Là một trong những hộ tiên phong nuôi hươu sao trên địa bàn thôn 4, xã Ia Dom, anh Nguyễn Xuân Tiến chia sẻ: “Xuất phát từ tính tò mò, mình tìm hiểu, tham khảo xem trồng cây gì, nuôi con gì phù hợp với đặc thù công việc là vừa đi cạo mủ cao su, lại vừa có thể tăng gia sản xuất, chăn nuôi được, đỡ chi phí, thời gian chăn thả. Qua tìm hiểu trên mạng, tham khảo ở một số địa phương khác thì thấy nuôi hươu sao là phù hợp với điều kiện mình đang cần”.
Anh Tiến bắt đầu tìm hiểu cách thức, đặc tính của hươu sao thì thấy đặc điểm là nuôi nhốt hoàn toàn nên đã chủ động làm chuồng trại. Thức ăn chủ yếu của hươu là cỏ, đơn giản hơn chăn nuôi bò, dê là phải đi chăn. Một lợi ích nữa của việc nuôi hươu mang lại hiệu quả hơn nuôi bò, dê là hươu cái thì sinh sản, hươu đực thì cho nhung cho nên nuôi cả cặp đều có lợi.
 |
| Nhung hươu mang lại giá trị kinh tế cao cho các hộ chăn nuôi. |
“Được sự động viên của chính quyền địa phương, năm 2016, tôi đã mua 2 cặp hươu từ huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk về nuôi thử. Giá hươu giống 5-6 tháng tuổi mua thời điểm đó là khoảng 22-25 triệu đồng/cặp”, anh Nguyễn Xuân Tiến cho biết thêm. Sau hơn 1 năm, đàn hươu của anh Tiến đã tăng trưởng tốt và có thể sinh sản. Đến nay, tổng đàn hươu đã lên hơn 20 con, trong đó có 9 con đực để khai thác nhung mang lại thu nhập gần 100 triệu đồng/năm.
Nhận thấy nuôi hươu sao đơn giản, nguồn thức ăn có sẵn trong tự nhiên phong phú, phù hợp với điều kiện tự nhiên, nhân lực tại chỗ và mang lại hiệu quả thiết thực cho nên nhiều hộ dân trong thôn, xã lân cận đặc biệt quan tâm, muốn nhân rộng mô hình.
 |
| Tìm hiểu các sản phẩm được chế biến từ nhung hươu. |
Anh Nguyễn Văn Lâm từ ngoài Bắc đến với tỉnh Kon Tum để lập nghiệp năm 2013. Sau khi huyện mới Ia H’Drai được thành lập năm 2015, anh đã chọn mảnh đất vùng biên này để định cư và phát triển kinh tế lâu dài. Với đức tính cần mẫn, chăm chỉ, anh Lâm đã luôn nỗ lực để chăm lo, xây dựng kinh tế gia đình, từng bước vươn lên làm giàu chính đáng.
“Vợ chồng mình đều là công nhân cạo mủ cao-su. Nhưng mỗi khi có điều kiện tham gia các lớp tập huấn về trồng trọt, chăn nuôi do công ty và địa phương tổ chức, mình đều đăng ký. Bởi mình tin rằng, kiến thức chính là “chìa khóa” để giúp mình cải thiện thu nhập, góp phần xây dựng cuộc sống ngày càng ổn định hơn. Từ đó mình “bén duyên” với hưu sao”, anh Lâm tâm sự.
Học hỏi mô hình nuôi hươu sao anh Tiến, gia đình anh Lâm đã đầu tư 2 cặp hươu sao để nuôi. Đến nay, tổng đàn hươu đã phát triển lên 16 con. Với giá bán hiện tại là 15 triệu đồng/kg nhung, kết hợp với chăn nuôi bò và tiền lương công nhân, gia đình anh thu về khoảng 200 triệu đồng/năm và trở thành hộ có thu nhập khá trong vùng.
Anh Lâm chia sẻ: So với nuôi bò, tôi nhận thấy nuôi hươu sao dễ dàng hơn. Bởi thổ nhưỡng tại địa phương khá phù hợp với giống hươu sao. Chúng ít bị bệnh, phát triển đàn nhanh chóng. Đồng thời, giá nhung hươu trên thị trường khá cao, có những thời điểm gần 2 triệu/lạng. Tuy nhiên, đối với hươu sao, người nuôi cần phải bảo đảm nguồn vốn hợp lý. Bởi việc lấy nhung và bán giống phụ thuộc vào thời điểm nhất định trong năm. Vậy nên khi thiếu vốn không thể “tùy hứng” xuất bán như những mô hình chăn nuôi khác.
