Thách thức khi chuyên nghiệp hóa công tác xã hội trong lĩnh vực y tế

Công tác xã hội trong y tế tại Việt Nam được triển khai sâu rộng tại bệnh viện các tuyến, bệnh viện đa khoa và bệnh viện chuyên khoa. Tuy nhiên để chuyên nghiệp hóa các hoạt động này, ngành y tế cần rất nhiều giải pháp đồng bộ và bài bản từ chính sách tới thực tế.
Lãnh đạo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội trao quà cho đối tượng có hoàn cảnh khó khăn ở Bệnh viện Bạch Mai trong kỷ niệm Ngày Công tác xã hội 25/3/2022 (Ảnh: Molisa).
Lãnh đạo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội trao quà cho đối tượng có hoàn cảnh khó khăn ở Bệnh viện Bạch Mai trong kỷ niệm Ngày Công tác xã hội 25/3/2022 (Ảnh: Molisa).

Mô hình công tác xã hội trong bệnh viện: Có nhưng chưa chuyên nghiệp

Trên thế giới, công tác xã hội trong y tế được hình thành và phát triển theo hướng chuyên nghiệp tại một số quốc gia như: Mỹ, Anh, Australia, Singapore, Philippines... Tại các cơ sở y tế, nhân viên công tác xã hội đã từng bước khẳng định vị thế, tầm quan trọng của nghề công tác xã hội và đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của cơ sở y tế thông qua việc hỗ trợ tâm lý-xã hội cho người bệnh, người nhà của họ và nhân viên y tế.

Ở Việt Nam, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án Phát triển nghề công tác xã hội giai đoạn 2010-2020 đánh dấu sự ra đời của công tác xã hội chuyên nghiệp. Sau hơn 10 năm hình thành và phát triển, công tác xã hội trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam từng bước phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa ở các khía cạnh. Đó là hệ thống văn bản pháp luật; nguồn nhân lực; đào tạo, tập huấn và kết quả triển khai hoạt động về công tác xã hội trong y tế.

Theo thống kê từ Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế), trường Đại học Y tế công cộng và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), tính đến năm 2021, tại Việt Nam, các bệnh viện tuyến trung ương có tỷ lệ thành lập phòng/tổ công tác xã hội với tỷ lệ 100%. Tiếp đến là bệnh viện tuyến tỉnh với tỷ lệ 96,79%. Các bệnh viện tuyến quận/huyện có tỷ lệ thành lập thấp nhất, 89,86%.

Việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án Phát triển nghề công tác xã hội giai đoạn 2010-2020 đánh dấu sự ra đời của công tác xã hội chuyên nghiệp. Sau hơn 10 năm hình thành và phát triển, công tác xã hội trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam từng bước phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa ở các khía cạnh.

Tuy nhiên, cũng từ nghiên cứu này, các chuyên gia đã chỉ ra rằng, dù tỷ lệ bệnh viện có quyết định thành lập phòng hay tổ công tác xã hội tương đối cao, nhưng việc triển khai hoạt động công tác xã hội trong bệnh viện vẫn gặp khó khăn về vấn đề về nhân lực, tài chính, cũng như các vấn đề về cung cấp dịch vụ công tác xã hội để giúp người bệnh giảm bớt gánh nặng bệnh tật…

Chính vì vậy, chỉ có ba hoạt động được các bệnh viện thực hiện nhiều nhất. Đó là: Hỗ trợ, tư vấn giải quyết các vấn đề về công tác xã hội cho người bệnh và người nhà người bệnh; Thông tin, truyền thông, phố biến, giáo dục pháp luật và vận động tiếp nhận tài trợ. Các hoạt động từ thiện, công tác xã hội tại cộng đồng, đào tạo, bồi dưỡng về công tác xã hội hay tổ chức sinh hoạt định kỳ cho đội ngũ cộng tác viên ít được các bệnh viện tổ chức hơn.

Bên cạnh khó khăn khách quan, một trong những rào cản khiến mô hình công tác xã hội trong bệnh viện chưa đạt hiệu quả cao do chưa có khung chương trình, tài liệu tập huấn công tác xã hội cấp cao cho lãnh đạo phòng/tổ công tác xã hội trong bệnh viện; chưa có nhiều tài liệu đào tạo tập huấn chuyên sâu cho người làm công tác xã hội trong bệnh viện; thiếu chuyên gia trong lĩnh vực công tác xã hội trong y tế.

Tính đến năm 2021, tại Việt Nam, các bệnh viện tuyến trung ương có tỷ lệ thành lập phòng/tổ công tác xã hội với tỷ lệ 100%.
Tiếp đến là bệnh viện tuyến tỉnh với tỷ lệ 96,79%. Các bệnh viện tuyến quận/huyện có tỷ lệ thành lập thấp nhất, 89,86%.

