Hướng tới tạo việc làm bền vững

Các chế độ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) hiện hành được đánh giá còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý nhiều đến các chế độ mang tính chủ động, phòng ngừa, hạn chế thất nghiệp; chính sách hỗ trợ việc làm cho nhóm lao động yếu thế: lao động phi chính thức, lao động không có giao kết hợp đồng lao động chưa mang tính chủ động. Chính vì thế, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang đề nghị xây dựng Luật Việc làm (sửa đổi) nhằm xây dựng thị trường lao động đồng bộ, thúc đẩy tạo việc làm theo hướng bền vững.
0:00 / 0:00
0:00
Chính sách bảo hiểm thất nghiệp bổ sung theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động duy trì việc làm.
Chính sách bảo hiểm thất nghiệp bổ sung theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động duy trì việc làm.

Chính sách BHTN là công cụ quản trị thị trường lao động

Tại Tờ trình xây dựng Luật Việc làm (sửa đổi), Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội dự kiến đề xuất xây dựng bốn nhóm chính sách: Phát triển thị trường lao động đồng bộ, hiện đại, thống nhất, có sự quản lý, kiểm soát, điều tiết của Nhà nước; hoàn thiện chính sách BHTN hướng tới là công cụ quản trị thị trường lao động; phát triển kỹ năng nghề, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy tạo việc làm theo hướng bền vững.

Về BHTN, tại Luật Việc làm hiện hành, đối tượng tham gia chưa bao phủ hết các đối tượng có quan hệ lao động; một số quy định về tham gia BHTN cần được sửa đổi, bổ sung. Các chế độ BHTN còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý nhiều đến các chế độ mang tính chủ động, phòng ngừa, hạn chế thất nghiệp; quy định điều kiện hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề khá chặt chẽ; chế độ hỗ trợ học nghề chủ yếu giải quyết nhu cầu học, chưa chú trọng đào tạo, phát triển hoặc nâng cao trình độ kỹ năng nghề...

Một số quy định về tham gia BHTN cần được sửa đổi, bổ sung để bảo đảm phù hợp với thực tiễn, như: Quy định về đối tượng phải đóng BHTN, quản lý đối tượng thuộc diện tham gia BHTN; quy định về trường hợp người sử dụng lao động không có khả năng thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về BHTN, người lao động gặp khó khăn trong việc làm thủ tục hưởng BHTN do không đủ điều kiện về đóng BHTN; quy định về bảo lưu thời gian đóng BHTN…

Nhằm sửa đổi, bổ sung chính sách BHTN theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động duy trì việc làm, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất: Mở rộng đối tượng tham gia BHTN; sửa đổi bốn chế độ hiện hành theo hướng mở rộng phạm vi, rà soát điều kiện tạo thuận lợi cho đối tượng thụ hưởng; bổ sung chế độ hỗ trợ người sử dụng lao động sử dụng nhiều lao động là người khuyết tật, người dân tộc thiểu số, người cao tuổi và hỗ trợ trong trường hợp thiên tai, dịch bệnh, “cú sốc” thị trường… đột xuất khác.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định đối tượng người lao động bắt buộc tham gia BHTN gồm: Người lao động có giao kết hợp đồng làm việc, hợp đồng lao động xác định, không xác định thời hạn hoặc hợp đồng lao động xác định thời hạn từ một tháng trở lên. Bổ sung một số quy định về tham gia BHTN: Trách nhiệm thông báo của người sử dụng lao động, xử lý đối với trường hợp người sử dụng lao động không có khả năng thực hiện đầy đủ nghĩa vụ BHTN, quản lý đối tượng… Đề xuất sửa đổi quy định về tiền lương làm căn cứ đóng BHTN bao gồm mức lương, các khoản phụ cấp; sửa đổi quy định về mức trần đóng BHTN.

Sửa đổi, bổ sung quy định về trợ cấp thất nghiệp: Sửa đổi, bổ sung điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp theo hướng quy định bổ sung một số trường hợp không được hưởng trợ cấp thất nghiệp như: Người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc/hợp đồng lao động, người lao động bị xử lý kỷ luật buộc thôi việc, người đang hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng. Sửa đổi quy định về mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định bảo đảm phù hợp với chủ trương bỏ mức lương cơ sở theo Nghị quyết số 27-NQ/TƯ. Sửa đổi, bổ sung quy định người lao động không được hưởng tiền trợ cấp thất nghiệp và không được bảo lưu thời gian đóng BHTN đối với thời gian bị tạm dừng hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Bổ sung chính sách hỗ trợ việc làm theo hướng chủ động

Về chính sách hỗ trợ việc làm, mặc dù Luật Việc làm 2013 đã có các quy định về hỗ trợ tạo việc làm, bao gồm các chính sách về tín dụng tạo việc làm; hỗ trợ chuyển dịch việc làm cho lao động nông thôn; hỗ trợ đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; hỗ trợ tạo việc làm cho thanh niên; chính sách việc làm công và hỗ trợ phát triển thị trường lao động. Tuy nhiên, qua triển khai thực hiện, các quy định về chính sách hỗ trợ đã bộc lộ một số hạn chế.

