Theo Reuters, chiều 7/10, tại Thủ đô Stockholm (Thụy Điển), Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska đã khai mạc mùa giải Nobel năm 2024 khi công bố giải thưởng Y Sinh thuộc về hai nhà khoa học người Mỹ là Victor Ambros (71 tuổi) và Gary Ruvkun (72 tuổi) với việc phát hiện ra RNA siêu nhỏ (microRNA). Qua đó, khám phá ra nguyên lý cơ bản chi phối cách thức điều hòa hoạt động của gene.
Chia sẻ về công trình của hai nhà khoa học, Ủy ban Nobel cho biết, thông tin lưu trữ trong nhiễm sắc thể của chúng ta có thể ví như một cuốn sách hướng dẫn cho tất cả tế bào trong cơ thể. Mỗi tế bào chứa cùng một nhiễm sắc thể, chứa chính xác cùng một bộ gene và cùng một bộ hướng dẫn. Tuy nhiên, các loại tế bào khác nhau, chẳng hạn tế bào cơ và tế bào thần kinh, có những đặc điểm khác nhau.
Hai nhà sinh vật học đã dành sự nghiệp của mình để nghiên cứu cơ chế nảy sinh những khác biệt này. "Câu trả lời nằm ở sự điều hòa gene, cho phép mỗi tế bào chỉ chọn các “sách hướng dẫn” liên quan. Điều này bảo đảm chỉ có tập hợp gene chính xác hoạt động trong mỗi loại tế bào", Ủy ban Nobel nhấn mạnh.
Trong khi đó, giải Nobel Vật lý năm 2024 được trao cho hai nhà khoa học John J. Hopfield (Mỹ) và Geoffrey E. Hinton (Canada) "vì những khám phá và phát minh nền tảng cho phép học máy (machine-learning) sử dụng mạng nơ-ron nhân tạo". Ông John J. Hopfield, 91 tuổi, là Giáo sư tại Trường đại học Princeton, New Jersey (Mỹ); ông Geoffrey E. Hinton, 77 tuổi, là Giáo sư tại Trường đại học Toronto (Canada).
Hai nhà khoa học đã sử dụng các công cụ vật lý để phát triển những phương pháp đặt nền tảng cho học máy ngày nay. Mặc dù máy tính không thể suy nghĩ, nhưng máy móc hiện nay có thể bắt chước các chức năng như trí nhớ và học tập như con người. Những người đoạt giải Vật lý năm nay đã giúp biến điều này thành hiện thực. Sử dụng các khái niệm và phương pháp cơ bản từ vật lý, họ đã phát triển các công nghệ sử dụng dữ liệu và thuật toán để mô phỏng cách học của con người từ đó dần dần cải thiện tính chính xác của nó.
Ông John Hopfield đã tạo ra một cấu trúc có thể lưu trữ và tái tạo thông tin. Còn ông Geoffrey Hinton đã phát minh ra một phương pháp có thể tự khám phá các thuộc tính trong dữ liệu và phương pháp này đã trở nên quan trọng đối với các mạng nơ-ron nhân tạo lớn đang được sử dụng.
Sau khi giải thưởng được công bố, ông Hinton đã bày tỏ niềm vui và sự bất ngờ. Dù vậy, ông Hinton cũng cảnh báo về những hiểm họa từ Trí tuệ nhân tạo (AI). "Nó có thể so sánh với cuộc cách mạng công nghiệp. Nhưng thay vì vượt trội hơn con người về sức mạnh thể chất, nó sẽ vượt con người về khả năng trí tuệ. Chúng ta không có kinh nghiệm về chuyện sẽ xảy ra khi có những thứ thông minh hơn con người", ông cho biết.
Ngày 9/10, Ủy ban Nobel công bố chủ nhân của giải Nobel Hóa học năm 2024 gồm: ông David Baker, 62 tuổi, Giáo sư tại Trường đại học Washington (Mỹ); ông Demis Hassabis, 48 tuổi, là Tổng Giám đốc điều hành (CEO) của Google DeepMind tại Anh và ông John Jumper, 39 tuổi, nhà nghiên cứu cấp cao tại Google DeepMind của Anh. Họ được vinh danh nhờ những đóng góp trong nghiên cứu protein, công cụ hóa học độc đáo của sự sống.
Giải Nobel không chỉ là một danh hiệu danh giá, mà còn là biểu tượng của sự tiến bộ và nhân văn cao quý mà nhà phát minh Alfred Nobel để lại cho thế giới. Kể từ khi ra đời vào năm 1901, giải thưởng này đã ghi dấu những đóng góp vĩ đại của những người xuất sắc nhất trong các lĩnh vực khoa học, văn học và hòa bình.
Mùa giải Nobel năm 2024 hứa hẹn sẽ mang lại nhiều câu chuyện truyền cảm hứng, với những nghiên cứu đột phá và những tên tuổi mới. Người đoạt giải sẽ được trao chứng nhận Nobel, huân chương Nobel và tiền thưởng trị giá 11 triệu kronor Thụy Điển (khoảng 989.000 USD), vào ngày 10/12/2024.
