Quy hoạch không gian công cộng bài bản, đồng bộ, hiện đại

Không gian công cộng, nếu được đầu tư bài bản và quản trị hiệu quả, không chỉ là nơi sinh hoạt cộng đồng mà còn có thể trở thành một động lực tăng trưởng mới của đô thị.

Phố đi bộ Nguyễn Huệ là không gian công cộng điển hình của thành phố.
Phố đi bộ Nguyễn Huệ là không gian công cộng điển hình của thành phố.

Trong bối cảnh Thành phố Hồ Chí Minh đang hướng tới mô hình siêu đô thị, yêu cầu phát triển không gian công cộng đặt ra ngày càng cấp thiết, đòi hỏi cách tiếp cận đồng bộ về quy hoạch, huy động nguồn lực và đổi mới tư duy quản trị.

Thiếu không gian sống công cộng

Mỗi buổi tối, khuôn viên chung cư Hoa Phượng (Khu phố 2, phường Thới An) lại rộn ràng tiếng trẻ nhỏ nô đùa, xen lẫn những câu chuyện râm ran của cư dân sau một ngày làm việc. Không gian không lớn, nhưng đủ để trở thành điểm sinh hoạt chung, gắn kết cộng đồng trong khu dân cư. Chị Hoàng Thị Hằng, một cư dân tại đây, cho biết, hầu như tối nào chị cũng đưa hai con xuống dạo mát, vui chơi cùng các gia đình khác. “Với chúng tôi, đây là một không gian rất quý. Không phải gia đình nào cũng có điều kiện đưa con đến các khu vui chơi thương mại, trong khi công viên công cộng thì lại quá xa”, chị Hằng chia sẻ.

Điều đáng ghi nhận là từ một khuôn viên sinh hoạt chung, địa phương đã dành một phần diện tích để xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh. Theo chị Hằng, cách làm này không chỉ sáng tạo mà còn giúp không gian công cộng được bổ sung giá trị văn hóa, giáo dục, tạo điều kiện để người dân, nhất là thế hệ trẻ, tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay trong khu dân cư.

Tuy nhiên, không phải khu dân cư nào cũng “may mắn” có được những khoảng thở đô thị như vậy. Chị Thái Thị Thu Hiền, ngụ Khu phố 7, phường Phước Long, cho biết, trong bán kính từ 5 đến 7 km chung quanh nơi ở của gia đình chị hầu như không có điểm sinh hoạt công cộng nào đúng nghĩa. Mỗi dịp cuối tuần, muốn đưa con đi vui chơi, gia đình chị phải di chuyển hơn 10 km để đến Vinhomes Grand Park hoặc các công viên ở khu vực trung tâm thành phố.

Câu chuyện của hai gia đình phản ánh một thực trạng phổ biến: Không gian công cộng tại Thành phố Hồ Chí Minh vừa thiếu, vừa phân bố không đồng đều. Mặc dù trong giai đoạn 2020-2025, thành phố đã phát triển 237,51 ha công viên công cộng (đạt 158% chỉ tiêu), 54,04 ha mảng xanh công cộng (đạt 540% chỉ tiêu), trồng mới và cải tạo hơn 42.500 cây xanh, tuy nhiên tỷ lệ mảng xanh bình quân đầu người vẫn chỉ đạt khoảng 0,7 m²/người.

Đây là con số rất khiêm tốn so với nhiều đô thị trong khu vực. Trong khi đó, Singapore đạt khoảng 66 m² mảng xanh/người, Kuala Lumpur (Malaysia) khoảng 23 m², Tokyo từ 10-12 m² và Bangkok khoảng 7m²/người. Mục tiêu đến năm 2030 của Thành phố Hồ Chí Minh là nâng chỉ tiêu mảng xanh lên 1 m²/ người. Tuy nhiên, trong bối cảnh quỹ đất ngày càng thu hẹp, áp lực dân số và hạ tầng đô thị gia tăng, đây rõ ràng là một thách thức không nhỏ, đòi hỏi cách tiếp cận căn cơ, lâu dài và sáng tạo hơn trong phát triển và quản trị không gian công cộng.

Thước đo sức hấp dẫn đô thị

Ở góc nhìn phát triển dài hạn, nhiều chuyên gia cho rằng không gian công cộng không còn là yếu tố “phụ trợ” mà đã trở thành một trong những thước đo quan trọng phản ánh sức hấp dẫn đô thị và năng lực cạnh tranh kinh tế. Trong Quy hoạch chung Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, định hướng phát triển không gian công cộng được đặt ở vị trí trung tâm, gắn với mục tiêu xây dựng một đô thị hiện đại, bền vững.

