Yêu cầu cấp thiết về một hệ thống pháp luật năng động, thích ứng

Trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển nhanh và bền vững, yêu cầu về một hệ thống pháp luật năng động, thích ứng và hiệu quả trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Quang cảnh phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tuần qua tại Nhà Quốc hội. (Ảnh: DUY LINH)
Quang cảnh phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tuần qua tại Nhà Quốc hội. (Ảnh: DUY LINH)

Dự thảo Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận kỹ lưỡng, và theo dự kiến sẽ được Quốc hội thảo luận tại hội trường hôm nay thể hiện bước đột phá trong tư duy lập pháp.

Với tinh thần “lấy thực tiễn làm thước đo”, dự thảo Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật hứa hẹn khơi thông các điểm nghẽn thể chế, biến pháp luật thành đòn bẩy thúc đẩy tăng trưởng kinh tế-xã hội.

Dự thảo Nghị quyết lần này đề xuất một cơ chế mang tính đột phá: cho phép Chính phủ hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội “tạm điều chỉnh” một số quy định pháp luật trong giai đoạn 2025-2027. Đây không chỉ là một giải pháp kỹ thuật lập pháp mà là một bước đi cải cách thể chế sâu rộng, chuyển từ cách tiếp cận bị động, cứng nhắc sang chủ động, linh hoạt.

z6732281194355-5ba258cbe7073f7555cbdd7d1e676faf.jpg
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. (Ảnh: DUY LINH)

Bộ tiêu chí nhận diện vướng mắc được đưa ra trong dự thảo bao gồm: mâu thuẫn, chồng chéo giữa các văn bản pháp luật; hoặc quy định không rõ ràng, gây khó khăn trong áp dụng; hoặc tạo gánh nặng chi phí, kìm hãm sáng tạo và đổi mới. Đặc biệt, đề xuất bổ sung tiêu chí “thiếu quy định điều chỉnh” như đánh giá của nhiều đại biểu Quốc hội, đã trực tiếp giải quyết những “lỗ hổng pháp lý” vốn tạo ra nhiều rào cản ở nhiều lĩnh vực từ kinh tế số đến các mô hình kinh doanh mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng và một số đại biểu đánh giá cao bộ tiêu chí này, nhưng cũng lưu ý rằng các khái niệm như “gánh nặng chi phí” hay “hạn chế đổi mới sáng tạo” cần được định lượng hoặc định tính rõ ràng hơn để tránh vận dụng chủ quan. Cơ quan thẩm tra đề xuất bổ sung nguyên tắc “hợp hiến, thống nhất hệ thống pháp luật” để các điều chỉnh không làm phát sinh mâu thuẫn mới.

Một trong những điểm sáng của dự thảo là cơ chế phân quyền rõ ràng, Chính phủ chỉ được phép tạm điều chỉnh các quy định do mình trình; các văn bản do cơ quan khác trình sẽ thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Những nội dung liên quan Hiến pháp, quyền con người, hình sự, tư pháp sẽ không được điều chỉnh bằng nghị quyết mà phải tuân thủ quy trình sửa luật đầy đủ.

Tại các phiên họp gần đây, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã đưa ra thông điệp mạnh mẽ: “Xác định kỹ vướng mắc chỗ nào, ở đâu, do ai thì chúng ta mới có thể tháo gỡ được”. Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Bộ Tư pháp, với vai trò “người gác cổng” của hệ thống pháp luật, rà soát kỹ lưỡng, không bỏ sót bất kỳ yếu tố nào gây bất cập hoặc chồng chéo.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu việc lấy ý kiến doanh nghiệp, người dân và bảo đảm tính minh bạch, không mâu thuẫn với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

z6732286152882-f3f2a52ef21e1c192f0a3c9699f23893.jpg
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo về xây dựng luật tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội. (Ảnh: DUY LINH)

Có thể nhìn nhận rằng, dù là một văn bản có thời hạn đến ngày 28/2/2027, dự thảo nghị quyết này không chỉ mang ý nghĩa ngắn hạn mà còn định hướng cuộc cách mạng thể chế dài hơi. Việc cho phép tạm điều chỉnh một số quy định pháp luật đã chứng tỏ một cơ chế “ứng xử linh hoạt trong khung pháp lý”.

