Chú trọng năng lực quản trị trong doanh nghiệp nhà nước

Trong điều kiện hiện tại, doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vẫn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của các nước trong và ngoài khối OECD, nhất là ở các quốc gia đang phát triển. Ở Việt Nam, DNNN phổ biến trong một số ngành, lĩnh vực, có ý nghĩa với xã hội như quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, bảo đảm hàng hải, phát triển mạng lưới viễn thông và ứng dụng công nghệ cao, đầu tư lớn tạo động lực cho các ngành, lĩnh vực khác trong nền kinh tế phát triển… Vì vậy, quản trị doanh nghiệp cần được đặc biệt chú trọng nhằm bảo đảm đóng góp tích cực vào hiệu quả kinh tế chung của DNNN trong nền kinh tế quốc gia.
Dịch vụ VNPT Cloud của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. (Ảnh minh họa: nhandan.vn).
Dịch vụ VNPT Cloud của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam. (Ảnh minh họa: nhandan.vn).

Theo Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), quản trị doanh nghiệp một mặt khuyến khích việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực, mặt khác đưa ra các yêu cầu về trách nhiệm giải trình trong việc quản lý và kiểm soát các nguồn lực này. Mục tiêu của quản trị là đạt được sự hài hòa tối đa giữa lợi ích của cá nhân, của doanh nghiệp và của xã hội.

Ðộng cơ để các doanh nghiệp và những người sở hữu hay quản lý các doanh nghiệp đó áp dụng các chuẩn mực quản trị quốc tế được công nhận bởi những chuẩn mực này sẽ giúp họ đạt được các mục tiêu và thu hút đầu tư. Như vậy, đây là hệ thống các thiết chế, chính sách, quy định và quy trình được xây dựng nhằm định hướng, điều hành và kiểm soát doanh nghiệp.

Xương sống của quá trình tái cơ cấu DNNN

Quản trị doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở các mối quan hệ nội bộ mà còn bao gồm cả những mối quan hệ bên ngoài có liên quan và tác động đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, đó là các cơ quan quản lý nhà nước, các đối tác kinh doanh-khách hàng, cộng đồng xã hội và nhất là môi trường đầu tư, môi trường kinh doanh của một quốc gia.

Tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Ðảng (khóa XII) về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN, những hạn chế về vai trò của DNNN đã được nhìn nhận cụ thể.

Theo đó, nhìn chung, hiệu quả sản xuất-kinh doanh và đóng góp của nhiều DNNN còn thấp, chưa tương xứng với nguồn lực nhà nước đầu tư; nợ nần, thua lỗ, thất thoát lớn. Cơ chế quản trị DNNN chậm được đổi mới, kém hiệu quả, chưa phù hợp với các thông lệ, chuẩn mực quốc tế; tính công khai, minh bạch còn hạn chế.

Vì vậy, việc cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN trên nền tảng công nghệ hiện đại, năng lực đổi mới sáng tạo, quản trị theo chuẩn mực quốc tế là để nhằm huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội, bảo toàn, phát triển vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Và một trong những nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu đưa ra là đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống quản trị phù hợp với chuẩn mực quốc tế tại các DNNN, nhất là đối với các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Ðây cũng là quá trình tạo tiền đề để thị trường chứng khoán phát triển.

Cần sự hoàn thiện và đồng bộ

Cục Tài chính doanh nghiệp cũng cho biết, hiện nay tại Việt Nam, khung pháp lý về quản trị trong DNNN đã được hình thành và đang từng bước hoàn thiện. Khuôn khổ pháp lý và quy định về quản trị doanh nghiệp phát triển với tốc độ nhanh trong thập kỷ vừa qua.

Các luật chính điều chỉnh hoạt động quản trị công ty ở Việt Nam là Luật Doanh nghiệp năm 2020, Luật Chứng khoán năm 2019 đặt ra các yêu cầu quản trị công ty áp dụng cho công ty niêm yết và công ty đại chúng. Luật Kế toán năm 2015 và Luật Kiểm toán độc lập năm 2011 đặt ra khuôn khổ pháp lý về báo cáo tài chính, kế toán và kiểm toán trong khu vực doanh nghiệp ở Việt Nam.

Ngoài ra, các luật khác (Luật Ðầu tư năm 2005, Luật Cạnh tranh năm 2018, Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 và Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2010) giúp củng cố hơn nữa khuôn khổ quản trị công ty. Các DNNN cũng phải tuân thủ luật chống tham nhũng, phá sản, thương mại, cạnh tranh, xây dựng, lao động, đấu thầu và thuế.

Ðối với những doanh nghiệp có sở hữu vốn nhà nước, mặc dù đã tham gia "sân chơi chung" của Luật Doanh nghiệp, tuy nhiên, xuất phát từ nhu cầu quản lý nhà nước, hiện còn có Luật điều chỉnh về vấn đề quản trị doanh nghiệp cho đối tượng này là Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật 69/2014/QH13).

