Nhiệt tâm của cộng đồng kinh doanh
Gần như không có sự suy chuyển nào trong cuộc làm việc 3 tiếng đồng hồ không nghỉ của Phiên đối thoại cụm Bắc Trung Bộ của Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 vào đầu tháng 8/2025 vừa qua tại Thanh Hóa. 200 doanh nghiệp đến từ các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị và thành phố Huế kiên nhẫn chờ đến lượt được phát biểu.
Trong 2 phiên đối thoại tương tự vừa được tổ chức, ở khu vực Tây Nam Bộ và miền núi Đông Bắc Bộ, cả trăm doanh nghiệp đăng ký tham gia với rất nhiều kiến nghị, gửi gắm... Song, sự nhiệt tâm của doanh nghiệp trong các kiến nghị với chính quyền địa phương thời điểm này không hẳn chỉ vì những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh cụ thể như thường thấy.
Trong danh mục khuyến nghị gửi chính quyền địa phương, ông Nguyễn Hồng Phong, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công nông nghiệp Tiến Nông (Thanh Hóa) đã nhắc tới khu vực Bắc Trung Bộ với vị thế là vùng chiến lược đặc biệt trên bản đồ phát triển quốc gia. Nơi đây vừa là hành lang kết nối bắc-nam, vừa là điểm trung chuyển liên vùng đông-tây. Với hệ thống cảng biển, sân bay, các khu kinh tế ven biển, khu công nghiệp, cùng lực lượng lao động trẻ, giàu tiềm năng...
“Khu vực này đang sở hữu một tập hợp điều kiện thuận lợi để hình thành các cực tăng trưởng mới. Tuy vậy, các doanh nghiệp trong vùng lại chưa có được sự phát triển tương xứng với lợi thế mà nhiều vùng khác chưa có được”, ông Phong trăn trở.
Nguyên nhân có nhiều, phần do doanh nghiệp chủ yếu có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, vắng bóng các doanh nghiệp đầu đàn có khả năng dẫn dắt chuỗi giá trị, khiến hệ sinh thái kinh doanh thiếu sức bật. Nhưng nhiều doanh nghiệp cho rằng, chính sách liên kết vùng, nhất là trong thúc đẩy phát triển các chuỗi giá trị trong lĩnh vực chế biến nông sản, logistics, công nghiệp phụ trợ và du lịch khiến sức hút của vùng chưa đủ mạnh với các nhà đầu tư chiến lược... “Không ít doanh nhân chia sẻ, họ có ý tưởng, có khát vọng vươn lên, nhưng thiếu nền tảng hỗ trợ cần thiết để biến mong muốn thành hiện thực. Tôi tin là câu trả lời không chỉ đến từ chủ trương ở Trung ương, mà còn nằm ở quyết tâm cải cách và năng lực hành động cụ thể của từng địa phương”, ông Phong giãi bày nguyên do của hàng loạt câu hỏi mở.
Nỗ lực hỗ trợ của chính quyền
Trong các cuộc làm việc trên, đại diện lãnh đạo địa phương cũng không có phút nào nghỉ ngơi. Trừ những lúc phát biểu, giải đáp ý kiến doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Thi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa liên tục ghi chép, trao đổi với đại diện các sở, ngành đang có mặt. Đôi lúc, ông Thi trầm ngâm khi nhận được những câu hỏi không dễ trả lời từ các doanh nghiệp.
Khoảng thời gian 24 năm làm doanh nghiệp cho ông nhiều kinh nghiệm khi đối thoại, thấu hiểu những khó khăn, thách thức mà các doanh nghiệp ở địa phương vốn phần lớn là doanh nghiệp nhỏ và vừa đang đối mặt, như thiếu vốn, thiếu thị trường. Tuy nhiên, trong cuộc trao đổi, ông cũng trăn trở cùng với các doanh nghiệp về mong muốn được lớn lên, vươn ra xa hơn. Ông Thi cho biết, cùng với việc thực thi các chính sách của Trung ương, Thanh Hóa vừa ban hành cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp, từ thành lập doanh nghiệp mới, hỗ trợ doanh nghiệp các ngành vận tải, logisitics, hỗ trợ hộ kinh doanh... Giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận đất đai đang được UBND tỉnh bàn tính theo hướng xây dựng khu công nghiệp chuyên biệt cho doanh nghiệp nhỏ và vừa theo mô hình thuê khung nhà xưởng, dùng chung hạ tầng. Với cách này, thay vì phải đầu tư cả chục tỷ đồng để có nhà xưởng, doanh nghiệp chỉ cần bỏ khoảng 1/10 để thuê và được tính vào chi phí sản xuất. Phần hạ tầng điện nước, nước thải, phòng cháy, chữa cháy... dùng chung. Doanh nghiệp chỉ cần nhập máy móc về là có thể hoạt động được ngay.
Thậm chí, đích thân ông Thi đã nhận trách nhiệm đàm phán với ngân hàng để tìm hướng giảm lãi suất cho khoản vay của một doanh nghiệp chế biến nông sản. “Doanh nghiệp sản xuất mà vay 12,5% thì khó cạnh tranh được! Tôi sẽ làm việc với ngân hàng để tìm cách hỗ trợ, có thể có khoản vay đảo nợ”, ông Thi cam kết.
Đồng hành giải bài toán tăng trưởng
Bức tranh doanh nghiệp của 34 tỉnh, thành phố có lẽ là điều mà lãnh đạo các địa phương đều nắm rõ.
