Nhiếp ảnh Việt Nam trong kỷ nguyên mới

Bước vào thời đại bùng nổ công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI), nhiếp ảnh Việt Nam đang đối diện nhiều biến chuyển sâu sắc.

Hội thảo quy tụ các nhà quản lý, chuyên gia, nhiếp ảnh gia trên cả nước.
Hội thảo quy tụ các nhà quản lý, chuyên gia, nhiếp ảnh gia trên cả nước.

Tại hội thảo “Nhiếp ảnh Việt Nam - Những vấn đề đặt ra trong kỷ nguyên mới” do Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam vừa tổ chức, nhiều ý kiến và giải pháp được đề xuất để bảo vệ bản quyền, sức sáng tạo cá nhân cũng như bản sắc văn hóa dân tộc...

Sứ mệnh của nhiếp ảnh đương đại

Theo Chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam Trần Thị Thu Đông, nhiếp ảnh Việt Nam từ lâu song hành những bước ngoặt lịch sử của dân tộc - từ những bức ảnh ghi dấu các cuộc kháng chiến vĩ đại đến những tác phẩm phản ánh công cuộc đổi mới hôm nay.

Trong thời đại bùng nổ của AI, nhiếp ảnh đứng trước hai thách thức: “Đại hồng thủy hình ảnh” khi ai cũng có thể trở thành người chụp ảnh, và sự mong manh của tính chân thực - vốn là nền tảng của nghệ thuật nhiếp ảnh - trước những hình ảnh được tạo sinh bằng thuật toán.

Từ góc nhìn lý luận, nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh Phạm Tiến Dũng (nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Nhiếp ảnh) cho rằng, nhiếp ảnh đương đại đang dịch chuyển từ “nghệ thuật của ánh sáng” sang “nghệ thuật của rung động”. Nếu trước đây, nhiếp ảnh chủ yếu ghi lại hiện thực, thì nay, mỗi bức ảnh là một diễn ngôn văn hóa và cảm xúc.

Nhiếp ảnh Việt Nam cần vượt qua giai đoạn “chụp cái mình thấy” để hướng đến “chụp cái thế giới cần được thấy”, khẳng định dấu ấn cá nhân và trách nhiệm xã hội của người nghệ sĩ. Trong nhiếp ảnh, cảm xúc và tư duy độc lập là điều mà công nghệ dù tinh vi đến đâu cũng không thể thay thế.

Nếu trước đây, nhiếp ảnh chủ yếu ghi lại hiện thực, thì nay, mỗi bức ảnh là một diễn ngôn văn hóa và cảm xúc.

Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh Phạm Tiến Dũng (nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Nhiếp ảnh)

Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Lưu Quang Phổ cho biết, Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam hiện có hơn 1.000 hội viên ở 34 tỉnh, thành phố. Hội cần có cơ chế linh hoạt và đa dạng hình thức để khuyến khích hội viên sáng tác, công bố tác phẩm trên nền tảng số và tăng cường giao lưu tại địa phương thay vì phụ thuộc vào các cuộc thi tốn kém và chỉ diễn ra định kỳ.

Hai nghệ sĩ nhiếp ảnh Hải Huy (Quảng Ninh) và Hoàng An (Quảng Trị) đề xuất đổi mới đội ngũ giám khảo trong thời kỳ chuyển đổi số - một bước quan trọng để bảo đảm công bằng, khơi thông sáng tạo. Trong đó, cần bồi dưỡng lực lượng giám khảo trẻ, có tư duy hiện đại và áp dụng công nghệ như chấm ảnh ẩn danh, công khai điểm trực tuyến...

Một hướng quan trọng khác là bảo tồn và phát huy di sản ảnh - phần ký ức thị giác quý giá của dân tộc. Theo Tiến sĩ, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Tấn Vịnh (Đà Nẵng), hàng nghìn bức ảnh tư liệu quý có nguy cơ hư hỏng, thất lạc. Ông đề xuất đẩy mạnh số hóa, phân loại, bảo quản và xây dựng cơ sở dữ liệu ảnh quốc gia. Những bức ảnh xưa không chỉ là tư liệu quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng sáng tạo cho nghệ thuật, truyền thông, giáo dục và du lịch hôm nay.

