Quan ngại giảm sức mua
Việt Nam đang hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% vào năm 2025 và tiến tới mức hai con số trong giai đoạn 2026-2030. Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, Chính phủ đã xác định nhiều động lực tăng trưởng, trong đó có kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp, thu hút đầu tư và đẩy mạnh xuất khẩu.
Tuy nhiên, đề xuất tăng mạnh thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với một số mặt hàng trong dự thảo Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) đang khiến nhiều hiệp hội, doanh nghiệp băn khoăn trước ảnh hưởng đến đà phục hồi và tăng trưởng kinh tế.
Theo dự thảo mới, thuế suất TTĐB đối với mặt hàng rượu, bia có thể tăng liên tục lên tới 100% trong vòng 5 năm, đồng thời, nước giải khát có đường (có hàm lượng đường trên 5g/100ml theo Tiêu chuẩn Việt Nam) cũng được đưa vào diện chịu thuế với mức 10%.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, việc tăng thuế suất TTĐB một cách đột ngột có thể làm giảm nhu cầu tiêu dùng trong nước - một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Theo Báo cáo xu hướng sản xuất kinh doanh ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng quý IV/2024 và dự báo quý I/2025 của Tổng cục Thống kê, khảo sát cho thấy 62% doanh nghiệp trong lĩnh vực chế biến, chế tạo và xây dựng lo ngại về “nhu cầu thị trường trong nước thấp”. Nếu sức mua tiếp tục giảm do tác động từ chính sách thuế, doanh nghiệp sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong duy trì hoạt động sản xuất-kinh doanh.
Chủ tịch Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam (VBA) Nguyễn Văn Việt cho biết, ngành đồ uống (bia, rượu, nước giải khát) là ngành kinh tế-kỹ thuật quan trọng, ngoài đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của thị trường trong nước còn phục vụ cho xuất khẩu, các sản phẩm của ngành có sức cạnh tranh cao trong điều kiện kinh tế hội nhập.
Ngành hiện có hàng trăm nhà máy sản xuất, kinh doanh trong ngành được phân bố trên 51 tỉnh, thành phố, tạo hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp, đóng góp lớn cho ngân sách với khoảng hơn 60 nghìn tỷ đồng/năm, trong đó thuế TTĐB chiếm trên 40 nghìn tỷ đồng.
Bày tỏ ủng hộ và nhất quán quan điểm về sự cần thiết của việc điều chỉnh tăng thuế và sửa đổi Luật thuế TTĐB để bảo đảm nguồn lực hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội cũng như bảo vệ sức khỏe của nhân dân, đóng góp tích cực vào mục tiêu tăng trưởng, song VBA cũng cho rằng, ngành đồ uống vốn đã chịu nhiều ràng buộc từ các quy định quản lý chuyên ngành, nếu tiếp tục tăng thuế mạnh trong bối cảnh ngành vừa mới có dấu hiệu hồi phục sẽ gây cản trở, mất đi động lực đẩy mạnh tiêu dùng để đạt của mục tiêu tăng trưởng.
Ngoài ra, một vấn đề khác được VBA đề cập là tình trạng rượu lậu, rượu không rõ nguồn gốc hiện chiếm tới 63% lượng tiêu thụ trong nước. Việc tăng mạnh thuế TTĐB có thể vô tình khiến thị trường rượu bia chính thống bị thu hẹp, tạo cơ hội cho hàng giả, hàng kém chất lượng phát triển mạnh hơn, gây thất thu ngân sách và tiềm ẩn nhiều nguy cơ về sức khỏe người tiêu dùng.
Hiệp hội Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (VAFIE) cảnh báo rằng, việc tăng thuế suất TTĐB và mở rộng diện chịu thuế có thể tác động tiêu cực đến môi trường đầu tư tại Việt Nam.
Theo phân tích của VAFIE, những thay đổi trong chính sách thương mại của một số thị trường xuất khẩu lớn có thể dẫn đến những chuyển dịch đầu tư ra khỏi những thị trường có rủi ro cao về thuế.
Cần hài hòa giữa chính sách thuế và mục tiêu tăng trưởng
 |
| Các hiệp hội và doanh nghiệp bày tỏ mong muốn chính sách thuế cần được xây dựng theo hướng hài hòa, không tạo thêm gánh nặng cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. (Ảnh minh họa: TTXVN) |
Hiện nay, Chính phủ đang đẩy mạnh các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng, bao gồm giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) 2% trong 6 tháng đầu năm 2025, giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu, và tiếp tục nghiên cứu các chính sách hỗ trợ khác. Trong bối cảnh này, chính sách thuế TTĐB cần được cân nhắc kỹ lưỡng để không tạo thêm gánh nặng cho doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Việc sửa đổi Luật Thuế TTĐB là cần thiết để bảo đảm nguồn thu ngân sách và định hướng tiêu dùng. Tuy nhiên, các hiệp hội và doanh nghiệp bày tỏ mong muốn chính sách thuế cần được xây dựng theo hướng hài hòa giữa lợi ích Nhà nước và sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
Trong công văn kiến nghị gửi đến cơ quan soạn thảo luật, VCCI đề xuất lùi thời điểm tăng thuế TTĐB đến năm 2028, với mức tăng hợp lý 5% mỗi 2 năm.
VBA cũng đưa ra lộ trình cụ thể, theo đó kiến nghị thời điểm hiệu lực của Luật Thuế TTĐB (sửa đổi) nên được thực hiện từ năm 2028. Đối với rượu, bia, xem xét giãn thời gian tăng thuế, mỗi 2 năm chỉ tăng quá 5% đến năm 2030. Đối với sản phẩm nước giải khát có đường, xem xét chưa nên bổ sung mặt hàng nước giải khát theo TCVN có hàm lượng đường trên 5g/100ml vào đối tượng chịu thuế TTĐB.
VBA cũng kiến nghị cân nhắc sửa đổi Luật thuế TTĐB theo hướng luật chỉ quy định mang tính chất “khung” ổn định lâu dài, như quy định mức tăng tối đa hoặc nguyên tắc thu hẹp hay mở rộng đối tượng chịu thuế và “trao quyền” cho Chính phủ xây dựng và ban hành lộ trình và việc tăng thuế suất cụ thể tùy thuộc vào tình hình thực tế.
Theo các hiệp hội, nếu không có sự cân đối hợp lý giữa chính sách thuế và mục tiêu phát triển kinh tế, việc tăng thuế TTĐB quá nhanh có thể triệt tiêu những nỗ lực kích cầu tiêu dùng và hỗ trợ doanh nghiệp của Chính phủ.
Hiệp hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) nhấn mạnh rằng, cần nghiên cứu kỹ mức độ tăng tỷ lệ thuế suất cũng như lộ trình tăng hợp lý để bảo đảm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Theo các hiệp hội, việc lùi lộ trình tăng thuế, áp dụng mức tăng và mở rộng diện chịu thuế một cách hợp lý sẽ giúp doanh nghiệp có thời gian thích ứng, bảo đảm tính khả thi của chính sách và hạn chế tác động tiêu cực đến thị trường, vừa góp phần tăng thu ngân sách, vừa hỗ trợ doanh nghiệp và kích cầu tiêu dùng, tạo động lực cho sự phát triển kinh tế bền vững trong giai đoạn tới.
