Quần thể danh thắng Tràng An đón Bằng vinh danh Di sản Thế giới

Từ ngày 22 đến 24-1-2015, tỉnh Ninh Bình sẽ tổ chức Lễ đón Bằng vinh danh Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới Quần thể danh thắng Tràng An theo nghi thức cấp Nhà nước.

Hành trình dài của hồ sơ di sản

Để có được kết quả trên là cả một hành trình dài trong quá trình xây dựng và bảo vệ hồ sơ.

Ngay từ ban đầu, Ban chỉ đạo xây dựng hồ sơ đã chủ động phối hợp Ủy ban Quốc gia UNESCO mời chuyên gia tư vấn quốc tế là Giáo sư Pôn Đinh-uôn, chuyên gia cao cấp của Liên minh quốc tế Bảo tồn thiên nhiên và Tài nguyên thiên nhiên (IUCN) đến Tràng An khảo sát và tư vấn tổng thể cho hồ sơ cùng nhiều chuyên gia hàng đầu của UNESCO về văn hóa và tự nhiên sang nghiên cứu, tư vấn cho tỉnh xây dựng hồ sơ theo đúng quy trình của tổ chức này.

Để nghiên cứu, tham vấn ý kiến của các chuyên gia trong nước và ngoài nước, tỉnh Ninh Bình đã tổ chức hội thảo khoa học "Xác định giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An" và thống nhất những tiêu chí xây dựng hồ sơ di sản thế giới. Qua hội thảo, các nhà khoa học đã xác định và lựa chọn được ba tiêu chí chính thức.

Tháng 9-2012, dự thảo Hồ sơ Quần thể danh thắng Tràng An lần đầu đã được hoàn thành và gửi tới Trung tâm Di sản Thế giới tại Pa-ri để tham vấn. Trên cơ sở những ý kiến phản hồi góp ý cho Hồ sơ của Trung tâm Di sản Thế giới, tỉnh Ninh Bình lại tiếp tục chỉ đạo cho các cơ quan chuyên môn bổ sung, chỉnh sửa và hoàn thiện.

Ngày 17-1-2013, Hồ sơ Quần thể danh thắng Tràng An đã hoàn thành và nộp cho Trung tâm Di sản Thế giới trước thời hạn 15 ngày. Mặc dù thời gian xây dựng hồ sơ tương đối gấp và ngắn, trong vòng chưa đầy một năm, nhưng đã được các chuyên gia UNESCO đánh giá là một bộ hồ sơ được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng, khoa học và có chất lượng tốt, bảo đảm đầy đủ các thành phần theo yêu cầu. Tháng 8-2013, UNESCO cử các chuyên gia sang thẩm định, đánh giá hồ sơ tại Quần thể danh thắng Tràng An về các vấn đề như tính toàn vẹn, công tác quản lý, bảo vệ, giá trị nổi bật toàn cầu, tính xác thực, tình hình phát triển du lịch... Tại đây, câu hỏi và yêu cầu do các chuyên gia đặt ra đã được giải đáp đầy đủ, chuyến thẩm định được tổ chức chuyên nghiệp, chu đáo, để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp.

Sau gần một năm thẩm định, Trung tâm Di sản Thế giới đã có văn bản thông báo báo cáo đánh giá, khuyến nghị của các cơ quan tư vấn UNESCO đối với Hồ sơ Quần thể danh thắng Tràng An.

Trong báo cáo, các cơ quan tư vấn đều khẳng định, Quần thể danh thắng Tràng An có tiềm năng đáp ứng các tiêu chí về giá trị nổi bật toàn cầu; tuy nhiên vẫn đề xuất đánh giá hồ sơ Tràng An ở mức hoãn đề cử để bổ sung thông tin vì chưa đáp ứng yêu cầu về tính toàn vẹn, chủ yếu do việc thu hẹp diện tích vùng đệm dẫn tới công tác quản lý và bảo vệ di sản chưa đáp ứng các quy định của UNESCO.

Trước những khó khăn, thách thức đó, sau khi nghiên cứu từng vấn đề và nội dung khuyến nghị của các cơ quan tư vấn, các chuyên gia thấy rằng, có nhiều điểm đánh giá thiếu chính xác, mâu thuẫn, thiếu nhất quán và mang tính chủ quan, cho nên chúng ta hoàn toàn có đầy đủ chứng cứ và lý lẽ để phản biện và thuyết phục Ủy ban Di sản Thế giới công nhận Tràng An là Di sản thế giới. Các chuyên gia Việt Nam cùng với sự giúp đỡ của Giáo sư Pôn Đinh-uôn, Tiến sĩ Ri-an Ra-bét lại nỗ lực chuẩn bị kỹ lưỡng và đầy đủ toàn bộ nội dung khoa học giải trình, phản biện lại các đánh giá, khuyến nghị của các cơ quan tư vấn.

Đồng thời phối hợp Cục Di sản Văn hóa, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Phái đoàn Việt Nam bên cạnh UNESCO tổ chức gặp gỡ, tiếp xúc với các phái đoàn của các nước thành viên Ủy ban Di sản Thế giới bên cạnh UNESCO tại Pa-ri, để giải thích, chứng minh những giá trị nổi trội của Tràng An về văn hóa và thiên nhiên trên phạm vi toàn cầu, thuyết phục họ ủng hộ cho hồ sơ Tràng An.

