Theo Reuters, các nhân chứng cho biết bốn kẻ có vũ trang đi xe máy đã xông vào hội trường và nổ súng vào Thị trưởng Lilia Gema García Soto cùng một quan chức địa phương đang họp với bà. Thị trưởng García Soto tử vong ngay sau đó, hai cảnh sát thành phố cũng bị thương trong vụ tấn công. Giới chức San Mateo Pinas đang truy tìm thủ phạm, đồng thời điều tra động cơ dẫn đến vụ giết người. Thống đốc Oaxaca đã lên án mạnh mẽ vụ việc, kêu gọi cơ quan điều tra nhanh chóng đưa tội ác này ra trừng phạt.
Đây là vụ việc mới nhất trong làn sóng bạo lực đáng lo ngại nhằm vào một số quan chức địa phương không chịu bắt tay tội phạm, chủ trương thực thi biện pháp cứng rắn với băng đảng và nạn tham nhũng. Bà García Soto là thị trưởng thứ hai bị sát hại ở bang Oaxaca trong năm nay. Mới tháng trước, Thị trưởng thành phố Santiago Amoltepec và hai người khác có mặt trên xe cùng ông đã bị bắn chết trong một cuộc phục kích.
Cũng trong tháng 5, một tay súng bắn tỉa đã sát hại hai thư ký riêng của Thị trưởng Thủ đô Mexico City khi họ đang trên đường tới cơ quan. Vụ việc cho thấy dấu hiệu bạo lực leo thang nghiêm trọng và đã gây chấn động cả nước. Vị trí Thị trưởng Thủ đô Mexico City được coi là quyền lực thứ hai do có tiếng nói quyết định và tham mưu nhiều chính sách quan trọng cho Tổng thống.
Nạn bạo lực nhằm vào các nhà lãnh đạo địa phương và những người ra tranh cử các vị trí lãnh đạo ở Mexico cũng gia tăng mạnh trong những năm qua, đặc biệt là trước thềm cuộc tổng tuyển cử năm ngoái. AP dẫn một thống kê cho thấy, trong vòng tám tháng trước bầu cử, trên khắp Mexico có tới 34 ứng cử viên đã bị ám sát. Tại một số “điểm nóng” ma túy, ứng cử viên thậm chí phải vận động tranh cử bằng xe bọc thép và mặc áo chống đạn.
Gần đây, hàng loạt vụ xả súng nhằm vào quan chức nổ ra trên khắp cả nước đang đặt ra cho Mexico bài toán an ninh mới. Bản thân Bộ trưởng An ninh Mexcio, ông Omar García Harfuch, cũng từng là mục tiêu của những tay súng. Ông đã bị phục kích vào năm 2020, khi đang là Cảnh sát trưởng Mexico City. Hơn 20 đối tượng vũ trang đã nổ súng vào xe của ông, làm hai vệ sĩ cùng một người qua đường thiệt mạng. Đây là một trong những vụ tấn công liều lĩnh nhất từng xảy ra ở thành phố này. Ông Harfuch bị trúng ba phát đạn, nhưng vẫn sống sót và trở thành Bộ trưởng An ninh Mexico vào tháng 10 năm ngoái.
Ông Harfuch cho biết, băng đảng Jalisco New Generation - một trong những nhóm tội phạm nguy hiểm nhất Mexico - đứng sau các vụ sát hại gần đây. Tình hình bạo lực băng đảng phức tạp khiến các nhà điều tra không loại trừ có sự tham gia của nhiều đối tượng khác, thậm chí là các quan chức tha hóa.
Giới phân tích an ninh khẳng định những vụ giết người, chủ yếu do băng đảng ma túy tìm cách tác động đến tình hình chính trị địa phương, từ đó mua chuộc hoặc ép buộc các quan chức sở tại phải hợp tác với chúng, nếu không sẽ bị sát hại. Chuyên gia an ninh Armando Vargas tại Công ty Tư vấn rủi ro an ninh Integralia cho biết: “Mức độ bạo lực mà các chính khách có quan điểm cứng rắn chống tội phạm ở Mexico đang phải đối mặt là chưa từng có”. Năm ngoái, những lo ngại về an toàn đã khiến hàng chục ứng cử viên phải bỏ cuộc, một số người khác quyết định không tham gia chính quyền nhằm bảo vệ tính mạng.
Tình trạng bất ổn an ninh do các băng đảng gây ra đang tác động trực tiếp đến cuộc chiến chống ma túy của Chính phủ Mexico. Bằng cách đe dọa hoặc ám sát những người chủ trương chính sách cứng rắn chống tham nhũng và tội phạm ma túy, các nhóm tội phạm có tổ chức sẵn sàng sử dụng bạo lực để đe dọa. Nhờ đó, chúng có khả năng gây ảnh hưởng tại địa phương để có thể kiểm soát các tuyến buôn người, ma túy hay vũ khí, khiến cho cuộc chiến lập lại trật tự và ổn định xã hội tại Mexico ngày càng khó khăn.