Từ góc độ chính sách, ông kiến nghị Nhà nước xem di sản ảnh như một phần của di sản văn hóa phi vật thể, đồng thời đào tạo đội ngũ chuyên gia phục chế, lưu trữ ảnh và khuyến khích cộng đồng hiến tặng, chia sẻ ảnh tư liệu quý.

Thạc sĩ Nguyễn Trung Kiên (Đại học Cần Thơ) đề xuất xây dựng Kho Dữ liệu Ảnh quốc gia, một hạ tầng số mang tầm chiến lược văn hóa nhằm bảo tồn và khai thác hiệu quả di sản nhiếp ảnh Việt Nam, hướng tới việc hình thành Quỹ Di sản Nhiếp ảnh Việt Nam và hệ thống dữ liệu chuẩn.

Tương lai nhiếp ảnh Việt Nam

Nhiếp ảnh Việt Nam đang hòa cùng xu hướng thế giới để bước vào “thời đại hậu nhiếp ảnh”, khi hình ảnh không còn giới hạn trong khung hình vật lý mà trở thành chất liệu tư duy.

Để nhiếp ảnh chạm đến người xem, nhiếp ảnh gia của kỷ nguyên mới cần tránh lối mòn trong tư duy, trong cách chụp, trong khai thác đề tài, thoát khỏi kiểu chụp ảnh minh họa. Tiến sĩ Phí Thị Thu Hà (Hội Nhiếp ảnh Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, xu hướng kết hợp nhiếp ảnh với nghệ thuật sắp đặt, trình diễn và công nghệ thực tế ảo đang mở rộng biên giới sáng tạo.

Ở đó, hình ảnh vừa phản ánh vừa đối thoại với đời sống, trở thành “phương tiện xã hội học của thị giác”, minh chứng là nhiều dự án nhiếp ảnh phản ánh vấn đề môi trường hoặc hướng tới cộng đồng như trẻ em, người già, phụ nữ nông thôn, người khuyết tật… đã ra đời.

Ở góc độ giáo dục, nhiều ý kiến đề nghị các trường nghệ thuật cần tích hợp đào tạo liên ngành: Từ mỹ học, triết học hình ảnh đến công nghệ truyền thông… để hình thành thế hệ nghệ sĩ biết tư duy bằng hình ảnh. Công tác lý luận, phê bình cũng cần đổi mới, chuyển từ đánh giá kỹ thuật sang phân tích giá trị văn hóa, tư tưởng và xã hội của tác phẩm.

Bên cạnh đó, việc thiết lập không gian sáng tạo, triển lãm và giải thưởng dành riêng cho nhiếp ảnh thể nghiệm sẽ góp phần thúc đẩy đối thoại giữa nhiếp ảnh, nghệ thuật thị giác và công nghệ mới.

Có thể bạn quan tâm

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Liên hoan phim Nhật Bản tại Việt Nam 2025

Theo thông tin từ Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản (The Japan Foundation) tại Việt Nam, Liên hoan phim Nhật Bản 2025 sẽ diễn ra từ ngày 12/12/2025 đến 25/1/2026 tại Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bìa tác phẩm "Huyền thoại thổ thần".

"Huyền thoại thổ thần" - dấu ấn mới của văn học fantasy Việt Nam

Công ty Cổ phần Sách điện tử Waka phối hợp Appota vừa giới thiệu tới bạn đọc tiểu thuyết "Huyền thoại thổ thần" của tác giả Nguyễn Thái Duy. Đây là một trong những dự án fantasy hiếm hoi của văn học Việt được xây dựng như một "vũ trụ" độc lập, kết hợp thần thoại, thổ dân và công nghệ ở quy mô lớn.

