Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lenin đã nghiên cứu chủ nghĩa tư bản và lịch sử loài người, phát hiện ra tính quy luật của sự phát triển của lịch sử, tổng kết các tư tưởng về CNXH, đặt những tư tưởng đó trên cơ sở khoa học để xây dựng nên học thuyết về CNXH khoa học, trong đó vấn đề giải phóng con người khỏi áp bức, bóc lột, xây dựng xã hội mới tốt đẹp cho con người, vì con người đã có thể trở thành hiện thực với đầy đủ những cơ sở kinh tế, xã hội, vật chất và tinh thần. Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã lựa chọn con đường cách mạng giải phóng dân tộc, tiến lên xây dựng CNXH, cũng không ngoài mục đích cao cả và nhân văn đó.
Khởi đầu từ năm 1930, cuộc đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, vì độc lập, tự do cho dân tộc và thống nhất đất nước phải trải qua gần một nửa thế kỷ mới dành được thắng lợi hoàn toàn. Trong những năm tháng đấu tranh đầy thử thách cam go ấy, dưới ngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH, đi theo sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, nhân dân ta đã không quản gian khổ, hy sinh, cả nước một lòng, toàn dân một ý chí, vượt lên gian khổ, hy sinh, đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược, giành được những chiến công oanh liệt. Đại thắng mùa xuân năm 1975 đã mở ra một thời kỳ mới của đất nước, thời kỳ đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa (XHCN), thực hiện lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”, “phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”, vì hạnh phúc của nhân dân. Mục tiêu “hạnh phúc của nhân dân” là sự tiếp tục nhất quán những giá trị đã được khẳng định ngay từ khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Mục tiêu đó cũng được thể hiện đầy đủ, rõ ràng trong nhận thức lý luận, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước cũng như trên thực tế phát triển kinh tế, quản lý xã hội, đúng như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định trong bài viết “Một số vấn đề lý luận, thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam”: “mọi đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”.
Trước hết, Đảng ta đã không ngừng trăn trở, tìm tòi, tổng kết thực tiễn, vận dụng sáng tạo những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, rút ra những bài học kinh nghiệm từ sự đổ vỡ của mô hình CNXH hiện thực ở Liên Xô và các nước Đông Âu, Trung Âu, để xây dựng nên một mô hình CNXH đặc thù, gắn liền với những điều kiện cụ thể của Việt Nam, phù hợp với bối cảnh đã có nhiều thay đổi của thế giới ngày nay. Những đặc trưng của mô hình xã hội XHCN mà nhân dân ta xây dựng được xác định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991 và được hoàn thiện thêm một bước trong Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2011. Đó là một xã hội: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới.
Nội dung đặc trưng cụ thể về con người được xác định là “con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện”, thể hiện tính nhân văn cao cả, tính chất ưu việt của chế độ, đáp ứng với khát vọng về hạnh phúc của mỗi người dân. Nhưng không chỉ thể hiện ở đặc trưng về con người, mục tiêu hạnh phúc của nhân dân chính là sự kết tinh, hội tụ của toàn bộ mô hình, từ mục tiêu khái quát đến các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, dân tộc, Nhà nước và đối ngoại. Chính yêu cầu và mục tiêu phát triển của các lĩnh vực của đời sống xã hội ấy, đến lượt mình, lại trở thành điều kiện, cơ sở bảo đảm cho mục tiêu chung là hạnh phúc của con người. Bởi hạnh phúc của nhân dân phải là sự thỏa mãn các nhu cầu ngày càng cao, càng tiến bộ của cả đời sống vật chất và đời sống tinh thần, của cả sự phát triển riêng tư của mỗi con người cá nhân và điều kiện sống của mỗi công dân, của cả sự cải thiện điều kiện sống của từng công dân, gia đình, cộng đồng và sự hài hòa, bền vững của môi trường xã hội, môi trường sống tự nhiên.
