Thương mại điện tử - điểm sáng trong bức tranh kinh tế số
Trong tuần cuối tháng 9/2025, bức tranh thương mại điện tử toàn cầu và Việt Nam tiếp tục ghi nhận nhiều chuyển động đáng chú ý. Trên thế giới, OpenAI đã chính thức đưa GPTPro bước sang một kỷ nguyên mới với tính năng Buy Direct in Chat, cho phép người dùng mua sắm trực tiếp ngay trong cuộc hội thoại. Đây được coi là sự khởi đầu của “AI Commerce”, nơi trí tuệ nhân tạo không chỉ tư vấn mà còn trở thành cầu nối giao dịch, cạnh tranh trực diện với TikTok Shop, Amazon và Meta (Facebook).
Trong khi đó, TikTok Shop đang thử nghiệm mô hình kết hợp video ngắn và livestream tại Nhật Bản - thị trường thương mại điện tử lớn thứ 4 thế giới. Thành công ở Nhật Bản sẽ mở đường cho nền tảng này tiến sâu vào các quốc gia phát triển.
Tại Trung Quốc, các ông lớn như Meituan, Pinduoduo và JD.com đang thúc đẩy mô hình thương mại điện tử tức thời (Instant commerce/quick commerce) với cam kết giao hàng chỉ trong 30 phút cho các mặt hàng thiết yếu. Xu hướng này đã bắt đầu lan sang Đông Nam Á và được dự báo sẽ sớm có mặt tại Việt Nam.
Ở trong nước, Bộ Công thương đã có Văn bản số 7291/BCT-KHTC gửi Bộ Tài chính, triển khai Nghị quyết 230/NQ-CP (10/8/2025) và Nghị quyết 226/NQ-CP (5/8/2025) của Chính phủ về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực, địa phương.
Trong đó, Bộ Công thương nâng dự báo tăng trưởng thương mại điện tử B2C năm 2025 lên mức 25,5%, với tổng giá trị giao dịch thương mại điện tử B2C đạt 26-28 tỷ USD và hướng tới mục tiêu 50 tỷ USD vào năm 2030. Sự bứt phá này chủ yếu đến từ các nền tảng Shopee, TikTok Shop và Lazada nhờ xu hướng mua sắm qua video (trực tiếp qua Livestream hoặc Video commerce).
Tuy nhiên, thị trường cũng đang đối diện với những thách thức lớn. Dự thảo Luật Thương mại điện tử mới quy định bắt buộc định danh người bán bằng VNeID, đồng thời siết chặt trách nhiệm của các sàn trong việc kiểm soát hàng giả và vi phạm kéo dài.
Theo số liệu từ Metric, trong 6 tháng đầu năm 2025, khoảng 80.000 gian hàng đã rời bỏ sàn do chi phí traffic tăng cao, áp lực cạnh tranh từ KOC (người tiêu dùng chủ chốt) và chính sách thuế nghiêm ngặt. Cùng lúc, Bộ Tài chính đề xuất bỏ miễn thuế cho đơn hàng dưới 1 triệu đồng, tạo sân chơi công bằng hơn giữa hàng nhập khẩu và hàng nội địa.
Trong bối cảnh đó, ngày 3/6/2025, Bộ trưởng Công thương đã ban hành Quyết định số 1568/QĐ-BCT phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026-2030, trong đó có mục tiêu thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới là một chiến lược quốc gia giai đoạn 2026-2030, thông qua việc phát triển hạ tầng logistics như logistics hub, kho ngoại quan và trung tâm xử lý đơn hàng…, hướng tới vai trò tương tự Ấn Độ trong xuất khẩu dịch vụ số.
Việc thúc đẩy đa dạng hóa thị trường xuất khẩu trong thương mại điện tử là yếu tố then chốt, không chỉ tập trung vào Hoa Kỳ hay Trung Quốc mà còn mở rộng sang ASEAN, Trung Đông, châu Phi và Mỹ Latinh.
Thương mại điện tử Việt Nam không chỉ tăng trưởng nhanh mà còn chứng kiến sự cạnh tranh trực tiếp giữa các nền tảng lớn như Shopee, TikTok Shop, Facebook và YouTube.