Theo đó, thành phố dự kiến hình thành mạng lưới cây xanh theo mô hình công viên dạng dải, dạng tuyến, kết nối với hệ thống sông rạch và các khu chức năng đô thị. Đến năm 2040, tổng diện tích đất cây xanh đô thị được quy hoạch khoảng từ 10.500-11.500 ha, chỉ tiêu mảng xanh bình quân đạt từ 7-8,2 m²/người, một bước tiến lớn nếu các mục tiêu này được hiện thực hóa.

Hiện thực hóa chủ trương của thành phố, khu cảng Nhà RồngKhánh Hội vừa được Công ty Ngọc Viễn Đông đề xuất hình thành một tổ hợp không gian công cộng-công trình văn hóadu lịch-dịch vụ đa chức năng, lấy hình ảnh con rồng làm trục ý niệm xuyên suốt.

Theo ông Trần Chí Dũng, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Thành phố Hồ Chí Minh, việc dành 60% diện tích khu cảng 31 ha này cho cây xanh, không gian mở và các yếu tố di sản văn hóa là một điểm nhấn của dự án.

Bên cạnh đó, đồ án quy hoạch cũng tổ chức hệ thống không gian tiện ích xanh ngầm đa tầng, tích hợp các chức năng dịch vụ, thương mại, giải trí, ẩm thực và kinh tế đêm. Cách tổ chức này giúp tầm nhìn hướng ra sông được bảo đảm thông thoáng, đồng thời gia tăng khả năng tiếp cận không gian ven sông cho cộng đồng.

Còn theo Kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Thành phố Hồ Chí Minh, việc chủ đầu tư khu phức hợp Nhà Rồng-Khánh Hội vừa dành 60% quỹ đất làm công viên và quỹ đất để mở rộng đường Nguyễn Tất Thành là đáng hoan nghênh.

Đây được xem là giải pháp tối ưu, góp phần tháo gỡ nút thắt hạ tầng giao thông trên trục kết nối quan trọng, trong bối cảnh chủ đầu tư đã hoàn tất công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng phần diện tích thuộc dự án. Theo ông Lưu, phương án quy hoạch khu cảng này đã đi đúng hướng khi xác định việc chia sẻ tầm nhìn và không gian ven sông cho cộng đồng.

Ở góc nhìn quốc tế, kiến trúc sư Steven Townsend, người từng tham gia quy hoạch Khu đô thị Phú Mỹ Hưng và tái thiết không gian trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, khu vực Nhà Rồng-Khánh Hội là một trong những bến cảng hiếm hoi còn lại nằm trong lõi trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, do đó cần được quy hoạch hết sức cẩn trọng nhằm khai thác tối đa giá trị của “khu đất vàng” này.

Người dân ủng hộ chủ trương dành “đất vàng” làm công viên của thành phố, nhưng làm thế nào để không gian công cộng vừa phục vụ cộng đồng, vừa bảo đảm hiệu quả kinh tế lâu dài là bài toán cần cân nhắc kỹ. Theo Kiến trúc sư David Ching, chuyên gia quy hoạch đô thị, kinh nghiệm từ Singapore cho thấy vai trò của cộng đồng là yếu tố then chốt.

Tại đây, khoảng 2.000 cộng đồng dân cư trực tiếp tham gia vận hành, chăm sóc công viên. Chính phủ cho thuê đất, còn cộng đồng chủ động tổ chức các hoạt động, thậm chí thương mại hóa có kiểm soát một phần không gian để tạo nguồn thu tái đầu tư cho công tác bảo trì, vận hành.

Đối với Thành phố Hồ Chí Minh, cách tiếp cận này càng có ý nghĩa trong bối cảnh quỹ đất hạn hẹp và giá đất ngày càng cao. Việc tích hợp hợp lý các chức năng thương mại, dịch vụ trong không gian công cộng không chỉ giúp tối ưu hóa giá trị sử dụng đất, mà còn tạo nguồn lực tài chính bền vững.

Dọc sông Sài Gòn, nhiều cửa hàng, quán cà-phê đã hình thành, song theo các chuyên gia, cần được quy hoạch, sắp xếp lại một cách bài bản để vừa khai thác hiệu quả kinh tế, vừa bảo đảm tầm nhìn, cảnh quan và tính công cộng của không gian ven sông.

Những không gian công cộng được đầu tư bài bản không chỉ đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí của người dân, mà còn mở ra dư địa phát triển cho các ngành dịch vụ, du lịch, sáng tạo. Khi đó, không gian công cộng sẽ thật sự trở thành một động lực tăng trưởng mới, bền vững và bao trùm cho Thành phố Hồ Chí Minh trên hành trình hướng tới một đô thị hiện đại, đáng sống.