Để giảm chi phí trong việc chăn nuôi bò và hươu sao, anh Lâm tận dụng một số diện tích đất trống để trồng ngô. Qua mỗi vụ bắp thu hoạch, anh bảo đảm được nguồn thức ăn cho đàn gia súc của mình. Đồng thời anh cũng tận dụng nguồn phân chuồng để ủ, sơ chế, sau đó bón cho cây cao-su và ngô. Số lượng còn dư, anh bán phân bón cho các hộ trồng trọt trên địa bàn để tăng thu nhập.
Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Ia H’Drai Đặng Chí Bảo cho biết, từ năm 2020, nhận thấy việc nuôi hươu sao trên địa bàn có nhiều tiềm năng, huyện đã chú trọng lồng ghép các nguồn lực, nhất là từ nguồn vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, để triển khai Dự án liên kết sản xuất trong nuôi và chế biến các sản phẩm từ nhung hươu sao.
Theo đó, chỉ đạo các ngành chức năng đẩy mạnh tuyên truyền vận động người dân trên địa bàn tham gia nuôi hươu sao để nâng cao thu nhập. Đồng thời, hỗ trợ những hộ đủ điều kiện 1 cặp giống, hướng dẫn kỹ thuật nuôi và khai thác nhung hiệu quả. Bên cạnh đó, vận động các hộ dân thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã để liên kết, hỗ trợ trong sản xuất, bao tiêu sản phẩm, tạo ra những sản phẩm chất lượng, có giá trị tăng cao từ nhung hươu.
Đến nay, Dự án liên kết sản xuất trong nuôi và chế biến các sản phẩm từ nhung hươu sao đã hỗ trợ gần 25 hộ nguồn giống và khoa học kỹ thuật để phát triển hiệu quả. Từ sự vận động, tuyên truyền của chính quyền địa phương, có rất nhiều hộ khác đã đầu tư mua hươu giống, học hỏi kinh nghiệm mô hình nuôi hươu của các hộ tham gia dự án.
 |
| Đa dạng các sản phẩm từ nhung hươu của Hợp tác xã Nông nghiệp Đồng Tiến. |
Nhằm tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm, xây dựng thương hiệu và đưa nhung hươu trở thành sản phẩm OCOP chủ lực của huyện Ia H’Drai, các hộ gia đình nuôi hươu sao trên địa bàn đã cùng nhau thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp Đồng Tiến. Đến nay, Hợp tác xã phát triển được 15 thành viên, với 96 con hươu sao. Nhờ trang thiết bị được đầu tư bài bản, Hợp tác xã Nông nghiệp Đồng Tiến đã có 2 sản phẩm từ nhung hươu được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao và 6 sản phẩm có tiềm năng đạt chuẩn OCOP 4 sao đã nộp hồ sơ đề nghị cấp tỉnh đánh giá, phân hạng. Nổi bật như các sản phẩm rượu nhung hươu, nhung ngâm mật ong, bột nhung hươu và nhung khô, tươi. Tổng doanh thu của hợp tác xã trong năm 2023 đạt gần 800 triệu đồng, mang lại nguồn thu lớn cho người dân tại vùng biên giới Ia H’Drai.
"Hiện nay, chúng tôi tiếp tục mở rộng quy mô, bán giống, phát triển thêm sản phẩm mới, hướng đến việc quảng bá, nâng cao giá trị sản phẩm qua bao bì, nhãn mác, đưa lên các sàn giao dịch thương mại điện tử. Hợp tác xã phấn đấu một số sản phẩm đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh đầu tiên của huyện Ia H’Drai. Trong đó, đặc biệt là các sản phẩm như: Mật ong ngâm nhung hươu, Rượu sâm nhung Đồng Tiến”, anh Nguyễn Xuân Tiến, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Đồng Tiến nhấn mạnh.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Ia H’Drai Võ Anh Tuấn khẳng định, đối với sản phẩm từ nhung hươu, huyện đã xây dựng dự án sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm nhung hươu sao.
“Nguồn vốn được huyện trích từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để hỗ trợ bà con về giống, xây dựng chuồng trại và công lao động. Từ đó, hướng đến hình thành nên sản phẩm OCOP được công nhận 4 sao đầu tiên của huyện”.
 |
| Hươu sao phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng của huyện Ia H'Drai nên sinh trưởng tốt |
Việc hướng đến xây dựng sản phẩm OCOP đạt 3 sao, 4 sao cũng góp phần lớn giúp các xã trên địa bàn huyện Ia H’Drai sớm hoàn thành các chỉ tiêu trong xây dựng nông thôn mới, hướng đến nông thôn mới nâng cao; đồng thời, góp phần mang lại nguồn thu nhập bền vững cho người dân, xây dựng huyện biên giới Ia H’Drai ngày càng phát triển.