4 giải pháp phát triển công tác xã hội tại cơ sở y tế

PGS.TS Nguyễn Tuấn Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế), cho biết, kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam cho thấy, công tác xã hội là bộ phận không thể thiếu tại các cơ sở y tế, đặc biệt trong bối cảnh các dịch bệnh mới phát sinh như đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, so với một số quốc gia trong khu vực như: Singapore, Philippines, Thái Lan…, công tác xã hội trong y tế tại Việt Nam còn non trẻ, đang trong quá trình phát triển theo hướng chuyên nghiệp.

Chính vì vậy, trong thời gian tới, theo PGS.TS Nguyễn Tuấn Hưng, cần phải tập trung đồng thời vào 4 giải pháp chính để chuyên nghiệp hóa các mô hình công tác xã hội tại các cơ sở y tế. Đó chính là: Hệ thống văn bản pháp luật về công tác xã hội trong y tế; Nhân lực; Đào tạo, tập huấn về công tác xã hội trong ngành y tế; Có kế hoạch và tổ chức các hoạt động công tác xã hội tại cơ sở khám, chữa bệnh.

Trong đó, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật được xem là giải pháp hàng đầu cần lưu tâm, nhất là việc sớm ban hành Luật Công tác xã hội. Cũng cần có văn bản cụ thể về chế độ đãi ngộ, phụ cấp nghề/phụ cấp độc hại đối với người làm công tác xã hội, dành cho nhân viên y tế làm kiêm nhiệm công tác xã hội, cộng tác viên thuộc mạng lưới công tác xã hội tại cơ sở khám, chữa bệnh…

Bên cạnh đó, ngành y tế cần có sự đầu tư đúng mức cho nguồn nhân lực công tác xã hội, chú trọng vào công tác tuyển sinh, đào tạo sinh viên công tác xã hội…

Người lao động cần có chế độ tuyển dụng, đãi ngộ, mã ngạch viên chức phù hợp để có nhân viên công tác xã hội được đào tạo chính quy, chuyên trách đảm nhận và thay thế cho các đối tượng khác hiện đang làm việc trong lĩnh vực công tác xã hội bệnh viện: Bác sĩ, điều dưỡng, đa ngành lĩnh vực y tế - xã hội học.

Chính vì vậy, trong thời gian tới, cần phải tập trung đồng thời vào 4 giải pháp chính để chuyên nghiệp hóa các mô hình công tác xã hội tại các cơ sở y tế. Đó chính là: Hệ thống văn bản pháp luật về công tác xã hội trong y tế; Nhân lực; Đào tạo, tập huấn về công tác xã hội trong ngành y tế; Có kế hoạch và tổ chức các hoạt động công tác xã hội tại cơ sở khám, chữa bệnh.

PGS.TS Nguyễn Tuấn Hưng
Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế)

Đẩy mạnh hoạt động đào tạo, tập huấn được xem là giải pháp quan trọng để nâng cao trình độ chuyên môn cho người làm công tác xã hội. Các cơ sở đào tạo có thể mở các khóa đào tạo chuyên ngành, kỹ năng chuyên sâu cho nhân viên công tác xã hội như: Tâm lý người bệnh, kỹ năng ứng phó khủng khoảng, các phương pháp can thiệp của công tác xã hội (quản lý ca, công tác xã hội nhóm, tham vấn tâm lý...); Hỗ trợ cho nhóm đối tượng cụ thể (người khuyết tật, người cao tuổi, người bị bệnh ung thư, trẻ em…). Đồng thời, cần chuẩn hóa các tài liệu, xây dựng các ấn phẩm truyền thông, sổ tay hướng dẫn kỹ năng công tác xã hội, biên soạn tài liệu chuyên sâu về công tác xã hội trong y tế.

Giải pháp cuối cùng chính là xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động công tác xã hội tại cơ sở khám, chữa bệnh theo từng giai đoạn, xây dựng quy trình chuẩn liên quan đến hỗ trợ người bệnh. Ngành y tế cũng cần ban hành quy chế phối hợp giữa phòng công tác xã hội và khoa/phòng/ban trong các cơ sở khám, chữa bệnh, xây dựng mô hình công tác xã hội phù hợp cho từng phân hạng bệnh viện, theo từng vùng miền.

