 4%.
Song, các thách thức đối với kinh tế Việt Nam trong năm 2023 vẫn còn rất lớn. Nguyên do, xác suất xảy ra suy thoái kinh tế toàn cầu ngày càng gia tăng cùng với chính sách tiền tệ thắt chặt tại Mỹ và châu Âu. Việc Trung Quốc chấm dứt chính sách Zero-Covid cùng các rủi ro liên quan xung đột Nga - Ukraine có thể tạo áp lực đối với giá năng lượng, lương thực, thực phẩm và nguyên vật liệu trên thế giới trong thời gian tới.
Chủ động linh hoạt
Trước những vấn đề đặt ra, Cục trưởng Quản lý giá Bộ Tài chính Nguyễn Minh Tiến chỉ ra, công tác quản lý, điều hành giá trong năm tới cần tiếp tục thực hiện chủ động và linh hoạt bảo đảm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu 4,5% do Quốc hội đề ra. Các bộ, ngành, địa phương bám sát thực hiện theo chỉ đạo, chú trọng tập trung vào nhiều biện pháp.
Thứ nhất, theo dõi sát diễn biến kinh tế và lạm phát thế giới tác động đến Việt Nam để có những giải pháp ứng phó phù hợp; cập nhật sát tình hình để có chỉ đạo bảo đảm cân đối cung cầu trong nước.
Thứ hai, thực hiện chính sách tiền tệ thận trọng, bảo đảm tính chủ động, hiệu quả, phối hợp với điều hành chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và các chính sách khác để góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế…
Thứ ba, đối với các mặt hàng Nhà nước định giá, các dịch vụ công đang triển khai lộ trình thị trường (dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, dịch vụ giáo dục, điện), các bộ, ngành, địa phương chủ động trong việc tính toán, chuẩn bị các phương án giá để triển khai điều chỉnh vào thời điểm phù hợp với quy định và bối cảnh chung.
Thứ tư, đối với các mặt hàng cụ thể, các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm tổ chức, theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả thị trường các mặt hàng thuộc lĩnh vực quản lý để có biện pháp điều hành phù hợp. Chủ động tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, trong lưu thông để chuẩn bị các nguồn hàng dự trữ, bình ổn giá cả thị trường, nhất là dịp cuối năm 2022 và dịp Tết Nguyên đán năm 2023.
Thứ năm, sử dụng linh hoạt, hiệu quả các công cụ, biện pháp điều tiết giá để kiểm soát, bình ổn thị trường. Tăng cường triển khai hiệu quả và giám sát thực hiện các biện pháp kê khai giá, niêm yết giá; công khai thông tin về giá; tổ chức thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về giá.
Thứ sáu, công tác truyền thông cần đóng vai trò quan trọng nhằm tránh tạo kỳ vọng lạm phát vượt mức tại một số thời điểm diễn biến kinh tế trong và ngoài nước không thuận lợi, hạn chế tâm lý “tát nước theo mưa” của giá các mặt hàng khác trong nền kinh tế, nhằm ổn định tâm lý người tiêu dùng và doanh nghiệp.