Chính thức được vinh danh

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng với tinh thần quyết tâm cao, đoàn công tác gồm các chuyên gia giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm đã lên đường sang Ca-ta để bảo vệ hồ sơ Quần thể danh thắng Tràng An tại kỳ họp thứ 38 của Ủy ban Di sản Thế giới, tổ chức tại Đô-ha (Ca-ta) từ ngày 15 đến 25-6-2014. Dưới sự chỉ đạo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, sự giúp đỡ nhiệt tình của Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Đại sứ quán Việt Nam tại Ca-ta và Phái đoàn Việt Nam bên cạnh UNESCO, đoàn công tác đã nỗ lực làm việc liên tục, tận dụng mọi thời gian, cơ hội tổ chức tiếp xúc, gặp gỡ các đoàn chuyên gia các nước thành viên Ủy ban Di sản trong và bên lề phiên họp để giới thiệu và giải thích về hồ sơ cũng như những vấn đề khuyến nghị của các cơ quan tư vấn.

Trong khi đó, có quan điểm cho rằng, nên bỏ tiêu chí văn hóa thì hồ sơ sẽ dễ được chấp thuận hơn, nhưng sau khi thảo luận với các chuyên gia, đoàn công tác đã kiên quyết bảo vệ cả tiêu chí văn hóa và thiên nhiên. Vì đặc điểm tiêu biểu của Tràng An là sự hòa quyện giữa giá trị văn hóa và thiên nhiên. Đây là hai yếu tố không thể tách rời của di sản. Kết quả, đoàn công tác Việt Nam đã thuyết phục được hầu hết các nước trong Ủy ban ủng hộ hồ sơ Tràng An trên cả hai tiêu chí: văn hóa và thiên nhiên.

Vào lúc 11 giờ 57 phút (giờ Ca-ta) ngày 23-6-2014, sau gần hai giờ tranh luận, chỉnh sửa nghị quyết, Ủy ban Di sản Thế giới đã chính thức công nhận Quần thể danh thắng Tràng An của tỉnh Ninh Bình là Di sản hỗn hợp Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới và đây là di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam. Như vậy, có thể thấy, trong các danh hiệu di sản thế giới của UNESCO, Di sản thế giới hỗn hợp là danh hiệu danh giá nhất và khó khăn nhất.

Hân hoan đón Bằng Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới

Với niềm vinh dự, tự hào là địa phương sở hữu Di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Ninh Bình sẽ tổ chức Lễ đón Bằng vinh danh Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới Quần thể danh thắng Tràng An theo nghi thức cấp nhà nước từ ngày 22 đến 24-1-2015.

Cùng với Lễ đón Bằng vinh danh Di sản có hàng loạt các hoạt động được tổ chức lồng ghép như: Triển lãm giới thiệu các khu Di sản thế giới của Việt Nam với chủ đề "Kết nối các Khu Di sản thế giới"; Hội chợ - Triển lãm hàng thủ công mỹ nghệ và sản phẩm làng nghề tiêu biểu Ninh Bình 2015; Hội diễn hát dân ca (các làn điệu chèo, hát xẩm...) ca ngợi về di sản; Hội thảo khoa học quốc tế về công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản Thế giới; Triển lãm ảnh nghệ thuật Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới Quần thể danh thắng Tràng An; công bố và trưng bày bộ tem Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An và Lễ cầu Hòa bình thế giới và Quốc thái dân an cùng nhiều hoạt động khác.

Đến nay, mọi công tác chuẩn bị Lễ đón Bằng vinh danh Di sản đã cơ bản được hoàn tất. Nhân dân tỉnh Ninh Bình đang hân hoan chào đón sự kiện đặc biệt này; chào đón bạn bè trong nước và quốc tế đến với Ninh Bình, Tràng An để hòa mình vào thiên nhiên hùng vĩ, tận hưởng vẻ đẹp, đắm chìm vào không gian linh thiêng của những giá trị văn hóa, lịch sử, tâm linh - nơi hội tụ các giá trị nổi bật toàn cầu, gắn kết những con người đam mê khám phá sự kỳ diệu của văn hóa và thiên nhiên.

NGUYỄN ĐỨC LONG Giám đốc Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An

Quần thể danh thắng Tràng An được vinh danh Di sản hỗn hợp Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng với cả nước nói chung và tỉnh Ninh Bình nói riêng. Với đất nước, đó là vinh dự to lớn, bởi lần đầu chúng ta có một Di sản hỗn hợp Văn hóa và Thiên nhiên của Thế giới. Với tỉnh Ninh Bình, đây là một minh chứng khẳng định chủ trương quan tâm bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh từ các nhiệm kỳ trước đến nay là hoàn toàn đúng đắn.

Đồng thời đó còn là kết quả những cố gắng, nỗ lực, công lao gìn giữ và bảo vệ di sản trong suốt thời gian qua của chính quyền và nhân dân địa phương, của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh, của các nhà khoa học, các chuyên gia Việt Nam và quốc tế, nhất là của Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An.