Riêng trong tháng 5/2023, cả nước ghi nhận hơn 12.000 doanh nghiệp thành lập mới, với số vốn đăng ký là 103,7 nghìn tỷ đồng, giảm 24,2% về số doanh nghiệp và giảm 32,9% về số vốn đăng ký. Gần 6.000 doanh nghiệp đã quay trở lại hoạt động trong giai đoạn này, tăng 14,3% so với cùng kỳ năm ngoái, mặc dù con số này giảm 38,1% so với tháng trước. Trong năm tháng đầu năm, vốn đăng ký bình quân của một doanh nghiệp mới là 9,2 tỷ đồng, giảm 24,1% so với cùng kỳ năm 2022. Số doanh nghiệp thành lập mới và doanh nghiệp quay trở lại hoạt động tiếp tục giảm, trong khi số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động hoặc chờ giải thể tăng.
Năm tháng đầu năm, lượng vốn mới được đưa vào kinh doanh cũng thấp nhất trong bốn năm qua. Vốn đăng ký của các doanh nghiệp mới giảm 25% so với cùng kỳ năm ngoái và thấp hơn 15% so với cùng kỳ năm 2019, cho thấy những thách thức kinh tế mà các doanh nghiệp hiện đang phải đối mặt. Những thách thức này bao gồm cả sự thay đổi về vốn của các doanh nghiệp hiện có, tổng cộng 824,9 nghìn tỷ đồng đã được đăng ký, phản ánh mức giảm 43% so với cùng kỳ năm 2022. Các lĩnh vực hậu cần, sản xuất và bất động sản bị đình chỉ phần lớn, với trung bình 17.600 công ty tạm ngừng hoặc ngừng hoạt động mỗi tháng.
Trong đó, ngành dệt may chứng kiến mức sụt giảm mạnh. Xuất khẩu hàng dệt may đã giảm gần 18% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn hơn bảy tỷ USD trong quý I/2023. Hiện tại, một số công ty dệt may đang phải vật lộn với việc cắt giảm nhân sự do doanh thu giảm. Trong tháng 4, số liệu tiếp tục cho thấy những dấu hiệu không mấy khả quan, với giá trị xuất khẩu đạt 2,5 tỷ USD, giảm gần 20% so với năm ngoái. Ngành dệt may đang phải đối mặt với thách thức do sức mua tại các thị trường lớn giảm mạnh và một số doanh nghiệp không nhận được đơn hàng trong thời gian còn lại của quý II/2023. Hàng tồn kho của các nhà bán lẻ lớn nước ngoài đã tăng lên kể từ nửa cuối năm 2022. Cả hai vấn đề này khó có thể được giải quyết cho đến hết quý III năm nay.
Việc mở cửa trở lại của thị trường Trung Quốc là một trở ngại khác đối với các công ty dệt may vì vấn đề cạnh tranh. Hiệp hội Bông sợi Việt Nam (VCOSA) cho biết, giá bông nhập khẩu dự kiến giảm sẽ giúp cải thiện biên lợi nhuận gộp của các công ty sợi trong
quý II. Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp dệt may đều đặt kế hoạch thận trọng cho năm nay với mức tăng trưởng âm. Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho biết, ngành dệt may sẽ phải đối mặt với một số thách thức từ xung đột Nga - Ukraine, lạm phát và nhu cầu toàn cầu giảm. Do đó, Vinatex dự kiến cho kế hoạch giảm lợi nhuận trước thuế năm 2023 xuống một nửa so với năm ngoái, chỉ còn 610 tỷ đồng (26 triệu USD). Trong quý đầu năm, ngành dệt may đã công bố sự sụt giảm cả về doanh thu thuần hợp nhất và lợi nhuận sau thuế, lần lượt giảm 16,2% và 255,3% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, người lao động trong ngành dệt may phải chịu thiệt hại nặng nề nhất do hàng loạt đợt cắt giảm việc làm trong năm tháng đầu năm, với 70.000 công nhân mất việc làm và 66.600 người phải giảm giờ làm. Tổng số lao động cả nước bị ảnh hưởng bởi cắt giảm việc làm trong thời gian trên là gần 510.000 người, trong đó 280.000 người bị mất việc.
Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho rằng, tình trạng doanh nghiệp sa thải nhiều công nhân là do thiếu đơn hàng, trong khi nhiều công ty có hàng tồn kho lớn không đủ chất lượng để xuất khẩu, các đơn đặt hàng mới không có sẵn. Kể từ đầu quý III/2022 đến nay, một số lượng đáng kể các doanh nghiệp trong ngành đã chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng về đơn đặt hàng. Nhưng khi các công ty dệt may nỗ lực giảm chi phí sản xuất để giữ chân lực lượng lao động thì lao động giá rẻ sẽ không còn là lợi thế cạnh tranh của các nhà sản xuất dệt may Việt Nam.
Trong quý đầu tiên của năm nay, phần lớn các doanh nghiệp đã chứng kiến lượng đơn hàng giảm từ 30 đến 40% do lạm phát cao tại các thị trường nhập khẩu, khiến người tiêu dùng bắt đầu tiết kiệm tiền và giảm tiêu thụ các sản phẩm thừa. Trong khi đó, giá năng lượng tăng đã làm tăng chi phí sản xuất, làm tăng thêm những thách thức mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cho rằng, việc thiếu khả năng tiếp cận tín dụng lãi suất thấp là một thách thức lớn nữa phải đối mặt trong năm nay. Lãi suất cho vay trung bình từ 35 ngân hàng thương mại ở mức 10,23% vào cuối tháng 3, tăng 0,56 điểm phần trăm kể từ tháng 12. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, lạm phát toàn cầu đang diễn ra, thị trường chứng khoán lao dốc và các vấn đề trên thị trường trái phiếu cũng đã tác động đáng kể đến bối cảnh kinh doanh của Việt Nam.
Hiện tại, có hơn 82% số doanh nghiệp có kế hoạch thu hẹp quy mô hoặc ngừng hoạt động trong những tháng còn lại của năm. Ngoài ra, 71% số doanh nghiệp đặt mục tiêu cắt giảm hơn 5% lực lượng lao động và 81% có triển vọng tiêu cực.
