Tarusa-mảnh đất ôm Paustovsky vào lòng

Nằm cách Thủ đô Moscow hơn trăm cây số, phía hữu ngạn sông Tarusa tại thị trấn cùng tên, không xa nơi hợp lưu với sông Oka có một ngôi nhà gỗ nhỏ mầu xanh lam. Đó là nơi nhà văn Nga nổi tiếng Konstantin Georgievich Paustovsky (1892-1968) sinh sống. Vào tháng 6/2012, ngôi nhà trở thành Bảo tàng Paustovsky, là một chi nhánh của Bảo tàng Văn học Moscow-Trung tâm Paustovsky. Giám đốc bảo tàng là bà Galina Alekseevna Arbuzova, con gái riêng người vợ sau cùng của nhà văn. 

Tượng Paustovsky và chú chó nhỏ bên dòng sông Oka.
Tượng Paustovsky và chú chó nhỏ bên dòng sông Oka.

K.Paustovsky gắn bó với thị trấn nhỏ Tarusa trong suốt hơn 20 năm cuối đời mình và chính tại ngôi nhà gỗ mầu xanh lam ấy, ông đã “thai nghén” rồi viết nên những tuyệt tác làm say đắm lòng người. Trong ngôi nhà mang phong cách truyền thống từ giữa thế kỷ 20 trưng bày những vật dụng cá nhân mà nhà văn thường sử dụng nhất: chiếc bàn nhỏ trong phòng làm việc, một chiếc máy đánh chữ trên bàn, những trang bản thảo và cuốn sách ông yêu thích. Tất cả vẫn được bài trí, lưu giữ như khi Paustovsky còn sống. Tưởng như nhà văn rời nhà đi đâu đó và sẽ còn trở lại…

Ở sâu trong khu vườn phía sau căn nhà có một vọng lâu, nằm sát bên bờ suối, là nơi Paustovsky thường ngồi suy ngẫm. Phải chăng, những “Bông hồng vàng”, “Câu chuyện phương Bắc”, “Tuyết”, “Chuyện đời”, “Một mình với mùa thu” hay “Bình minh mưa”… đã ra đời từ nơi đây. Trong khu vườn, còn có một chiếc ghế băng dài, nằm nép mình dưới tán cây bạch dương, là nơi nhà văn thường ngồi thư giãn, hòa mình trong không gian cỏ cây hoa lá. Các thế hệ độc giả đến thăm ngôi nhà của Paustovsky, ai ai cũng mường tượng trong không gian tuyệt vời ấy, trong tiếng rì rầm cùng gió của những bụi hồng, những cây dẻ gai, tưởng như nhà văn đang ở thật gần bên ta. 

Trong cuộc đời mình, ngoài những trang sách để đời, Paustovsky đã cống hiến nhiều cho mảnh đất và người dân Tarusa. Vào cuối những năm 50 của thế kỷ trước, nhà văn là một trong những người khởi xướng ý tưởng tạo nên cuốn niên giám “Những trang Tarusa”, nơi người ta có thể tìm thấy tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ đương thời nổi tiếng nước Nga như M.Tsvetaeva, V.Kornilov, Y.Kazakov, B.Okudzhava, N.Zabolotsky… Tất nhiên, có cả những tác phẩm làm thổn thức bao trái tim bạn đọc của K.Paustovsky. Những cuốn niên giám xuất bản khi đó được đón nhận và lan truyền rộng rãi. 

Paustovsky không chỉ tham gia các hoạt động sáng tác mà còn bận rộn với bao sáng kiến nhằm cải thiện và nâng cao điều kiện sống của người dân Tarusa. Ông là người có công mang đến cho người dân thị trấn hệ thống cấp nước sạch, những con đường được trải nhựa và sáng đèn hằng đêm. Với những gì ông đã làm cho mảnh đất Tarusa, vào năm 1967, Paustovsky được tặng danh hiệu “Công dân danh dự” của thị trấn. Năm 2012, nhân kỷ niệm 120 năm Ngày sinh nhà văn, một bức tượng chất liệu đồng, hình ảnh Paustovsky bên chú chó nhỏ đã được dựng lên bên bờ sông Oka. Nhà điêu khắc đã thể hiện hình ảnh giản dị của Paustovsky, đứng tựa hàng rào và vuốt ve con chó trung thành của mình có tên Terrible. Trước khi thực hiện tác phẩm điêu khắc này, tác giả tượng đài đã nghiên cứu rất kỹ bức ảnh nguyên bản và lột tả xác thực hình ảnh gần gũi, thân thương của nhà văn. 

Paustovsky mất ngày 14/7/1968 tại Moscow và theo di nguyện của ông, mảnh đất Tarusa đã ôm ông vào lòng. Nhà văn được an táng tại nghĩa trang thị trấn Tarusa, sống trong niềm yêu mến và kính trọng của người dân nơi đây.

Hằng năm, đúng dịp ngày sinh (31/5/1892) và ngày mất của nhà văn, người hâm mộ từ muôn nơi đổ về Tarusa, đặt hoa trước mộ nhà văn, đến thăm ngôi nhà nhỏ mầu xanh lam, bồi hồi bên những trang bản thảo viết tay, những trang thư thấm đẫm tình cảm nhà văn viết cho vợ mình từ giường bệnh… Đến Tarusa, hẳn ta sẽ có một niềm tin rằng K. Paustovsky, tác giả của những thiên truyện ngắn bất hủ, sẽ còn sống mãi với mảnh đất êm đềm này, qua từng trang sách mà các thế hệ nhân loại mãi còn say đắm.