Bên cạnh Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội vẫn giữ vững vị thế đầu tàu, khi có được gần một nửa số doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam (trong bảng xếp hạng VNR 500), nhiều điểm hội tụ mới của doanh nghiệp xuất hiện. Có thể kể tới Đồng Nai, Hải Phòng, Hưng Yên, Tây Ninh. Ở các tỉnh Tây Nam Bộ như Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ hay khu vực Tây Nguyên như Gia Lai cũng đã xuất hiện lực lượng doanh nghiệp lớn.
Có thể thấy làn sóng tích tụ công nghiệp đang mở rộng ra khỏi đô thị trung tâm, hình thành các hành lang sản xuất mới từ bắc vào nam. Sức bật từ các ngành nông nghiệp chế biến, thủy sản và năng lượng tái tạo ở khu vực Tây Nam Bộ, Tây Nguyên... cũng như sự xuất hiện của những địa phương có quy mô vừa, nhưng hiệu suất sinh lời đáng nể, nhờ khả năng kiểm soát chi phí tốt, định vị thị trường hiệu quả và thu hút doanh nghiệp công nghiệp chế biến có năng lực tài chính mạnh.
Đặc biệt, nhiều tỉnh, thành phố đang thu hút được nhiều doanh nghiệp trẻ về tuổi đời, nhưng có tốc độ mở rộng nhanh về quy mô, như Phú Thọ, Bắc Ninh, Gia Lai, Khánh Hòa, Cần Thơ. Nhóm các tỉnh Đồng Tháp, Quảng Ngãi, Đắk Lắk, An Giang, Lâm Đồng cũng góp mặt nhiều doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng mạnh, thể hiện khả năng chuyển hóa từ vùng sản xuất truyền thống sang vùng tăng trưởng đổi mới... Trong phiên thảo luận với các doanh nghiệp đến từ Lạng Sơn, Hà Giang (cũ), Cao Bằng, Điện Biên thuộc vùng miền núi Đông Bắc, ông Đoàn Thanh Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn đã chia sẻ rất nhiều về hành trình tới của Lạng Sơn và cơ hội phát triển gắn với các hành lang kinh tế Nam Ninh (Trung Quốc) - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh và tuyến vận tải thương mại quốc tế Trùng Khánh - Singapore. Đặc biệt, ông nhấn mạnh đến mục tiêu đến năm 2030, tỉnh sẽ có hơn 18.000 doanh nghiệp; 20 doanh nghiệp hoạt động/nghìn dân. Tốc độ tăng trưởng bình quân của kinh tế tư nhân đạt khoảng 10-11%/năm, đóng góp hơn 70% vào GRDP của tỉnh. “Không có doanh nghiệp, địa phương không thể hoàn thành được nhiệm vụ này”, ông Sơn thẳng thắn chia sẻ về mong muốn lắng nghe doanh nghiệp, kể cả những điều khó nghe nhất, để có môi trường kinh doanh thật sự vì sự phát triển của doanh nghiệp.
Một cách thực tiễn, nếu các địa phương trả lời được các câu hỏi mà nhiều doanh nghiệp gửi gắm, cả doanh nghiệp và chính quyền đều hưởng lợi. Có thể kể tới các câu hỏi như làm sao để thu hút được các dự án đầu tư chất lượng cao trong các ngành kinh tế mới? Làm sao để chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa thật sự đi vào thực tế? Làm sao để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tại địa phương đào tạo được đội ngũ đáp ứng nhu cầu thị trường? Làm sao để người trẻ khởi nghiệp tại quê hương không phải rời đi?
Ngay cả bài toán tăng năng suất tổng hợp (TFP) mà nhiều địa phương đang rất trăn trở cũng đang được Tây Ninh kỳ vọng sẽ đạt được mục tiêu tham vọng là đến năm 2030, TFP đóng góp 55-60% trong GRDP của địa phương nhờ sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp.
Chỉ tiêu này của Tây Ninh trước sáp nhập là 45%. Sau sáp nhập, Tây Ninh cũng nổi lên trong số những địa phương có quy mô vừa nhưng hiệu suất sinh lời đáng nể, nhờ khả năng kiểm soát chi phí tốt, định vị thị trường hiệu quả và thu hút doanh nghiệp công nghiệp chế biến có năng lực tài chính mạnh. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh Đoàn Trung Kiên hào hứng cho biết, trong các cuộc họp chuyên đề sau sáp nhập, nhiều mục tiêu phát triển rất tham vọng đã được đặt ra. “Có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng chúng tôi có được cơ sở từ sự tham gia của các doanh nghiệp. Đây là lý do mà địa phương đang có nhiều chương trình mời gọi, thu hút doanh nghiệp mới gắn kết với các nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao...”, ông Kiên cho biết.
Từng điểm tăng trưởng của các địa phương đang được thực hiện, với sự góp sức của doanh nghiệp. Điều đáng nói là khi doanh nghiệp và chính quyền đồng hành bằng những hành động cụ thể, tiềm năng của các vùng đất được khơi dậy, tạo cơ hội bứt phá cho cộng đồng doanh nghiệp. Các cực tăng trưởng mới sẽ xuất hiện, tạo thêm nguồn năng lượng mới cho nền kinh tế đang chọn mục tiêu tăng trưởng cao và dài hạn.