Trong đó, Luật Doanh nghiệp năm 2020 có vai trò trung tâm, chi phối hầu hết vấn đề quản trị công ty cho các doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam nói chung và DNNN nói riêng.

Luật Doanh nghiệp năm 2020 đã sửa đổi nhiều quy định về doanh nghiệp có sở hữu nhà nước nhằm nâng cao hiệu lực quản trị, trong đó đặc biệt tăng mức độ kiểm soát tập quyền, chống xung đột lợi ích và bảo đảm tính minh bạch hóa trong hoạt động của DNNN.

Nhìn chung, Luật Doanh nghiệp năm 2020 đã đưa các thông lệ kinh doanh ở Việt Nam gần hơn với các thông lệ tốt của quốc tế. Ðối với những doanh nghiệp có sở hữu vốn nhà nước, mặc dù đã tham gia "sân chơi chung" của Luật Doanh nghiệp, tuy nhiên, xuất phát từ nhu cầu quản lý nhà nước, hiện còn có Luật điều chỉnh về vấn đề quản trị doanh nghiệp cho đối tượng này là Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật 69/2014/QH13).

Luật số 69/2014/QH13 quy định cụ thể về các chức năng sở hữu nhà nước khác và các nghĩa vụ quan trọng của chủ sở hữu doanh nghiệp như chức năng báo cáo và công bố thông tin, chuyên nghiệp hóa các thông lệ của hội đồng quản trị theo cách thức phân tán.

Ðối với công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, chức năng đại diện chủ sở hữu vẫn chưa được tách bạch với chức năng quản trị hoạt động của doanh nghiệp; chủ sở hữu nhà nước vẫn đang can thiệp quá mức vào công tác quản trị cũng như hoạt động của doanh nghiệp.

Ðối với DNNN là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, việc yêu cầu người đại diện phần vốn nhà nước trong hội đồng quản trị, hội đồng thành viên xin ý kiến cơ quan đại diện chủ sở hữu trước khi ra quyết định dẫn đến chi phí giao dịch cao và phát sinh trách nhiệm giải trình đối với hiệu quả của người đại diện.

Sẽ thuê nhân lực chất lượng cao

Bộ Tài chính cũng cho biết, với mục tiêu hoàn thiện khung pháp lý về quản trị công ty trong DNNN tiệm cận với thông lệ quốc tế theo định hướng và quan điểm chỉ đạo của Ðảng và Nhà nước, việc sửa đổi Luật số 69/2014/QH13 trong thời gian tới đang là cơ hội sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách và quy định pháp luật về quản trị doanh nghiệp.

Theo đó, cơ quan quản lý nhà nước hướng tới áp dụng thông lệ quốc tế về quản trị doanh nghiệp trong điều kiện thực tế ở Việt Nam; cải thiện lòng tin của các nhà đầu tư; tăng cường bảo vệ lợi ích của các chủ sở hữu, nhà đầu tư và bên có liên quan; đồng thời vẫn phải bảo đảm việc quản trị DNNN được thực hiện một cách minh bạch và có trách nhiệm với mức độ chuyên nghiệp và hiệu quả cao.

Cục Tài chính doanh nghiệp đang trình Chính phủ bốn nhóm chính sách về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, bao gồm: Chính sách về đầu tư vốn và cơ cấu lại vốn nhà nước vào doanh nghiệp; chính sách về quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp và chính sách về quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu.

Ðiều đáng lưu ý là bên cạnh việc cho phép DNNN có quyền tự chủ hoàn toàn trong hoạt động để đạt được các mục tiêu đã xác định và hạn chế sự can thiệp vào hoạt động điều hành doanh nghiệp, Bộ Tài chính còn trình cơ chế, chính sách tiền lương gắn với năng suất lao động và hiệu quả sản xuất-kinh doanh, cho phép doanh nghiệp tự quyết định theo nguyên tắc thị trường, phù hợp với điều kiện sản xuất-kinh doanh, ngành nghề, tính chất hoạt động để tuyển dụng hoặc thuê nhân lực chất lượng cao.

Rõ ràng, một sự thống nhất và đồng bộ cần thiết là yếu tố quan trọng để bảo đảm tính thực thi cao sẽ giúp cải thiện môi trường đầu tư và môi trường kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất-kinh doanh của DNNN ■

Cục Tài chính doanh nghiệp đang trình Chính phủ bốn nhóm chính sách về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp, bao gồm: Chính sách về đầu tư vốn và cơ cấu lại vốn nhà nước vào doanh nghiệp; chính sách về quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp và chính sách về quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu.

Có thể bạn quan tâm

Tổng số lao động đăng ký là 1.050,8 nghìn lao động trong 11 tháng qua, tăng 16% so với cùng kỳ 2024. (Ảnh: HNV)

Cả nước có gần 178 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới 11 tháng qua

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), 11 tháng năm 2025, cả nước có gần 178 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng số vốn đăng ký là 1.753,2 nghìn tỷ đồng và tổng số lao động đăng ký là 1.050,8 nghìn lao động, tăng 20,9% về số doanh nghiệp, tăng 20,9% về vốn đăng ký và tăng 16% về số lao động so cùng kỳ năm 2024.