Trên cơ sở mô hình khái quát về CNXH, Đảng, Nhà nước ta đã cụ thể hóa thành các chủ trương, xây dựng nhiều chính sách, thúc đẩy công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Quá trình thực hiện đường lối đổi mới cũng là quá trình Đảng ta nhận thức ngày càng rõ hơn, sâu sắc hơn, dành sự quan tâm ngày càng đầy đủ hơn đến lĩnh vực con người và xã hội. Những chủ trương, chính sách liên quan trực tiếp đến lĩnh vực này cũng dần dần được hoàn thiện và có hiệu quả hơn. Con người được xác định “là trung tâm của chiến lược phát triển, đồng thời là chủ thể phát triển”. Hệ thống các chính sách xã hội lấy mục tiêu vì con người làm thước đo sự đúng đắn và công bằng. Quyền con người được tôn trọng và bảo vệ trong mối quan hệ chặt chẽ với quyền và lợi ích dân tộc, của đất nước, vai trò làm chủ của nhân dân, theo nguyên tắc mọi quyền lực trong đất nước đều thuộc về nhân dân. Mọi công dân được hưởng quyền bình đẳng cả về quyền lợi và nghĩa vụ. Kết hợp chặt chẽ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội trong từng bước, từng chính sách, bảo đảm cho người dân được thụ hưởng kịp thời và đầy đủ nhất những thành quả phát triển của đất nước. Nhà nước bảo đảm không ngừng cải thiện toàn diện đời sống của người dân, sự phát triển hài hòa giữa đời sống vật chất với đời sống tinh thần, đáp ứng ngày càng tốt hơn các nhu cầu dịch vụ ngày càng phong phú của nhân dân. Môi trường xã hội được quan tâm xây dựng theo hướng bảo đảm tốt nhất cho mỗi người dân đều được sống, rèn luyện, trưởng thành tích cực. Các chính sách về môi trường ngày càng được hoàn thiện nhằm kiểm soát, ngăn ngừa, khắc phục ô nhiễm, khôi phục và bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó kịp thời với biến đổi khí hậu và thảm họa thiên nhiên...
Công cuộc xây dựng, phát triển đất nước theo con đường XHCN trong những năm qua đã đạt được những thành tựu có tính lịch sử, mang lại sự cải thiện rất căn bản, quan trọng vì cuộc sống hạnh phúc của nhân dân. Từ một đất nước bị tàn phá vô cùng nặng nề sau hơn 30 năm chiến tranh, thuộc trong số 15 nước nghèo nhất thế giới, đến năm 2008 chúng ta đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình. Đến năm 2020, thu nhập bình quân đầu người của nước ta đã đạt 3.412 USD, nếu tính theo sức mua tương đương là hơn 10.000 USD. Từ chỗ hằng năm phải nhập khẩu lương thực, chúng ta đã trở thành nước xuất khẩu gạo và nhiều nông sản khác đứng hàng đầu thế giới. Theo số liệu điều tra dân số năm 2020, tuổi thọ trung bình của nước ta là 73,7 tuổi, cao hơn những nước có thu nhập tương đương trong khu vực. Chỉ số bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân của nước ta cao hơn mức trung bình của khu vực và thế giới với 92% dân số có bảo hiểm y tế. Tầng lớp trung lưu đang hình thành - hiện chiếm 13% dân số tức là khoảng hơn 12 triệu người. Hệ thống giáo dục quốc dân phát triển, được UNESCO đánh giá xếp thứ 64/127 nước trên thế giới, bảo đảm cho mọi công dân được thụ hưởng nền giáo dục công bằng và tiến bộ. Khoảng 70% người dân đã sử dụng internet. Với 97 triệu dân, nước ta có gần 150 triệu thuê bao điện thoại. Năm 2019, chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam đạt mức 0,704, thuộc nhóm các nước có chỉ số HDI cao trên thế giới. Đặc biệt, trong thiên tai, dịch bệnh, Đảng và Nhà nước cùng cả xã hội chung tay khắc phục, quan tâm đến từng số phận con người, không để cho ai bị bỏ lại phía sau. Những cải thiện toàn diện về vật chất và tinh thần, những mối quan hệ yêu thương, chia sẻ trong xã hội, nhất là trong những hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn, đã mang lại cho mỗi người dân Việt Nam cảm nhận hạnh phúc đáng trân trọng, tự hào.
Những thành tựu kinh tế - xã hội vì con người, vì hạnh phúc nhân dân đã đạt được trong hơn 35 năm qua là to lớn, đánh dấu một bước tiến chưa từng thấy trên con đường xây dựng, phát triển đất nước, minh chứng thuyết phục cho tính chất ưu việt của chế độ xã hội XHCN mà nhân dân ta đang xây dựng. Ý nghĩa to lớn của những thành tựu đó không đơn thuần ở những con số cân đo, đong đếm, mà quan trọng hơn là ở những nỗ lực cao nhất mà Đảng và Nhà nước ta đã tập trung một cách hiệu quả trong một thời gian không dài, trong những điều kiện rất khó khăn, phức tạp, để cải thiện và không ngừng nâng cao đời sống mọi mặt cho nhân dân. Đó cũng là cơ sở niềm tin để khơi dậy khát vọng của nhân dân ta về một xã hội XHCN phồn vinh, hạnh phúc, một sự nghiệp sáng tạo vĩ đại, đầy thử thách khó khăn, một sự nghiệp tự giác, liên tục, hướng đích lâu dài vì mục tiêu tối thượng là hạnh phúc của nhân dân.