Có thể bạn quan tâm

Chương trình “Đồng diễn dưỡng sinh vì sức khỏe cộng đồng” tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Phát triển y dược học dân tộc trong giai đoạn mới

Trước yêu cầu mới về nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe trong giai đoạn già hóa dân số, đồng thời bệnh mạn tính có xu hướng gia tăng, y học cổ truyền đang khẳng định vai trò không thể thay thế, kết hợp hài hòa, khoa học và hiệu quả giữa Đông-Tây y, hướng đến chăm sóc sức khỏe toàn diện, bền vững cho người dân.

Các đại biểu tham quan sản phẩm công nghệ cao được trưng bày tại Triển lãm vi mạch do Khu Công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức.

Hệ sinh thái bán dẫn đang chuyển mình mạnh mẽ

Với lợi thế địa kinh tế độc đáo, khung pháp lý đột phá và sự quyết tâm, Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều cơ hội phát triển ngành bán dẫn, hướng đến tự chủ công nghệ, đưa thành phố trở thành một mắt xích quan trọng, có giá trị cao trong chuỗi bán dẫn toàn cầu.

Liên kết sản xuất, thúc đẩy kinh tế tập thể

Liên kết sản xuất, thúc đẩy kinh tế tập thể

Những năm qua, các hợp tác xã nông nghiệp ở phía đông Thành phố Hồ Chí Minh mạnh dạn liên kết sản xuất, bao tiêu nông sản của nông dân, góp phần giải quyết việc làm thường xuyên, ổn định cho lao động địa phương, từ đó, hình thành nền kinh tế tập thể bền vững, phát triển kinh tế nông nghiệp cho khu vực.

Công nhân lao động may mặc quần áo tại Công ty TNHH Panko Via.

Ổn định tình hình tại doanh nghiệp chấm dứt hoạt động sản xuất có 2.640 lao động

Ngày 25/12, Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, liên quan tình hình chấm dứt hoạt động sản xuất-kinh doanh tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Panko Vina ở phường Bến Cát (Thành phố Hồ Chí Minh), đến thời điểm này chưa có thông tin công ty nợ lương và nợ bảo hiểm xã hội của công nhân.

“Xây Tết 2026” trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

[Ảnh] "Xây Tết 2026” trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, hướng đến chăm lo cho người lao động trong và ngoài ngành xây dựng.

Chiều 23/12, Báo Nhân Dân, Trung tâm Báo chí Thành phố Hồ Chí Minh và Công ty cổ phần xây dựng Coteccons tổ chức Lễ ký kết biên bản ghi nhớ, chung tay mở rộng quy mô chương trình “Xây Tết 2026” trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, hướng đến chăm lo cho người lao động trong và ngoài ngành xây dựng.

Ê-kíp phẫu thuật chấn thương sọ não phức tạp tại Bệnh viện đa khoa Vũng Tàu.

Bệnh viện đa khoa Vũng Tàu lần đầu thực hiện phẫu thuật chấn thương sọ não phức tạp

Với sự hỗ trợ chuyên môn từ Bệnh viện Nhân dân Gia Định, ê-kíp bác sĩ tại Bệnh viện đa khoa Vũng Tàu lần đầu tiên thực hiện thành công ca phẫu thuật chấn thương sọ não phức tạp. Kết quả này khẳng định sự hiệu quả của mô hình hợp tác, hỗ trợ chuyên môn do Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh triển khai thời gian qua.

Các đại biểu tham gia thu gom rác trong chương trình "Ngày hội sống xanh.

Lan tỏa thông điệp sống xanh từ địa danh lịch sử

Ngày 23/12, tại Nghĩa trang Hàng Keo (đặc khu Côn Đảo, Thành phố Hồ Chí Minh), Trung tâm Văn hóa, Nghệ thuật và Thể thao Bà Rịa-Vũng Tàu phối hợp Ủy ban nhân dân đặc khu Côn Đảo tổ chức Lễ khai mạc “Ngày hội sống xanh tuyên truyền bảo vệ môi trường, phát triển bền vững biển đảo năm 2025” với chủ đề “Vì biển đảo xanh”.

Cảng Gemalink (phường Phước Hòa), nơi tiếp nhận chuyến vận tải container bằng sà-lan điện do Tập đoàn CMA CGM triển khai.

Hạ tầng “vàng” cho vận tải xanh

Khu vực phía đông Thành phố Hồ Chí Minh có lợi thế cảng biển và sông ngòi, tạo nên cơ hội dẫn dắt chuyển đổi xanh trong logistics. Khi chi phí xanh dần trở thành yếu tố cạnh tranh toàn cầu thì hạ tầng “vàng” chính là “lá bài chiến lược” để Thành phố Hồ Chí Minh vươn lên.