Cùng với đó, đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa nhằm tăng tỷ lệ người có hoàn cảnh khó khăn, người dân tộc thiểu số được tư vấn, hỗ trợ về công tác xã hội, phát triển mô hình liên kết phối hợp giữa các bệnh viện với nhiều nhà hảo tâm trong hoạt động hỗ trợ giúp đỡ người bệnh có điều kiện khó khăn… Đây cũng sẽ là những hướng triển khai để hỗ trợ hoạt động công tác xã hội được hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu trước 31/1/2026, hoàn thành xây mới, tái định cư cho những hộ có nhà bị lũ cuốn trôi, sập đổ hoàn toàn. (Ảnh: VGP)

Ý kiến cử tri

Đợt mưa lũ lịch sử xảy ra hồi tháng 7 vừa qua, bản Cửa Rào 2 có 12 gia đình bị thiệt hại nhà ở, có năm hộ đã được Bộ Công an hỗ trợ xây dựng nhà ở. Cuộc sống của các gia đình hiện rất khó khăn.

Chiến sĩ Trung đoàn bộ binh 812 giúp đồng bào Chăm ở thôn Lâm Giang (xã Hàm Thuận Bắc) dọn bùn.

Sớm ổn định cuộc sống người dân vùng ngập

Sau hơn một ngày chìm trong “biển nước”, các địa phương phía đông tỉnh Lâm Đồng đang khẩn trương hỗ trợ người dân dọn dẹp nhà cửa, vệ sinh môi trường, khôi phục sản xuất, ổn định cuộc sống. Các lực lượng bộ đội, công an, chính quyền địa phương cùng tình nguyện viên có mặt tại những vùng ảnh hưởng nặng.

Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng.

Xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân đạt hiệu quả cao

Chiều 5/12, Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng, nhằm giám sát công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện một số chuyên đề trọng tâm, cấp bách cuối năm 2025; kiểm điểm tự đánh giá xếp loại chất lượng của Ban Thường vụ Đảng ủy xã năm 2025.

Các đồng chí Bùi Thị Minh Hoài, Lương Quốc Đoàn (lần lượt thứ nhất và ba từ trái sang) trao giải A Giải báo chí và giải A Cuộc thi viết cho các tác giả, đại diện nhóm tác giả tiêu biểu.

Trao giải báo chí về "tam nông" tặng 34 tác phẩm xuất sắc

Năm nay, Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ghi nhận kỷ lục về số lượng tác phẩm dự thi với gần 1.900 bài gửi. Từ đây, Ban tổ chức đã đánh giá, lựa chọn và tìm ra hai giải A, bốn giải B, sáu giải C, mười giải Khuyến khích và 12 giải chuyên đề. Báo Nhân Dân có một tác phẩm giành giải chuyên đề.

Trao giải "Vinh danh người truyền lửa" cho 15 cá nhân xuất sắc.

Vinh danh những “Người truyền lửa” vì cống hiến, đóng góp thiết thực cho cộng đồng

Những cá nhân tiêu biểu nhất của giải thưởng “Vinh danh Người truyền lửa” đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau nhưng đều có chung một tinh thần luôn nỗ lực không ngừng vì những điều tốt đẹp. Câu chuyện họ mang theo đã truyền cảm hứng, góp phần bồi đắp niềm tin, khơi dậy khát vọng cống hiến và tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.

Anh Lương Minh Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Đắk Lắk trao tặng Bằng khen của Ban Chấp hành Tỉnh đoàn Đắk Lắk cho anh Nguyễn Văn Minh.

Tặng Bằng khen cho anh Nguyễn Văn Minh vì đã có hành động dũng cảm cứu người trong mưa lũ

Hành động dũng cảm của anh Nguyễn Văn Minh không chỉ hỗ trợ lực lượng chức năng kịp thời đưa người dân ở vùng lũ đến nơi an toàn, anh còn có tinh thần trách nhiệm, xả thân vì cộng đồng, là tấm gương điển hình về người tốt, việc tốt để đoàn viên, thanh niên trong và ngoài tỉnh học tập, rèn luyện.

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và đề xuất cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; điều tra làm rõ nguyên nhân, khắc phục hậu quả vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, Thành phố Hồ Chí Minh … là một số tin tức đáng chú ý ngày 5/12.

Đoạn bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long đã bị nước biển cuốn trôi hoàn toàn.

Sớm gia cố bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải

Những ngày này, triều cường kết hợp với sóng to, gió lớn đã gây sạt lở hơn 500m bờ bao ngăn triều cường khu vực Cồn Nhàn thuộc 2 ấp Đông Thành, Hồ Thùng, xã Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long. Nước biển tràn vào đất liền gây thiệt hại thủy sản, hoa màu, ảnh hưởng khoảng 50ha đất sản xuất của hàng chục hộ dân.