Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Hồng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Thủ tướng Chính phủ vừa được công bố tháng 5/2024, Quyết định số 323/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Điều chỉnh Quy hoạch chung thành phố Hải Phòng đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050... cũng đều xác định phát triển Hải Phòng trở thành trung tâm logistics của vùng, cả nước và quốc tế...
Khẳng định vai trò là trung tâm kinh tế-xã hội lớn
Theo Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Hồng Sơn, sau 5 năm triển khai Nghị quyết số 45-NQ/TW của Bộ Chính trị, thành phố Hải Phòng đã khẳng định được vai trò là trung tâm kinh tế-xã hội lớn của vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước; kinh tế-xã hội của thành phố đạt nhiều kết quả ấn tượng và là điểm sáng trong bức tranh chung của cả nước. Những thành tựu mà thành phố Hải Phòng đạt được đã khẳng định tính đúng đắn của các chủ trương, định hướng và Nghị quyết số 45 đã đi vào cuộc sống, mang lại hiệu quả thiết thực.
Cũng theo đánh giá của Ban Kinh tế Trung ương, trong 5 năm qua, ngành dịch vụ của thành phố Hải Phòng đã phát triển tiến bộ, nhất là trong lĩnh vực có thế mạnh như dịch vụ cảng biển, logistics... với tốc độ tăng trưởng giá trị tăng thêm đạt 8,47%. Trong đó, giá trị sản xuất khu vực dịch vụ năm 2023 đạt hơn 265 nghìn tỷ đồng, gấp 1,64 lần so với năm 2018.
Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng, thành phố đã sớm có Chương trình hành động cụ thể thực hiện Nghị quyết số 45-NQ/TW của Bộ Chính trị và quyết liệt triển khai thực hiện. Trong đó, thành phố luôn xác định logistics là một ngành dịch vụ quan trọng trong cơ cấu tổng thể nền kinh tế thành phố, đóng vai trò hỗ trợ, kết nối và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của Hải Phòng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Cùng với dịch vụ cảng biển, logistics là một trong ba trụ cột trong định hướng phát triển của thành phố Cảng.
Theo đó, thành phố Hải Phòng luôn nhất quán chủ trương là phát triển dịch vụ logistics thành một ngành dịch vụ đem lại giá trị gia tăng cao, gắn dịch vụ logistics với phát triển sản xuất hàng hóa, xuất nhập khẩu và thương mại, phát triển hạ tầng giao thông vận tải và công nghệ thông tin... - những điều kiện quan trọng để logistics Hải Phòng phát triển.
Thực tế trong những năm qua, tốc độ phát triển dịch vụ logistics trên địa bàn thành phố đạt mức tăng trưởng từ 20 đến 23%/năm, tỷ trọng dịch vụ logistics đóng góp vào GRDP thành phố đạt từ 13 đến 15%.
Để phát triển mạnh mẽ hoạt động logistics, Hải Phòng đã và đang tập trung huy động mọi nguồn lực để phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, đô thị, các khu công nghiệp, khu kinh tế và nhất là hệ thống cảng biển. Và các dự án lớn theo Nghị quyết số 45 của Bộ Chính trị đều nằm trong danh mục các dự án trọng điểm giai đoạn 2020-2025 được thành phố ưu tiên bố trí và thu hút nguồn lực đầu tư cho phát triển.
Trong đó, nhiều công trình giao thông có vai trò liên kết vùng, khu vực đã hoàn thành như đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng; Hải Phòng-Hạ Long-Móng Cái; Quốc lộ 5; Quốc lộ 10 được nâng cấp, cải tạo, mở rộng; đã hoàn thành xây dựng cầu Rừng, cầu Quang Thanh; cầu Dinh; cầu sông Hóa; cầu và đường Tân Vũ-Lạch Huyện...; đang hoàn thiện cầu Lại Xuân và tiếp tục triển khai xây dựng cầu Nguyễn Trãi...
Trong giai đoạn 2019-2023, Hải Phòng đã đầu tư xây dựng mới gần 20 km đường quốc lộ, gần 29 km đường tỉnh lộ, hơn 55 km đường huyện lộ và hơn 137 km đường đô thị... tạo kết nối đường bộ đi và đến Hải Phòng thuận lợi nhất cả nước.
Cùng với đó, hệ thống cảng biển nước sâu không ngừng được đầu tư. Hiện Hải Phòng đã hoàn thành, đưa vào hoạt động hai bến khởi động của Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại Lạch Huyện, đủ khả năng đón tàu trọng tải lên đến 145.000 DWT, nhiều hãng tàu lớn thế giới đã đưa tàu container trọng tải lớn vào cảng khai thác các tuyến vận tải biển quốc tế, kết nối trực tiếp Hải Phòng với các cảng lớn ở khu vực Đông Bắc Á, châu Âu, Bắc Mỹ...
Đồng thời, thành phố cũng đang đẩy nhanh tiến độ xây dựng sáu bến tại Lạch Huyện và đang triển khai các bến tiếp theo. Theo dự kiến, trong quý I/2025, Hải Phòng có thêm bốn bến cảng nước sâu tại Lạch Huyện hoàn thành và đi vào khai thác.
Thành phố cũng chú trọng đầu tư, cải tạo, nâng cao hiệu quả hoạt động của 285 km đường thủy nội địa quốc gia, 140 km đường thủy nội địa địa phương để phát triển vận tải container trên các tuyến này nhằm vừa giảm chi phí vận tải, chi phí logistics, vừa giảm ùn tắc và tai nạn giao thông.