Ông Luis Alberto Hernández Tejeda, Tổng Giám đốc Công ty Alquizar và ông Nguyễn Khắc Hoàng, Tổng Giám đốc Công ty Hoàng Gia Việt ký kết văn bản hợp tác. (Ảnh: Đại sứ quán Việt Nam tại Cuba)

Việt Nam và Cuba ký kết dự án hợp tác nông nghiệp trị giá hơn 50 triệu USD tại Cuba

Việc Công ty Hoàng Gia Việt ký kết Hợp đồng Liên doanh kinh tế quốc tế với Công ty Nông nghiệp Alquizar thuộc Tập đoàn Doanh nghiệp Nông-Lâm nghiệp Artemisa của Cuba không chỉ là một thỏa thuận thương mại đơn thuần, mà còn là minh chứng cho nỗ lực ngoại giao kinh tế tích cực của Đại sứ quán Việt Nam tại Cuba.

Nghệ nhân chế tác phụ kiện bạc tại tỉnh Hồ Nam, miền trung Trung Quốc. (Ảnh: Xinhua)

Ngày 6/12, giá bạc khôi phục đà tăng

Tính đến 10 giờ 10 phút sáng 6/12 (giờ Việt Nam), giá bạc khôi phục đà tăng, giao dịch quanh mức 58,273 USD/ounce. Cùng chiều với giá bạc thế giới, nhiều doanh nghiệp trong nước như: Phú Quý, Ancarat, Sacombank… đồng loạt điều chỉnh tăng giá bạc giao dịch ở hai chiều mua-bán.

Vận hành nhà máy điện rác ở Gia Bình, Bắc Ninh. (Ảnh NAM PHONG)

Thúc đẩy các dự án đầu tư xanh

Trong hành trình hiện thực hóa cam kết Net Zero vào năm 2050, bên cạnh các chính sách chung, những chính sách cụ thể thúc đẩy đầu tư xanh giữ vai trò then chốt. Thách thức lớn nhất hiện nay là ngoài yêu cầu về kỹ thuật, hạ tầng, cơ chế phối hợp và nhân lực, các dự án xanh luôn cần nguồn vốn rất lớn.

ESG đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với doanh nghiệp muốn duy trì tính cạnh tranh, thu hút nhà đầu tư và phát triển bền vững. (Ảnh: Đỗ Bảo)

Thực hành ESG cần sự đột phá

Những năm gần đây, Đảng và Nhà nước liên tục ban hành các chủ trương, chính sách, định hướng quan trọng thúc đẩy kinh tế xanh và thực hành ESG (Môi trường-Xã hội-Quản trị); trong đó, nổi bật là Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050.

[Video] Tuyến Cát Linh – Hà Đông vận hành hệ thống soát vé tự động không dùng tiền mặt

[Video] Tuyến Cát Linh – Hà Đông vận hành hệ thống soát vé tự động không dùng tiền mặt

Sáng 5/12, tại ga Cát Linh, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông chính thức vận hành hệ thống kiểm soát vé tự động. Hệ thống được lắp đặt đồng bộ tại các nhà ga, cho phép hành khách thanh toán bằng căn cước công dân gắn chip, mã QR, thẻ ngân hàng quốc tế cùng nhiều phương thức điện tử khác.

Sản xuất phân bón tại Công ty cổ phần Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc.

Tái cấu trúc công nghệ sản xuất hóa chất

Giám đốc Công ty cổ phần DAP số 2 - Vinachem Vũ Việt Tiến cho biết, những tháng đầu năm, đơn vị đối diện nhiều khó khăn như giá nguyên liệu phục vụ sản xuất tăng cao, quặng tuyển apatit thiếu, chất lượng suy giảm so với thiết kế.

Người dân tỉnh Quảng Ninh nuôi trồng thủy sản trên biển.

Nâng sức cạnh tranh cho nghề nuôi trồng thủy sản biển

Việt Nam có đường bờ biển dài, nhiều đảo, vịnh, đầm, phá… tạo điều kiện thuận lợi để phát triển đa dạng các loại hình nuôi trồng thủy sản. Hiện nay, nhiều hợp tác xã, nhân dân tại các địa phương ven biển đang ứng dụng công nghệ mới vào nuôi trồng thủy sản giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và thu nhập.

Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) tiếp tục được điều chỉnh để phù hợp hơn với mức độ sống của người dân hiện nay. (Ảnh: minh họa)

Đề xuất những điểm đột phá về ngưỡng chịu thuế và biểu thuế tại Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi)

Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, Bộ Tài chính đã phối hợp với các cơ quan có liên quan hoàn thiện quy định về thuế thu nhập cá nhân, theo đó đề xuất sửa đổi về ngưỡng chịu thuế, biểu thuế suất tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).