Hệ sinh thái lớn mạnh, nhưng còn “điểm nghẽn”
Hơn một thập kỷ qua, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam đã từng bước hình thành, tích lũy và chuyển mình qua nhiều giai đoạn: từ giai đoạn “tiền khởi động” với sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh công nghệ đầu tiên, tới sự xuất hiện của các kỳ lân công nghệ và sự tham gia của cả hệ thống chính trị từ Trung ương tới địa phương.
Cả nước hiện có gần 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và 2 kỳ lân công nghệ; Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2025 của Việt Nam ở vị trí 44/139 quốc gia, chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo đứng thứ 55/100 quốc gia.
Nhiều thành phố lớn của Việt Nam đã lọt vào top 1.000 thành phố khởi nghiệp toàn cầu, trong đó Hà Nội đứng thứ 148, Thành phố Hồ Chí Minh đứng thứ 110, Đà Nẵng đứng thứ 766; qua đó kết nối nguồn lực trong nước với khu vực và quốc tế; đưa Việt Nam vươn lên nhóm 3 hệ sinh thái khởi nghiệp tăng trưởng nhanh nhất và xếp hạng thứ 5 trong khu vực ASEAN.
Tuy nhiên, nguồn vốn đầu tư mạo hiểm còn thấp; văn hóa khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo chưa thực sự lan tỏa sâu rộng; khởi nghiệp sáng tạo chưa trở thành một động lực xuyên suốt trong toàn dân, toàn xã hội. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, mỗi quốc gia đều có triết lý riêng và mô hình phát triển riêng cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, phụ thuộc chặt chẽ vào giai đoạn phát triển và điều kiện địa chính trị đặc thù.
Vì vậy, Việt Nam cần xác định rõ mô hình phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của riêng mình để tối ưu hóa nguồn lực, phát huy lợi thế cạnh tranh và tạo đà bứt phá cho tăng trưởng kinh tế-xã hội bền vững trong kỷ nguyên số. Theo đó, mô hình quốc gia khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam là lan tỏa văn hóa, tinh thần đổi mới sáng tạo sâu rộng trong toàn dân, toàn xã hội, trong mọi ngành nghề, mọi lĩnh vực; lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm môi trường, công cụ cho khởi nghiệp, là đột phá và lợi thế cạnh tranh.
Khởi nghiệp toàn dân và “doanh nghiệp một người”
Tại Ngày Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo: “Thống nhất nhận thức và hành động: Coi đổi mới sáng tạo là sự nghiệp của toàn dân; xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo toàn dân”; “Khởi nghiệp sáng tạo toàn dân; chấp nhận rủi ro, khoan dung với thất bại; hội nhập quốc tế, phát triển thị trường toàn cầu”.
Đây là lời hiệu triệu nhằm khơi dậy và lan tỏa văn hóa khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong toàn xã hội, mở ra giai đoạn phát triển mới cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia với tầm nhìn dài hạn và khả năng hội nhập sâu vào thị trường khu vực, toàn cầu.
Khởi nghiệp toàn dân dựa trên đổi mới sáng tạo không chỉ để tạo công ăn việc làm, để kiếm sống, mà để giải quyết vấn đề của bản thân, của thị trường, của xã hội bằng phương thức mới, tư duy mới; tạo ra sản phẩm mới, dịch vụ mới, lấy đổi mới sáng tạo làm tư tưởng cốt lõi.
Thông qua khởi nghiệp toàn dân, ai cũng có cơ hội làm giàu và biến sự sáng tạo của mỗi cá nhân thành động lực phát triển cho cả quốc gia; khai thác sức mạnh trí tuệ, sáng tạo của toàn dân không phụ thuộc vào địa lý, không gian hay bằng cấp, học hàm, học vị.
Trong bối cảnh này, mô hình “doanh nghiệp một người” được đề xuất như là một sáng kiến có tính đột phá. Thời gian qua, hàng triệu người vẫn đang thực hành kinh doanh như người bán hàng online, người livestream bán hàng, nhà sáng tạo nội dung, người làm tự do về công nghệ... nhưng do chưa có vị trí pháp lý, chưa có pháp nhân phù hợp, nên không được hưởng các chính sách và hỗ trợ tương ứng của Nhà nước.
Hiện nay, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ cung cấp môi trường, công cụ để bất cứ cá nhân nào cũng có thể thông qua sử dụng các nền tảng số vận hành hiệu quả những chức năng vốn thuộc về cả một bộ máy doanh nghiệp, từ kế toán, tài chính, marketing đến bán hàng và chăm sóc khách hàng.
Mô hình này được kỳ vọng tạo ra một nguồn lực mới để phát triển nền kinh tế đất nước; đồng thời mở cơ hội huy động toàn dân tham gia hoạt động kinh tế chính thức; thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong mọi tầng lớp; kích hoạt hàng triệu mô hình kinh doanh siêu nhỏ; xóa bỏ rào cản về vốn và quan hệ, tạo thêm cơ hội phát triển.
Thực hiện kết luận của Bộ Chính trị, Bộ Khoa học và Công nghệ đang khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị quyết phê duyệt Chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có những mục tiêu đến năm 2030: có 5 triệu chủ thể kinh doanh, trong đó 1 triệu “doanh nghiệp một người”, 10.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; hình thành mạng lưới tối thiểu 300 điểm, trung tâm, cụm đổi mới sáng tạo trên phạm vi toàn quốc; GII thuộc nhóm 40 quốc gia hàng đầu; tối thiểu 5 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo được định giá từ 1 tỷ USD trở lên; quy mô thị trường vốn đầu tư mạo hiểm đạt 3 tỷ USD.
Techfest Việt Nam 2025 diễn ra khi cả nước chuẩn bị sơ kết một năm triển khai Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đồng thời là hoạt động thiết thực chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.
Sự kiện được triển khai theo mô hình không gian mở, tạo điều kiện để người dân trực tiếp tiếp cận, trải nghiệm sản phẩm công nghệ mới và mô hình kinh doanh hiện đại, qua đó lan tỏa mạnh mẽ tinh thần khởi nghiệp sáng tạo, góp phần thúc đẩy tiến trình xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia khởi nghiệp sáng tạo, phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.
