Theo Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an, những năm gần đây, tội phạm mua bán người ngày càng tinh vi, có tổ chức, mở rộng đối tượng từ phụ nữ, trẻ em sang cả nam giới và triệt để lợi dụng công nghệ cao để phạm tội xuyên quốc gia. Loại tội phạm này đặc biệt nguy hiểm, chỉ xếp sau tội phạm mua bán ma túy và vũ khí.
Tại Việt Nam, lực lượng Công an đã phát hiện, điều tra hàng trăm vụ án, giải cứu nhiều nạn nhân, triệt phá các đường dây liên tỉnh, xuyên biên giới; đồng thời phối hợp với các bộ, ngành và tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực, hoàn thiện pháp luật và hỗ trợ nạn nhân. Năm 2024, cả nước xử lý 163 vụ mua bán người, 455 đối tượng, 500 nạn nhân; khởi tố mới 91 vụ, 237 đối tượng, 336 nạn nhân. Sáu tháng đầu năm 2025, khởi tố 120 vụ, 365 bị can; riêng lực lượng Cảnh sát hình sự thụ lý 22 vụ, trong đó 28% nạn nhân bị đưa ra nước ngoài, 72% bị mua bán trong nước, nạn nhân nữ chiếm gần 67%.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Huế Nguyễn Văn Phương cho biết: Tháng 8/2024, Công an thành phố triệt phá thành công một đường dây đưa trẻ dưới 16 tuổi sang Campuchia, bắt bốn đối tượng, giải cứu ba nạn nhân. Đây không hẳn là chiến công về mặt nghiệp vụ, mà nhìn xa hơn, đó là lời nhắc nhở phải luôn nâng cao cảnh giác, vì tội phạm này luôn có mặt ở mọi nơi, mọi lúc. Theo các chuyên gia nghiên cứu về tội phạm, tội phạm mua bán người không còn dừng ở các đường dây xuyên biên giới mà đã ăn sâu vào một số đối tượng. Những đối tượng này luôn có mặt trong đời sống xã hội. Chúng thường tìm cách khai thác tối đa mọi kẽ hở, sự thiếu hiểu biết và cả tâm lý bàng quan, né tránh, “không phải việc của mình” trong cộng đồng.
Không thể phủ nhận những nỗ lực từ phía Chính phủ. Luật Phòng, chống mua bán người số 53/2024/QH15 được Quốc hội thông qua năm 2024 đã thay thế luật cũ năm 2011, tạo nền tảng pháp lý rõ ràng hơn trong xử lý tội phạm và bảo vệ nạn nhân. Nhiều văn bản hướng dẫn cũng được ban hành; công nghệ thông tin được ứng dụng để xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia phục vụ công tác phòng, chống loại tội phạm này. Tuy nhiên, dù có quyết tâm đến đâu, cơ quan chức năng vẫn rất cần sự chung tay của toàn xã hội, từng gia đình và mỗi cá nhân, trong đó mỗi người dân phải là một thành viên tích cực trong cuộc chiến chống nạn mua bán người...
Theo nhiều sĩ quan an ninh, một phần nguyên nhân khiến tội phạm lan rộng được bắt đầu từ sự thiếu quan tâm từ chính cộng đồng, gia đình. Đây lẽ ra phải là “phòng tuyến đầu tiên” vững chắc để miễn nhiễm trước các nguy cơ. Trong môi trường gia đình, chỉ cần có sự quan tâm, tương tác, chúng ta sẽ dễ dàng nhận thấy sự thay đổi tâm sinh lý của các thành viên. Đồng thời cũng dự cảm được sự bất thường trong suy nghĩ, hành động từ ánh mắt, cử chỉ... Qua đó, sẽ có những ứng xử, can thiệp phù hợp, kịp thời.
Chính phủ dù đã đề ra nhiều giải pháp, nhiều nhiệm vụ trọng tâm: nâng cao giáo dục kỹ năng sống, giới tính, nhận diện thủ đoạn tội phạm; tăng truyền thông; phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, mở rộng trường học tại vùng sâu, vùng xa để trẻ em không bị bóp nghẹt bởi thiếu cơ hội. Nhưng bản thân Chính phủ, cũng không thể nắm bắt tâm tư, trắc ẩn của từng cá nhân, những suy nghĩ chưa “chín” của trẻ đang trong quá trình trưởng thành, từng mâu thuẫn gia đình phát sinh trong cuộc sống... Trong khi đó, đây luôn là mảnh đất màu mỡ để tội phạm gieo rắc tội ác.
Khẩu hiệu năm nay là: “Mua bán người là tội phạm có tổ chức - Hãy chấm dứt sự bóc lột”. Và sự “bóc lột” được nhắc đến, đôi khi không ở đâu xa. Nó tồn tại trong ánh mắt dửng dưng của người hàng xóm, trong cái lắc đầu thiếu quan tâm của người thân. Nạn nhân, đôi lúc đã được dẫn dụ để bám vào chiếc phao “chia sẻ” đến từ kẻ xấu, giống như người thân của một bé gái ở Hà Nội đã chia sẻ: “Không chỉ nhắn tin, gọi điện, người đó còn nạp tiền game và gửi tiền tiêu vặt cho con mà gia đình không hề hay biết. Khi con rơi vào áp lực học hành, mâu thuẫn với cha mẹ, chính kẻ đó đã hứa hẹn cho con một cuộc sống “hạnh phúc hơn” nếu bỏ nhà đi”…
Chống mua bán người là cuộc chiến không tiếng súng, nhưng đòi hỏi sự tỉnh táo, quyết liệt và gắn bó từ mọi cấp, mọi ngành, mọi người. Và mọi chiến thắng, sẽ không bao giờ toàn vẹn nếu chỉ bởi nỗ lực từ một phía.
