Đổi mới, hoàn thiện hệ thống pháp luật theo mô hình phát triển mới

Bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, và thực hiện 4 Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị, việc xây dựng Đề án “Đổi mới, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo mô hình phát triển mới” là rất cấp thiết.

Quang cảnh buổi Tọa đàm. (Ảnh: TH)
Quang cảnh buổi Tọa đàm. (Ảnh: TH)

Ngày 29/7, Tổ Giúp việc của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật đã tổ chức Tọa đàm về dự thảo Đề cương "Đề án Đổi mới, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo mô hình phát triển mới" dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh.

Khẩn trương, quyết liệt đổi mới, hoàn thiện thể chế, pháp luật

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước rất quan tâm đến công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế, pháp luật. Việt Nam đã thiết lập được khung cấu trúc pháp luật cơ bản, khá đầy đủ trên nhiều lĩnh vực trên nền tảng của Hiến pháp và các bộ luật, luật có tính chất rường cột.

Trong hệ thống pháp luật đã xác lập được sự phân tầng giữa các loại văn bản với trật tự thứ bậc, hiệu lực pháp lý cơ bản phù hợp; quy trình, kỹ thuật xây dựng pháp luật không ngừng được chuẩn hóa; cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật được xây dựng và đưa vào vận hành; các kỹ thuật và phương pháp xây dựng pháp luật hiện đại như đánh giá tác động chính sách, tham vấn chính sách đã dần được áp dụng.

bo-trg-btp-sua-6565.jpg
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu khai mạc Tọa đàm.

Nghị quyết 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị đã đánh giá: Nước ta đã hình thành một hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, cơ bản điều chỉnh tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; tạo nền tảng pháp lý để đẩy mạnh phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, trước yêu cầu thực hiện mô hình phát triển mới để đất nước vươn mình phát triển bứt phá từ nay tới năm 2045, thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, thực hiện 4 Nghị quyết “trụ cột” của Bộ Chính trị, thì việc nghiên cứu, xây dựng Đề án “Đổi mới, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo mô hình phát triển mới” là rất cấp thiết.

Nhấn mạnh trong bối cảnh yêu cầu đổi mới, hoàn thiện thể chế, pháp luật rất khẩn trương, cần sự đột phá, sự quyết đoán, quyết liệt, sự đoàn kết, thống nhất từ khâu đề xuất nội dung nhiệm vụ tới việc triển khai thực hiện, Bộ trưởng Tư pháp mong muốn các chuyên gia, nhà khoa học tập trung trí tuệ, tham gia đóng góp ý kiến để xây dựng mô hình cấu trúc hệ thống pháp luật tối ưu.

Bảo đảm tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch và dễ tiếp cận

Báo cáo tại Tọa đàm, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý Nguyễn Văn Cương cho biết: Bước đầu nghiên cứu cho thấy, hệ thống pháp luật hiện nay còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập cả về cấu trúc bên trong (bao gồm các ngành luật, chế định pháp luật và các quy phạm pháp luật) và cấu trúc bên ngoài (hệ thống văn bản quy phạm pháp luật).

290725-tct-canh-9793.jpg
Quang cảnh buổi Tọa đàm.

Tiến sĩ Nguyễn Văn Cương nhấn mạnh, để hiện thực hoá mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045, cần phải xây dựng được hệ thống thể chế, pháp luật khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, khát vọng phát triển đất nước, khơi thông và giải phóng mọi nguồn lực, phát huy mọi động lực, biến thể chế, pháp luật thành lợi thế cạnh tranh quốc tế.

Muốn vậy, hệ thống pháp luật phải được thiết kế hợp lý cả về nội dung và cấu trúc, bảo đảm tính ổn định cần thiết để tăng tính khả đoán cho người dân và doanh nghiệp trước những thay đổi pháp luật để kịp thời thích ứng, vừa có độ mở, sự linh hoạt cần thiết, tiên liệu được tương lai để dễ tuân thủ, dễ thực hiện.

Điều này chỉ có thể đạt được thông qua việc tính toán, thiết kế một hệ thống pháp luật hợp lý hơn theo hướng thể chế hoá đầy đủ, kịp thời các chủ trương của Đảng về mô hình phát triển mới, đồng thời xác định rõ nguyên tắc thiết kế, bảo đảm tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch và dễ tiếp cận, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế, sự vận hành thông suốt của bộ máy Nhà nước và hệ thống chính trị trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Võ Khánh Vinh, nguyên Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, dự thảo Đề án cần bổ sung nhiều nội dung quan trọng. Theo đó, cần giải mã rõ nội hàm mô hình phát triển mới và mối quan hệ biện chứng giữa mô hình này với đổi mới, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật. Cùng với đó, cần luận giải một cách toàn diện vai trò, vị trí của Hiến pháp và luật trong cấu trúc hệ thống pháp luật; xây dựng mô hình cấu trúc tối ưu về luật trên các phương diện nội dung, hình thức và kỹ thuật pháp lý.

Giáo sư, Tiến sĩ Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đặt vấn đề làm rõ nội dung cấp thiết hiện nay là hệ thống pháp luật đang vận hành như thế nào, cồng kềnh, chồng chéo ra sao và đang gây ra những“điểm nghẽn” gì; từ đó, cần tái cấu trúc lại hệ thống pháp luật. Để làm được điều đó, phải đánh giá kỹ cả ưu điểm và nhược điểm của hệ thống pháp luật hiện hành.

Nêu một số dẫn chứng, Giáo sư, Tiến sĩ Phan Trung Lý cho rằng dự thảo Đề án cần bàn đến những vấn đề thiết thực hơn, không nên dừng lại ở khung lý luận, với mục tiêu cuối cùng phát huy vai trò của thể chế, tháo gỡ “điểm nghẽn”, phục vụ phát triển quốc gia trong kỷ nguyên mới.

Về phạm vi nghiên cứu của Đề án, dự kiến tập trung vào 6 nhóm nội dung chính: Nghiên cứu cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về thiết kế cấu trúc của hệ thống pháp luật; đánh giá thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam; xác định yêu cầu đổi mới, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam; xây dựng mô hình cấu trúc hệ thống pháp luật tối ưu; đề xuất danh mục văn bản cần sửa đổi, bổ sung, thay thế/bãi bỏ hoặc ban hành mới; xác định các giải pháp thực hiện, bảo đảm nguồn lực cho việc triển khai Đề án.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.