Phát biểu khai mạc Hội thảo, Tiến sĩ Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam nhấn mạnh, trong bối cảnh nông thôn Việt Nam đối mặt nhiều thách thức mới như: biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, chuyển dịch lao động, dân cư diễn ra nhanh… xây dựng cụm trung tâm nông thôn mới đang trở thành yêu cầu cấp thiết.
Không chỉ được xem là chìa khóa rút ngắn khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, xây dựng cụm nông thôn mới còn được xem hướng tới mục tiêu phát triển nông thôn mới thông minh, phù hợp yêu cầu đa chức năng: kinh tế, dịch vụ công, văn hóa, xã hội, bảo đảm an ninh môi trường và kết nối liên vùng. Đây cũng là cơ sở để nâng cao hiệu quả triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn mới.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hạnh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế xây dựng và Đô thị, nông nghiệp, kinh tế nông thôn và nông dân được xem là trọng tâm của nền kinh tế nước ta, nhưng cũng là bộ phận được đánh giá là dễ bị tổn thương và có nguy cơ phát triển thiếu bền vững nhất.
Dù nhiều chủ trương, chương trình lớn về xây dựng nông thôn mới được triển khai, tuy nhiên trong thực tế đã cho thấy vẫn còn không ít khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện quy hoạch, nhất là trong việc quản lý quy hoạch. Hiện tại, một số địa phương có xu hướng “đô thị hóa nông thôn, đồng bằng hóa miền núi, bê tông hóa làng quê” dẫn đến phá vỡ cảnh quan, mất bản sắc truyền thống hoặc bị pha tạp…
Từ thực tế này, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hạnh cho rằng, cần sớm bổ sung quy định về bảo tồn thiên nhiên vào văn bản quy hoạch, thống nhất hệ thống đất đai giữa các ngành, ưu tiên phân vùng chức năng khoa học và tăng cường tham vấn cộng đồng bảo đảm quy hoạch nông thôn thực sự bền vững.
Đề cập đến thực trạng việc xây dựng cụm trung tâm nông thôn mới trong bối cảnh hiện nay, nhà báo Chử Đức Toàn, Tổng biên tập Tạp chí Sinh thái Nông nghiệp cho rằng, Chương trình nông thôn mới đã tạo nên sự chuyển biến toàn diện về diện mạo nông thôn Việt Nam. Hạ tầng giao thông nông thôn được cải thiện rõ rệt với tỷ lệ đường giao thông đến trung tâm xã đạt chuẩn cứng hóa cao. Hệ thống điện, nước sạch phủ rộng khắp các vùng nông thôn. Giáo dục và y tế cơ sở được đầu tư đồng bộ, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, thu nhập bình quân của người dân nông thôn tăng đáng kể. Các sản phẩm OCOP ra đời ngày càng nhiều, tạo sinh kế mới và khẳng định thương hiệu địa phương trên thị trường. Nhiều mô hình liên kết sản xuất, du lịch nông nghiệp, làng nghề truyền thống được phục hồi và phát triển. Song, bên cạnh những thành tựu, quá trình chuyển lên nông thôn kiểu mẫu vẫn bộc lộ không ít hạn chế cần được giải quyết một cách có hệ thống.
Từ thực tiễn trên, để xây dựng thành công mô hình cụm/Trung tâm nông thôn mới trong bối cảnh hiện nay, ông Toàn đưa ra một số giải pháp. Trước hết, cần tăng cường các chỉ tiêu về môi trường, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Yêu cầu các xã phải có hệ thống xử lý rác thải, nước thải đạt chuẩn, tỷ lệ che phủ xanh cao, mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, giảm phát thải; Về tiêu chí số: Đưa chuyển đổi số trở thành tiêu chí bắt buộc. Các xã cần có nền tảng quản trị số, dịch vụ công trực tuyến, thương mại điện tử nông sản, ứng dụng công nghệ trong sản xuất; Về tiêu chí bản sắc: Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, làng nghề, lễ hội, kiến trúc đặc trưng. Tránh tình trạng đô thị hóa làm mất đi bản sắc nông thôn…
Tại Hội thảo, nhiều ý kiến tâm huyết, sâu sắc của các đại biểu được đưa ra và đã góp phần làm rõ thêm việc xây dựng cụm/trung tâm nông thôn mới không chỉ là bước hoàn thiện quy hoạch, mà còn là chiến lược dài hạn nhằm hướng tới một nông thôn phát triển bền vững, hiện đại, môi trường sống xanh-sạch-đẹp, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, quốc phòng an ninh, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm vững chắc. Đây là xu thế tất yếu trong giai đoạn hiện nay, phù hợp với yêu cầu tái cơ cấu nông nghiệp và mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.
![[Infographic] Chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội chủ yếu năm 2026 của Hà Nội](https://cdn.nhandan.vn/images/0ff3e83eb0d0a0beffc6ad5a1d357faf6dc0f214123d162d826c52749f09cdeb3a6b212ac8673a9912db5c91573b3fd8f7f3ddabf8e953a94c2d121d2fc9d3e131017b07789999476c90be6e264b4707/dai-dien-chi-tieu-kt-xh-hn-2026.jpg.webp)