Shopee liên tục triển khai các hoạt động thúc đẩy tiêu dùng như hợp tác Napas, mở Gian hàng số Hà Nội hay thử nghiệm voucher YouTube. TikTok Shop hiện đã chiếm tới gần 39% thị phần, rút ngắn khoảng cách với Shopee, đồng thời ra mắt bộ khung ACE Framework nhằm tối ưu hóa hoạt động kinh doanh của người bán.
Facebook cũng không đứng ngoài cuộc khi thử nghiệm liên kết affiliate cho nhà sáng tạo bán sản phẩm Shopee, trong khi YouTube bắt tay với Shopee triển khai YouTube Shopping tại Đông Nam Á và Việt Nam, tạo thêm áp lực cạnh tranh trực tiếp với TikTok Shop.
Tạo dựng một hệ sinh thái thương mại điện tử vững mạnh
Trong bối cảnh thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, song hành cùng những thách thức về chi phí, quản lý và cạnh tranh, việc tìm ra hướng đi bền vững là yêu cầu cấp thiết trong khi nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế.
Trước thực tế đó, Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và kinh tế số (Bộ Công thương) đã xây dựng và triển khai bộ giải pháp “4 Go” - gồm GoRight, GoOnline, GoExport và GoAI và các giải pháp chuyển đổi số nhằm đồng hành cùng doanh nghiệp, hộ kinh doanh trên toàn quốc.
Đây được xem là “chìa khóa” giúp thương mại điện tử Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh nói riêng có nguồn nhân lực chất lượng cao và ứng dụng các giải pháp phù hợp để thúc đẩy phát triển thương mại điện tử, thích ứng nhanh với xu thế mới.
Theo đó, GoRight tập trung phổ biến và cập nhật hệ thống pháp lý, tiêu chuẩn hóa quy trình, hỗ trợ cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý tuân thủ luật thương mại điện tử, từ đó vận hành đúng luật và giảm thiểu rủi ro.
![[Video] Thương mại điện tử xuyên biên giới – động lực mới cho xuất khẩu Việt Nam](https://cdn.nhandan.vn/images/e120e3ef32e2629fcc9fb9da9cdb33984e61f2476a2093a3adc8015af1d4a8ad81e27cc3345096d5c0cffdfbed7e834f/xk-tm.jpg.webp)
Bên cạnh đó, GoOnline giúp doanh nghiệp xây dựng hiện diện số, nâng cao kỹ năng bán hàng trực tuyến, kỹ năng Livestream và tận dụng hiệu quả các công cụ số để quảng bá sản phẩm.
Ngoài ra, GoExport mở ra cánh cửa thương mại điện tử xuyên biên giới, trang bị cho doanh nghiệp kiến thức, công cụ và kỹ năng để đưa sản phẩm lên các sàn quốc tế như Amazon, Alibaba hay JD.com một cách bài bản.
Cuối cùng, GoAI hỗ trợ cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phân tích dữ liệu, tối ưu hóa các quy trình, nâng cao trải nghiệm khách hàng, giám sát livestream, tích hợp AI Agents trong xây dựng Trợ lý ảo thông minh, chatbot tự phục vụ khách hàng,... qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh trong kỷ nguyên số.
Theo ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc eComDX, các chương trình như GoOnline, GoAI, GoExport và GoRight nếu được triển khai đồng bộ sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, mà còn tạo dựng một hệ sinh thái thương mại điện tử vững mạnh, khẳng định vai trò tiên phong của Việt Nam trong dòng chảy kinh tế số quốc tế.
Có thể nói, trong khi thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang bước vào giai đoạn bùng nổ với nhiều xu thế mới từ AI Commerce, Livestream/Video commerce cho tới thương mại điện tử xuyên biên giới, thì việc triển khai đồng bộ giải pháp “4 Go” nhằm nâng cao năng lực nguồn nhân lực thương mại điện tử và các giải pháp chuyển đổi số chính là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp, địa phương và cơ quan quản lý không chỉ thích ứng mà còn phát triển bền vững, góp phần đưa thương mại điện tử Việt Nam tiến xa hơn trên bản đồ kinh tế số khu vực và thế giới.