Nhìn lại những thí dụ thành công như Nghị quyết 117/NQ-CP về sắp xếp đơn vị hành chính hay Nghị quyết 18-NQ/TW cho thấy, khi cơ chế được vận hành đúng, hiệu quả sẽ rất rõ rệt, triển khai nhanh chóng và mang lại lợi ích thiết thực.

Tuy nhiên, yêu cầu tiên quyết đi kèm với sự linh hoạt là giám sát chặt chẽ. Theo ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, việc thực thi cơ chế cần bảo đảm “ba trụ cột” là minh bạch, giám sát và trách nhiệm. Các đại biểu Quốc hội nhất trí rằng mỗi nghị quyết ban hành phải được báo cáo tại kỳ họp Quốc hội gần nhất, và yêu cầu các đề xuất phải minh bạch, lấy ý kiến từ doanh nghiệp, người dân, phát huy cao nhất tính dân chủ, ngăn ngừa lạm dụng quyền lực.

Trong tuần làm việc cuối cùng của kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV (dự kiến từ ngày 23 đến 27/6), Quốc hội sẽ thảo luận kỹ lưỡng trước khi biểu quyết thông qua nghị quyết này cùng nhiều luật và nghị quyết quan trọng khác.

Có thể bạn quan tâm

Quốc hội thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) với đa số đại biểu tán thành (92,81%). (Ảnh: DUY LINH)

Mở rộng phạm vi xã hội hoá một số lĩnh vực giám định tư pháp

Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập Văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2

Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2. Với Phiếu lý lịch tư pháp số 1, chỉ được yêu cầu cung cấp trong trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc nghị định, nghị quyết của Chính phủ quy định.

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

[Video] Hơn 20.000 người được đặc xá năm 2025

Bộ Công an vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đặc xá và tái hòa nhập cộng đồng đối với người được đặc xá năm 2025, khẳng định đây là chủ trương lớn thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước.

Các đối tượng trong đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Thanh Hóa triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia

Ngày 4/12, Công an Thanh Hóa cho biết: Dưới sự chỉ đạo của Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra, hơn 100 lượt cán bộ, chiến sĩ được huy động, đồng loạt đấu tranh triệt phá đường dây sử dụng máy tính, phương tiện điện tử, mạng internet thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhóm người Hàn Quốc điều hành lừa đảo bị Interpol truy nã bắt tại Đà Nẵng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Bắt nhóm người Hàn Quốc điều hành đường dây lừa đảo tại Campuchia bị Interpol truy nã

Tối 4/12, lực lượng chức năng Công an thành phố Đà Nẵng phối hợp Cục Đối ngoại Bộ Công an tiến hành các thủ tục bàn giao 3 đối tượng người Hàn Quốc có lệnh truy nã quốc tế cho cơ quan chức năng Hàn Quốc. Ngay trong đêm, cơ quan chức năng Hàn Quốc đã di lý các đối tượng này về nước để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng. (Ảnh: DUY LINH)

Tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế

Việc xây dựng Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế nhằm tạo cơ chế giải quyết tranh chấp vượt trội, công bằng, hiệu lực, hiệu quả theo thông lệ quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, lợi ích của quốc gia, thu hút đầu tư nước ngoài vào Trung tâm tài chính quốc tế.

Toàn cảnh buổi họp báo.

Bước chuyển quan trọng góp phần tạo thuận lợi thương mại và tăng cường hiệu lực quản lý

Ngày 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề nhằm giới thiệu, giải thích những điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Các văn bản này được đánh giá là bước chuyển quan trọng nhằm chuẩn hóa, minh bạch hóa các chính sách thuế, góp phần tạo thuận lợi thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý.

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép tại sông Vàng. (Ảnh: Công an cung cấp)

Công an Đà Nẵng bắt tạm giam giám đốc công ty nhiều lần tổ chức khai thác cát trái phép

Ngày 4/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an thành phố Đà Nẵng) cho biết, đơn vị vừa tống đạt Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn từ cấm đi khỏi nơi cư trú sang bắt bị can để tạm giam và thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Văn Đức Quý, vì hành vi khai thác khoáng sản (cát) trái phép.