Lãnh đạo Thuế Thành phố Hồ Chí Minh hướng dẫn người nộp thuế các ứng dụng thuế.

Thúc đẩy chuyển đổi số hỗ trợ người nộp thuế

Trong bối cảnh quy mô quản lý ngày càng mở rộng, Thuế Thành phố Hồ Chí Minh xác định, chuyển đổi số toàn diện là giải pháp then chốt góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tăng tính minh bạch, giảm thủ tục hành chính và nâng cao trải nghiệm, sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.

Dù được đầu tư hiện đại với hệ thống thang máy, cầu bộ hành tại Bệnh viện Ung Bướu cơ sở 1 (đường Nơ Trang Long) vẫn thưa thớt người sử dụng do thang máy nằm “biệt lập” trong khuôn viên bệnh viện. (Ảnh HƯƠNG MỸ)

Lãng phí cầu bộ hành

Việc đầu tư hệ thống cầu bộ hành gần ga Metro, trường học, bệnh viện đã góp phần bảo đảm an toàn giao thông, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận các phương tiện công cộng hay các nơi có mật độ giao thông đông đúc.

Kiến tạo xã hội học tập suốt đời trong kỷ nguyên mới

Kiến tạo xã hội học tập suốt đời trong kỷ nguyên mới

Với tầm nhìn chiến lược, Thành phố Hồ Chí Minh đang từng bước hiện thực hóa khát vọng xây dựng một thành phố học tập, nơi mọi công dân đều được trao cơ hội học tập bình đẳng, linh hoạt và hiện đại, để không ai bị bỏ lại phía sau trên con đường phát triển tri thức.

Các vận động viên tham gia cuộc thi đua ghe Ngo năm 2025.

Phát huy nét văn hóa đua ghe Ngo giữa lòng đô thị

Lễ hội đua ghe Ngo trên kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè đã trở thành sự kiện quen thuộc của người dân Thành phố Hồ Chí Minh. Hình ảnh những vận động viên nỗ lực hết mình, hòa mình cùng sức mạnh tập thể để chiến thắng trong cuộc đua không chỉ thể hiện tinh thần thể thao mà còn phát huy nét đẹp văn hóa lâu đời của người Khmer Nam Bộ.

Phát triển du lịch y tế tại Thành phố Hồ Chí Minh

Phát triển du lịch y tế tại Thành phố Hồ Chí Minh

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, du lịch y tế đang trở thành xu thế phát triển. Đây là sự kết hợp độc đáo giữa dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe chất lượng cao và trải nghiệm du lịch đa dạng, vừa nâng cao chất lượng dịch vụ y tế vừa tạo thêm động lực quan trọng cho phát triển kinh tế-xã hội tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Thành phố Hồ Chí Minh: Chuyển hóa thách thức thành động lực phát triển

Thành phố Hồ Chí Minh: Chuyển hóa thách thức thành động lực phát triển

Năm 2025 đánh dấu cột mốc đặc biệt trong lịch sử phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là năm đầu tiên Thành phố vận hành mô hình siêu đô thị sau sáp nhập, đồng thời tổ chức lại bộ máy chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp, triển khai hàng loạt nhiệm vụ chiến lược có quy mô lớn, tính chất phức tạp và tác động sâu rộng.

Hướng đi cho phát triển kinh tế tuần hoàn ở Thành phố Hồ Chí Minh

Hướng đi cho phát triển kinh tế tuần hoàn ở Thành phố Hồ Chí Minh

Với quá trình đô thị hóa nhanh, áp lực về môi trường, gia tăng về biến đổi khí hậu, Thành phố Hồ Chí Minh đang nỗ lực thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, tạo tiền đề đổi mới mô hình tăng trưởng. Tuy nhiên, để thực hiện điều này, Thành phố Hồ Chí Minh cần triển khai đồng bộ các giải pháp với những chính sách đột phá mạnh mẽ.

Không gian ngầm dưới nhà ga Bến Thành.

Hiện thực hóa một hệ sinh thái về không gian ngầm

Là đô thị lớn nhất Việt Nam, Thành phố Hồ Chí Minh trong nhiều năm qua đã đạt được những thành tựu nổi bật về tăng trưởng, thu hút đầu tư và cải thiện đời sống người dân. Tuy nhiên, đi cùng với sự phát triển nhanh chóng ấy là hàng loạt thách thức ngày càng bộc lộ, trong đó nổi bật nhất là tình trạng quá tải hạ tầng đô thị.