Theo Cục Đường thủy nội địa (Bộ Giao thông vận tải), hằng năm có khoảng 80 nghìn container và 3,5 triệu tấn hàng hóa xuất, nhập khẩu qua cảng biển Hải Phòng được vận chuyển bằng phương tiện vận tải thủy nội địa.
Còn nhiều dư địa để phát triển
Theo Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương (Bộ Công thương), hoạt động của dịch vụ logistics tại Hải Phòng bước đầu thể hiện vai trò quan trọng trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ cũng như Đồng bằng sông Hồng, nhưng so với tiềm năng và lợi thế, ngành logistics của Hải Phòng phát triển chưa tương xứng và chưa phát huy được hiệu quả vai trò đầu mối logistics quan trọng, kết nối vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ với cả nước, khu vực và quốc tế.
Trong đó, chi phí logistics còn cao do hệ thống cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ; công nghệ thông tin còn hạn chế, chất lượng và tính chuyên nghiệp của nguồn nhân lực logistics còn yếu, hiện mới đáp ứng khoảng 40 đến 45% nhu cầu thị trường...
Hải Phòng hiện có 250 doanh nghiệp đăng ký cung cấp dịch vụ logistics với hơn 170 nghìn lao động, cùng 60 kho bãi chính có tổng diện tích khoảng 701 ha. Nhưng thực tế, các doanh nghiệp logistics tại Hải Phòng mới chỉ thực hiện các công đoạn thô như bốc xếp, kho bãi, vận chuyển đường bộ..., với nguồn thu thấp, tạo giá trị gia tăng không cao, khó cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài như: ONE, Maersk-line, Mitsui O.S.K line, APL... hiện đang chiếm từ 75 đến 80% thị phần logistics của Hải Phòng.
Cùng với đó, phương thức vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ vẫn chiếm tới hơn 80%, trong khi các phương thức vận tải có chi phí thấp như đường sắt, đường thủy nội địa chưa phát huy hiệu quả cao, khiến cho phí cao, làm giảm chất lượng dịch vụ logistics, tiềm ẩn nguy cơ về ùn tắc giao thông và tác động xấu đến môi trường…
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, một số cơ chế, chính sách mới có tính đột phá cho Hải Phòng đã được Bộ Chính trị đồng ý về chủ trương trong Nghị quyết số 45 như thành lập khu thương mại tự do; thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị một cấp và hai cấp hành chính; nghiên cứu mô hình cơ quan quản lý cảng... nhưng vẫn chưa được triển khai trong thực tiễn.
Để Hải Phòng thật sự phát huy được lợi thế và tiềm năng để phát triển mạnh mẽ hơn thì cần có cơ chế, chính sách mang tính vượt trội, đột phá, khả thi, phù hợp với điều kiện thực hiện và có sự đồng bộ, thông suốt với các nguồn lực - ông Trần Đình Thiên nhấn mạnh.
Tổng Giám đốc Tổ hợp khu công nghiệp DEEP C, ông Bruno Jaspaert cho hay, tại Hải Phòng, cơ hội phát triển logistics là rất lớn. Các khu công nghiệp được xây dựng cạnh các cảng biển và nằm trong khu kinh tế ven biển đã và đang tận dụng được tiềm lực sẵn có về đường bờ biển dài của Việt Nam, giúp vận chuyển số lượng lớn hàng hóa trên quãng đường dài với chi phí thấp. Lợi thế này của Hải Phòng được đánh giá là bệ phóng tăng trưởng của ngành dịch vụ cảng biển và logistics.
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương Trần Thị Hồng Minh, là địa phương có nhiều lợi thế để phát triển lĩnh vực logistics và khu thương mại tự do, thành phố Hải Phòng cần tận dụng lợi thế về địa lý và nhân lực để phát triển mạnh mẽ lĩnh vực này. Với những tài nguyên sẵn có như cảng nước sâu, cảng biển truyền thống, cùng kết quả tích cực trong hoạt động trung chuyển hàng hóa và môi trường logistics trong khu vực, Hải Phòng hoàn toàn có thể trở thành trung tâm logistics của khu vực phía bắc và quốc tế trong tương lai gần...
Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng, thành phố đã và đang quyết liệt tập trung cao cho mục tiêu xây dựng và phát triển Hải Phòng thành trung tâm cảng biển, dịch vụ logistics trọng điểm quốc gia và quốc tế theo Nghị quyết số 45 của Bộ Chính trị đề ra.
Hiện, thành phố đã phối hợp tích cực với các bộ, ngành nhanh chóng hoàn thành và trình Thủ tướng Chính phủ đề án về phát triển Khu kinh tế ven biển phía nam - một dư địa và động lực cho kinh tế-xã hội thành phố nói chung và hoạt động logistics nói riêng phát triển mạnh mẽ và đột phá trong thời gian tới.
Theo đó, cùng với việc hình thành Khu kinh tế ven biển mới này theo định hướng Khu kinh tế sinh thái thế hệ 3.0, đa ngành, thì Khu kinh tế ven biển phía nam Hải Phòng sẽ tập trung vào lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, logistics hiện đại, là đầu mối của thành phố Hải Phòng tham gia chuỗi giá trị và cung ứng khu vực và thế giới.
Tại đây, Hải Phòng dự kiến có tuyến cao tốc ven biển, Cảng biển Nam Đồ Sơn, sân bay quốc tế Tiên Lãng, hai tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng và Nam Định-Hải Phòng-Quảng Ninh; Khu thương mại tự do; cùng hàng loạt các khu công nghiệp mới, mở ra dư địa rộng lớn hơn để Hải Phòng phát triển. Đến năm 2030, Khu kinh tế ven biển phía nam Hải Phòng trở thành một động lực chủ đạo của nền kinh tế thành phố Hải Phòng.