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Tăng cường rà soát, giải quyết các vụ việc, vụ án tạm đình chỉ

Đại biểu Quốc hội kiến nghị, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội bổ sung nội dung liên quan đến việc giao các ngành tố tụng tiếp tục rà soát định kỳ đối với các trường hợp vụ án đang tạm đình chỉ và có những đợt cao điểm tiến hành rà soát để khẩn trương phục hồi những vụ án sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Quảng trình bày báo cáo. (Ảnh: DUY LINH)

Gần 97% số vụ việc liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai đã được giải quyết

Báo cáo về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn cho thấy, các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 96,71% về số vụ và 92,82% về số bị cáo phạm các tội liên quan đến quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, vượt 8,71% so với chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cơ quan Cảnh sát điều tra đọc Lệnh bắt bị can để tạm giam với Nguyễn Thị Hoa (áo đen ở giữa).

Bắc Ninh: Khởi tố, bắt tạm giam hai cán bộ cơ quan thuế

Mở rộng điều tra vụ án “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty H. có địa chỉ tại xã Hợp Thịnh, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố bổ sung vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam đối với bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Thị Phương - cán bộ Cục thuế Bắc Ninh về tội "Nhận hối lộ".

Tổ công tác của Phòng Nghiệp vụ, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La chủ trì phối hợp bắt giữ 3 đối tượng về hành vi vận chuyển trái phép 100.000 viên ma túy tổng hợp.

Vững vàng nơi “tuyến lửa” cuộc chiến chống ma túy

Biên giới Sơn La dài hơn 274km, tiếp giáp với nước bạn Lào, là địa bàn trọng điểm mà các đường dây tội phạm ma túy quốc tế thường xuyên lợi dụng để trung chuyển ma túy. Trong bối cảnh đó, Bộ đội Biên phòng Sơn La đã thể hiện rõ vai trò tuyến đầu, góp phần giữ vững an ninh trật tự, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân.

Các cơ quan chức năng triển khai công tác cưỡng chế tại hộ bà Phạm Thị Hiền, thôn Quán Thẻ 2, xã Thuận Nam (Khánh Hòa). (Ảnh: NGUYỄN TRUNG)

Cưỡng chế thu hồi đất thực hiện Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná

Ngày 2/12, các cơ quan chức năng xã Thuận Nam (Khánh Hòa) đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ bà Phạm Thị Hiền ở thôn Quán Thẻ 2 để bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công bảo đảm tiến độ Dự án Đường đấu nối cao tốc bắc-nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná.

Công an tỉnh Hưng Yên hướng dẫn học sinh tự bảo vệ mình trên không gian mạng.

Để trẻ em thực sự an toàn trên nền tảng thương mại điện tử

Hiện nay, có hơn 90% số trẻ em Việt Nam sử dụng internet, tương đương với khoảng 15 triệu “công dân số” lớn lên cùng smartphone, mạng xã hội và các thuật toán AI (trí tuệ nhân tạo). Đây vừa là nhóm khách hàng tiềm năng lớn, vừa tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật trên mạng xã hội nếu không được bảo vệ và định hướng phù hợp.

Một nạn nhân chất độc da cam đang điều trị bệnh dài hạn. Nhiều trường hợp phát sinh thêm bệnh thuộc Danh mục 17 bệnh của Bộ Y tế nhưng chưa được giám định lại theo quy định hiện hành. (Ảnh: Báo Nhân Dân/Minh Châu)

Đề nghị bổ sung quy định giám định lại cho nạn nhân chất độc da cam khi phát sinh thêm bệnh

Báo Nhân Dân nhận được nhiều ý kiến của bạn đọc, cựu chiến binh và nạn nhân chất độc da cam/dioxin về dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 131/2021/NĐ-CP. Nhiều ý kiến đề nghị dự thảo bổ sung quy định cho phép giám định lại khi người phơi nhiễm chất độc hóa học phát sinh thêm bệnh mới thuộc Danh mục 17 bệnh do Bộ Y tế ban hành.