Nghị quyết số 72-nq/tw của Bộ Chính trị: Chính sách đột phá, song cần lộ trình vững chắc

Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị vừa được ban hành không chỉ khẳng định sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước với tầm nhìn chiến lược, mà cả niềm tin, động lực và cam kết của cả hệ thống chính trị về bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân.

Đặt sức khỏe nhân dân ở vị trí trung tâm

Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị “về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân” đã đề ra nhiều giải pháp đổi mới mạnh mẽ toàn diện trong nhận thức và hành động, nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu cấp bách từ thực tiễn, mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe, sống lâu, sống khỏe, sống lành mạnh, nâng cao thể chất, ý thức bảo vệ sức khỏe và chủ động phòng ngừa bệnh tật trong toàn xã hội, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển đất nước giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

Đáng chú ý, Nghị quyết đề ra mục tiêu liên quan thiết thực đến người dân với lộ trình đầy nhân văn, mang tính đột phá về chính sách an sinh y tế toàn dân. Tầm nhìn đến năm 2045, phấn đấu xây dựng môi trường sống có chất lượng tốt; các chỉ số sức khỏe của người dân, chỉ số bao phủ dịch vụ chăm sóc sức khỏe thiết yếu ngang tầm các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Người dân có tuổi thọ trung bình đạt hơn 80 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh tăng lên hơn 71 tuổi; tầm vóc, thể lực, chiều cao trung bình của thanh niên tương đương các quốc gia có cùng mức phát triển.

Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội; đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân chính là đầu tư cho sự phát triển đất nước. Các văn kiện, Nghị quyết Đại hội Đảng qua các thời kỳ, cùng nhiều kết luận, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đều khẳng định chủ trương, đường lối và mục tiêu ưu tiên trong lĩnh vực này. Nhờ đó, vai trò, vị trí của ngành y tế ngày càng được đề cao trong hệ thống chính sách kinh tế - xã hội.

Theo Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 72 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với sức khỏe nhân dân, hướng tới mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam khỏe mạnh. Nghị quyết mang tính chiến lược, toàn diện và lâu dài, vừa cụ thể hóa nhiều chủ trương trước đây, vừa bổ sung các nhiệm vụ, giải pháp “đột phá” nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và kỳ vọng của nhân dân.

Hướng tới hệ thống y tế công bằng, hiệu quả, bền vững

Một trong những điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết số 72 là chuyển trọng tâm từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng, giúp người dân được quản lý sức khỏe toàn diện và tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng ngay tại tuyến y tế cơ sở.

Miễn viện phí cơ bản cho toàn dân thông qua bảo hiểm y tế cũng là chính sách đột phá của Nghị quyết. Chính sách này vừa thể hiện tính ưu việt của chế độ, ý nghĩa an sinh xã hội sâu sắc, hợp lòng dân, vừa khẳng định quan điểm lấy người dân làm trung tâm trong công tác chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe.

Theo lộ trình từ năm 2026, đến năm 2030, mọi người dân - không phân biệt giàu nghèo, vùng miền - đều được tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản, thiết yếu mà không phải lo gánh nặng tài chính. Bộ Y tế hiện đang khẩn trương xây dựng Đề án triển khai, trên cơ sở trụ cột là bảo hiểm y tế và thực hiện từng bước. Nhà nước cùng Quỹ Bảo hiểm Y tế (BHYT) sẽ chi trả chi phí y tế cơ bản, giảm tối đa gánh nặng cho người dân, ưu tiên trước hết cho các đối tượng chính sách, người yếu thế và người thu nhập thấp.

Về phạm vi quyền lợi, từ năm 2026, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm một lần, lập sổ sức khỏe điện tử và quản lý bệnh tật theo vòng đời - từ bào thai đến tuổi già. Đến năm 2030, người dân được miễn chi phí khám, chữa bệnh ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế. Cũng từ năm 2026, BHYT sẽ từng bước tăng tỷ lệ chi trả cho phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh và nhóm đối tượng ưu tiên, qua đó giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh. Việc này đi kèm với lộ trình tăng mức đóng BHYT theo quy định từ năm 2027. Ngân sách Nhà nước và Quỹ BHYT sẽ chi trả cho một số dịch vụ phòng bệnh, quản lý bệnh mạn tính, khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc tại tuyến cơ sở theo lộ trình phù hợp, nhằm ngăn ngừa bệnh tật, giảm tỷ lệ mắc và tử vong, đồng thời tiết kiệm chi phí điều trị giai đoạn muộn.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh: Nghị quyết không đặt mục tiêu “miễn phí tuyệt đối”, mà hướng đến giảm tối đa chi phí đồng chi trả, tăng độ bao phủ BHYT, giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, hiệu quả, bền vững, không để ai bị bỏ lại phía sau. Ngành y tế sẽ triển khai quyết liệt, đồng bộ và minh bạch để nhanh chóng đưa Nghị quyết vào cuộc sống, giúp người dân cảm nhận rõ sự thay đổi tích cực trong từng dịch vụ y tế, từng chính sách chăm sóc sức khỏe.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