Tọa đàm góp phần thúc đẩy giao lưu văn hóa, củng cố quan hệ hợp tác Việt-Pháp, đồng thời khẳng định tiềm năng phát triển mạnh mẽ của điện ảnh Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thúc đẩy hợp tác và đầu tư điện ảnh Việt Nam-Pháp

Tại tọa đàm “Điện ảnh Việt Nam và Pháp: Tiềm năng và cơ hội hợp tác” ở Paris ngày 4/12, các nhà quản lý điện ảnh cũng như nhà sản xuất và nghệ sĩ hai nước đã trao đổi về chiến lược phát triển và hội nhập quốc tế của điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh mới và triển vọng hợp tác để phục vụ công chúng, đi tranh giải quốc tế.

Các đại biểu tham quan triển lãm.

Kỷ niệm 65 năm ngoại giao Việt Nam-Cuba: Khai mạc triển lãm “Nghĩa tình thủy chung”

Triển lãm “Nghĩa tình thủy chung” kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Cuba là sự kiện ý nghĩa, là lời tri ân sâu sắc dành cho mối quan hệ lịch sử giữa hai dân tộc, mối quan hệ đã được hun đúc qua nhiều thế hệ và luôn được gìn giữ như một báu vật vô giá, trở thành tấm gương sáng cho tình đoàn kết quốc tế.

Cảnh trong phim "Nhà hai chủ". (Ảnh: Galaxy Studio)

Phim “Nhà hai chủ” dự kiến ra rạp ngày 26/12

“Nhà hai chủ” là bộ phim do bộ đôi đạo diễn Trần Duy Linh và Phạm Trung Hiếu thực hiện, dựa trên quan niệm dân gian về xây nhà, đã chính thức ra mắt trailer và dự kiến ra rạp vào ngày 26/12 tới.

Tượng voi đá được phụng thờ trong Đền A Sào.

Theo dấu voi chiến về “Đệ nhị sinh từ A Sào”

Lưu giữ dấu tích về thân thế và sự nghiệp của anh hùng dân tộc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn, khu di tích lịch sử-văn hóa quốc gia Đình, Đền, Bến Tượng A Sào còn gắn với câu chuyện cảm động về chú voi chiến trung nghĩa và câu ca truyền tụng “Đệ nhất sinh từ Kiếp Bạc-Đệ nhị sinh từ A Sào”.

Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phát động Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2024. (Ảnh: QUỲNH NGUYỄN)

Thủ đô Hà Nội được UNESCO công nhận là thành viên “Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu”

Sau quá trình xét duyệt hồ sơ với nhiều tiêu chí rất cao, ngày 4/12, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức công bố 72 thành phố của 46 quốc gia được công nhận là thành viên Mạng lưới các Thành phố học tập toàn cầu của UNESCO, trong đó có Thủ đô Hà Nội của Việt Nam.

Rie Qudan ký tặng sách cho độc giả Hà Nội.

Tác giả Nhật Bản Rie Qudan: AI và hành trình sáng tác văn học

Rie Qudan là một trong những tác giả trẻ của Nhật Bản sử dụng AI trong công việc sáng tác của mình. Với cô, AI có nhiều tác dụng hữu ích trong nhiều công đoạn của người viết văn, nhưng không thể nào thay thế được khát vọng viết, cảm xúc và những rung động từ trái tim con người.

Hà Trịnh tổ chức liveshow cá nhân vào ngày 15/12.

Hà Trịnh và liveshow đầu tiên trong sự nghiệp

Hà Trịnh từng gây ấn tượng với MV "Tình ca" và album "Nghìn trùng xa cách" gồm 9 sáng tác của Phạm Duy với phần phối của Nguyễn Hữu Vượng. Tuy nhiên phải đến thời điểm này cô mới có điều kiện tổ chức đêm nhạc riêng cùng ban nhạc Màu Nước.

Phía trước chùa Chuông.

Khám phá “Phố Hiến đệ nhất danh thắng” chùa Chuông

Là một trong 17 di tích trọng điểm của Khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến (tỉnh Hưng Yên), chùa Chuông nằm tại khu phố Nhân Dục, phường Hiến Nam trở thành điểm dừng chân quen thuộc của du khách yêu di sản. Ngôi chùa cổ với kiến trúc đặc sắc trong đó hình tượng quả chuông màu vàng gắn trên mái ngói tạo nên dấu ấn riêng.