Trong Tờ trình đề xuất xây dựng Luật Việc làm (sửa đổi), Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất quy định chính sách hỗ trợ tạo việc làm cho lao động nói chung, một số nhóm lao động yếu thế, đặc thù nói riêng. Đồng thời, sửa đổi, bổ sung chính sách hỗ trợ việc làm theo hướng chủ động, bao phủ cả nhóm lao động phi chính thức, lao động không có giao kết hợp đồng lao động; bổ sung các chính sách hỗ trợ phát triển thị trường lao động.

Cụ thể, Bộ đề xuất sửa đổi, bổ sung chính sách tín dụng ưu đãi tạo việc làm: Đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm, gồm: Quỹ quốc gia về việc làm (hoặc nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm từ ngân sách Trung ương); ngân sách địa phương ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội; nguồn huy động của Ngân hàng Chính sách xã hội được Nhà nước cấp bù chênh lệch lãi suất; nguồn hỗ trợ của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và nguồn hợp pháp khác. Sửa đổi quy định về đối tượng vay, điều kiện vay vốn theo hướng tạo thuận lợi vay vốn và phù hợp các quy định pháp luật liên quan; bổ sung quy định ưu tiên vay vốn với mức lãi suất thấp hơn cho người cao tuổi. Bổ sung quy định Nhà nước cấp bù chênh lệch lãi suất cho các ngân hàng thương mại để thực hiện cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ và thị trường lao động.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung chính sách hỗ trợ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng: Bổ sung quy định theo hướng mọi người lao động có nhu cầu có cơ hội tiếp cận các chính sách (học nghề, vay vốn) và Nhà nước hỗ trợ một số nhóm đối tượng chính sách. Bổ sung đối tượng được Nhà nước hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng (ngoài năm đối tượng hiện hành) gồm thanh niên hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an, thanh niên tình nguyện hoàn thành nhiệm vụ thực hiện chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội; lao động thuộc huyện nghèo, xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo.

Bên cạnh đó, Bộ đề xuất sửa đổi, bổ sung một số chính sách hỗ trợ việc làm cho một số nhóm lao động đặc thù, yếu thế: Bổ sung quy định khuyến khích doanh nghiệp/cơ sở sản xuất, kinh doanh tham gia đào tạo và tuyển dụng lao động nông thôn đã qua đào tạo; quy định hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động của doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ kinh doanh tạo việc làm cho lao động ở khu vực nông thôn.

Bổ sung một số đối tượng ưu tiên tham gia chính sách việc làm công (với điều kiện phù hợp khả năng, sức khỏe) như lao động là người cao tuổi, người khuyết tật. Bổ sung quy định về việc làm bán thời gian cho học sinh, sinh viên theo hướng quy định về thời gian, các chế độ cơ bản (tiền công, an toàn vệ sinh lao động, bảo hiểm tai nạn …) và trách nhiệm quản lý, theo dõi học sinh, sinh viên làm thêm.

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất bổ sung quy định chính sách hỗ trợ chuyển tiếp việc làm và hỗ trợ việc làm cho người cao tuổi, gồm: Hỗ trợ đào tạo nghề, tư vấn, giới thiệu việc làm cho lao động lớn tuổi (để chuẩn bị bước sang giai đoạn cao tuổi); hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm phù hợp lao động cao tuổi; các chính sách ưu tiên khi sử dụng lao động cao tuổi (vay vốn, tham gia chính sách việc làm công…). Bổ sung quy định chính sách hỗ trợ chính thức hóa việc làm phi chính thức: tư vấn, trợ giúp pháp lý về quy định pháp luật về việc làm, hợp đồng lao động, bảo hiểm xã hội; hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động phi chính thức (tiếp cận cả từ hướng người sử dụng lao động (các cơ sở sản xuất, kinh doanh khu vực phi chính thức) và người lao động); hỗ trợ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội; hỗ trợ cung cấp thông tin thị trường lao động, tư vấn, giới thiệu việc làm.