Tiến sĩ, bác sĩ Hà Anh Đức, Cục trưởng Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, Bộ đang xây dựng đề án trình Chính phủ ban hành kế hoạch hành động, quy định rõ danh mục xét nghiệm và cận lâm sàng cần thiết. Mục tiêu là thiết kế gói khám sức khỏe hiệu quả, tránh lãng phí nhưng bảo đảm mọi người dân đều có cơ hội kiểm tra định kỳ. Chi phí dự kiến khoảng 300.000 đồng/người/năm, tương đương 30 nghìn tỷ đồng cho cả nước, trong đó, ngân sách nhà nước chi 25 nghìn tỷ đồng, phần còn lại do người sử dụng lao động và các nguồn xã hội hóa đóng góp.

Trọng tâm của Nghị quyết là chuyển từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh” là chính, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng. Bộ Y tế sẽ đầu tư nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị cho tuyến xã, bảo đảm người dân được quản lý sức khỏe toàn diện ngay tại trạm y tế. Các trạm sẽ thực hiện khám định kỳ, lập hồ sơ sức khỏe điện tử theo dõi người dân suốt vòng đời, bắt đầu từ năm 2026. Song song, ngành y tế triển khai giải pháp đột phá về nhân lực, ưu tiên chính sách đặc thù cho vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Giai đoạn 2025-2030, mỗi năm các địa phương sẽ luân phiên đưa ít nhất 1.000 bác sĩ về trạm y tế xã; đến năm 2027, mỗi trạm có 4-5 bác sĩ và đến năm 2030 đạt đủ theo chức năng, nhiệm vụ.

Mới đây, Bộ Y tế cũng đề xuất miễn phí khám sức khỏe định kỳ mỗi năm một lần cho người cao tuổi, người khuyết tật, hộ nghèo, cận nghèo từ năm 2026, với kinh phí khoảng 6 nghìn tỷ đồng/năm. Đề xuất này nằm trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách đột phá trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân, dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 tới đây. Các nhóm ưu tiên giai đoạn đầu còn gồm người có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số và người dân vùng đặc biệt khó khăn, xã đảo. Đây là bước cụ thể hóa Nghị quyết, hướng tới mục tiêu toàn dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí, tiến tới miễn viện phí cơ bản từ năm 2030.

Chung mối quan tâm, PGS, TS Bùi Thị An, Viện trưởng Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội cho rằng, Nghị quyết 72 đặt ra nhiều mục tiêu thiết thực, nhân văn, khả thi, nhưng để hiện thực hóa, toàn hệ thống phải đổi mới tư duy và hành động. Khi các cấp ủy, tổ chức đảng và chính quyền lồng ghép chỉ tiêu chăm sóc sức khỏe vào chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, thì mục tiêu “mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe, sống lâu, sống khỏe” mới trở thành hiện thực.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, Nghị quyết này là bước đột phá trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, khi sức khỏe lần đầu tiên được đặt ở vị trí trung tâm của chính sách. Tuy vậy, các chuyên gia cũng lưu ý cần triển khai từng bước, phù hợp với nguồn lực. “Khám bệnh miễn phí nên bắt đầu ở mức cơ bản để phát hiện bệnh dễ nhận biết, sau đó mới mở rộng sàng lọc cho nhóm nguy cơ cao. Khi kinh tế phát triển, chúng ta mới làm sâu hơn, như vậy mới khoa học và bền vững,” một bác sĩ nhận định.

Để Nghị quyết đi vào cuộc sống cần sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị và người dân. Cùng với đó, lãnh đạo địa phương phải coi chăm sóc sức khỏe nhân dân là ưu tiên, cán bộ y tế cơ sở cần học tập suốt đời, và với tuyến trên thì có trách nhiệm chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ nhân lực chất lượng cao.