Hội thảo cho thấy sự đồng thuận mạnh mẽ giữa các bên trong việc thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội một cách bền vững, đồng bộ và thực chất. Với việc hoàn thiện thể chế, cải cách hành chính và chính sách tài chính hợp lý, nhà ở xã hội hoàn toàn có thể trở thành động lực mới trong chiến lược phát triển đô thị và bảo đảm an sinh xã hội trong những thập kỷ tới.
Nhiều chính sách nhưng hiệu quả chưa như kỳ vọng
Phát biểu khai mạc, ông Phạm Đức Sơn, Tổng Biên tập Tạp chí Nhà đầu tư, nhấn mạnh: Nhà ở xã hội không chỉ là nhu cầu dân sinh cấp thiết mà còn là động lực thúc đẩy đầu tư, tiêu dùng, và bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội. Tuy nhiên, số liệu từ Bộ Xây dựng cho thấy, từ năm 2021 đến nay, cả nước mới có 657 dự án nhà ở xã hội được triển khai, hoàn thành khoảng 15,6% mục tiêu giai đoạn 2021-2025. Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng hỗ trợ chính sách nhà ở xã hội vẫn đang giải ngân rất chậm.
Trong bối cảnh đó, kỳ vọng được đặt vào các chính sách mới, trong đó có Nghị quyết thí điểm về cơ chế đặc thù, Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP. Đây được xem là “cú hích” cho sự phát triển mạnh mẽ phân khúc nhà ở xã hội, tháo gỡ điểm nghẽn và tạo động lực thu hút doanh nghiệp đầu tư.
Những thách thức đang cản bước nhà ở xã hội
Tại hội thảo, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khôi - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) cho biết, nhà ở xã hội hiện vẫn đối mặt nhiều rào cản từ cơ chế chính sách, quy hoạch, đến tài chính và thủ tục hành chính. Một trong những bất cập nổi cộm là các địa phương chưa lồng ghép chỉ tiêu nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, thiếu quỹ đất sạch, vướng pháp lý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, và lợi nhuận định mức 10% không đủ hấp dẫn nhà đầu tư trong bối cảnh chi phí leo thang.
Ngoài ra, việc xác định giá đất, cấp phép xây dựng, giải phóng mặt bằng… đều mất nhiều thời gian, khiến thời gian triển khai dự án kéo dài, ảnh hưởng đến tính hiệu quả và khả năng quay vòng vốn của doanh nghiệp.
Về phía người dân, đặc biệt là nhóm lao động trẻ và thu nhập thấp, việc tiếp cận nhà ở xã hội vẫn rất khó khăn do quy định về chứng minh tài chính và thiếu hướng dẫn xác nhận thu nhập từ các địa phương, đặc biệt với lao động tự do.
Giải pháp hướng đến chính sách đồng bộ và thực chất
Để nhà ở xã hội thực sự trở thành “trụ cột” trong chiến lược an sinh, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khôi đề xuất một loạt giải pháp thiết thực:
Lập kế hoạch phát triển nhà ở xã hội có chỉ tiêu rõ ràng, lồng ghép vào quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội từng năm và 5 năm.
Ưu tiên quy hoạch và tạo lập quỹ đất sạch, công khai danh mục dự án và chỉ tiêu thực hiện hàng năm.
![[Video] Mở rộng tiêu chí, đối tượng thụ hưởng các chính sách nhà ở xã hội](https://cdn.nhandan.vn/images/f18791f4beeba81104a5cd4fe1fe0df315261965962125da0503b498f27d7bdc790b5ae647d3804b3f558a3df016efe34e82cc2f746311666b8da49d215c8bf9c34a93cfda41dd9eb0cbec2e05bd540e50fc952fc2c019496a9cef4a89ab2e02/avatar-of-video-676633-6172-3355-3711-5057.png.webp){kind=avatar}
Hỗ trợ tài chính mạnh hơn, như giảm lãi suất vay đầu tư xuống 2-4%/năm, kéo dài thời hạn vay 20-25 năm; giảm thuế VAT xuống 0-3% cho dự án nhà ở xã hội.
Kiểm soát thị trường, xử lý tình trạng "cò" suất nhà ở xã hội, bảo đảm công bằng và minh bạch.
Đa dạng hóa nguồn vốn, thành lập Quỹ phát triển nhà ở xã hội từ ngân sách nhà nước, trái phiếu chính phủ, và huy động xã hội hóa.
Cải cách thủ tục: Mấu chốt của tốc độ triển khai
Tại hội thảo, đại diện Bộ Xây dựng, bà Tống Thị Hạnh, Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), chia sẻ, việc triển khai Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội vẫn chưa đạt kỳ vọng do vướng mắc thể chế, thủ tục hành chính rườm rà và khó tiếp cận các chính sách ưu đãi.
Theo đó, Dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội đang đề xuất loạt cải cách mạnh:
Rút ngắn toàn bộ quy trình đầu tư xuống dưới 12 tháng, cắt giảm đến 70% thời gian so với hiện nay.
Bỏ bước lập, thẩm định nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, thay bằng chỉ tiêu trong quy hoạch phân khu.
Miễn giấy phép xây dựng với công trình dùng thiết kế mẫu, điển hình.
Áp dụng chỉ định thầu rút gọn, giảm tới 90% thời gian so với đấu thầu thông thường.
Cùng với đó, giá bán và giá thuê mua nhà ở xã hội sẽ do chủ đầu tư tự tính toán và chịu trách nhiệm kiểm toán, gửi cơ quan cấp tỉnh giám sát - giúp nâng cao tính chủ động, minh bạch và tiết kiệm thời gian.
Một điểm đáng chú ý trong định hướng mới là việc tập trung phát triển nhà ở xã hội cho nhóm dưới 35 tuổi, công nhân, viên chức, người lao động có thu nhập thực, với chính sách ưu tiên rõ ràng. Việc hình thành Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ giúp tạo ra nguồn nhà ở xã hội ổn định, sử dụng luân phiên, hỗ trợ nhóm yếu thế thực sự.
