Nhức nhối Quan Lạn

Dự án treo liên tục sai phạm

Năm 2005, tỉnh Quảng Ninh đã cấp phép đầu tư Dự án phát triển du lịch sinh thái trồng rừng cho Công ty TNHH MTV Dịch vụ du lịch VIT Hạ Long (Công ty VIT Hạ Long) trên diện tích 87.304,9 m², tại xã Quan Lạn, huyện Vân Đồn. Tuy nhiên, từ đó cho đến nay, đã hơn 12 năm, dự án này vẫn nham nhở với những hạng mục đã xuống cấp trầm trọng, không còn khả năng sử dụng.

Hàng loạt các hạng mục công trình như đường bê-tông, kênh dẫn nước, hồ chứa nước đều bị nứt toác. Trong đó, có một số hạng mục sụt lún thành những hố sâu, những đường đứt gãy. Dọc bờ biển, những căn biệt thự chưa hoàn thiện, cỏ dại, rêu mốc ăn sâu vào từng “thớ gạch” mục nát. Cả một bờ biển dài vốn thơ mộng với những dải cát trắng phau giờ đây khoác lên mình vẻ hoang tàn.

Theo ông Phạm Quốc Duyệt, nguyên Trưởng ban Văn hóa, UBND xã Quan Lạn: Từ khi triển khai xây dựng dự án, Công ty VIT Hạ Long liên tục gây ra nỗi bất bình trong người dân. Cụ thể, tiến độ triển khai dự án quá chậm so thời hạn trong giấy chứng nhận đầu tư là 16 tháng; trong quá trình thực hiện dự án hồ chứa nước khu vực Đồng Làng (một trong những hạng mục của Dự án phát triển du lịch sinh thái trồng rừng được giao), công ty không hoàn thiện các thủ tục đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) và xin giao đất, hoặc thuê đất mà cứ thế tiến hành đầu tư xây dựng các hạng mục công trình hồ theo quy hoạch được duyệt.

Nghiêm trọng hơn, trước khi lập dự án quy hoạch trồng rừng và phát triển du lịch của Công ty VIT Hạ Long, đã không có sự tham gia ý kiến của chính quyền địa phương và nhân dân. Trong khi việc lập quy hoạch làm mất cả ba con đường dân sinh đi ra bờ biển của nhân dân xã Quan Lạn (đường Đầu Núi, đường Việt Mỹ và đường Đồng Làng) gây ảnh hưởng cuộc sống của người dân xã Quan Lạn.

Mặt khác, trong quá trình triển khai thực hiện dự án, công ty này liên tục mắc các sai phạm. Khi bị các cơ quan chức năng kiểm tra phát hiện, lập biên bản thì chống đối, không ký vào biên bản. Cụ thể là: Tự ý tổ chức thi công xây dựng hàng chục công trình không có giấy phép xây dựng; tự ý chuyển đất rừng phòng hộ sang sử dụng vào mục đích khác mà không được cấp có thẩm quyền cho phép. Lấn chiếm đất đai trái phép, san gạt, xây dựng công trình trên đất chưa được giao.

Phá tan rừng phòng hộ

Theo phản ánh của người dân các thôn Đông Nam và Thái Hòa, những cánh rừng phi lao trên đảo Quan Lạn được người dân vất vả trồng từ bao đời nay đã trực tiếp bảo vệ sinh mạng, tài sản của toàn bộ cư dân trên hòn đảo rộng 11 km² này. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, khi một số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ xuất hiện, rừng phi lao bị tàn phá không thương tiếc. Đặc biệt, khi Công ty VIT Hạ Long triển khai dự án đã tiến hành san gạt, phá nát hàng chục ha rừng, gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng, không thể khắc phục.

Theo ghi nhận của chúng tôi, dọc lối đi vào khu vực dự án của Công ty VIT Hạ Long, xuất hiện những khoảng trống giữa cánh rừng phòng hộ, rộng hàng nghìn m². Tiến sâu hơn vào khu vực của dự án, những gốc cây phi lao có đường kính hơn 50 cm lô nhô giữa những đụn cát trắng. Thi thoảng những cơn gió ngoài khơi cuộn vào, cát bay mù mịt… lộ ra vài thân cây phi lao bị vùi xuống cát. Theo tìm hiểu của chúng tôi, những khoảng trống lớn giữa cánh rừng phi lao được tạo nên bởi chính hành vi san gạt bừa bãi của Công ty VIT nhằm xây hồ chứa nước ngọt và hệ thống kênh dẫn nước vào khu du lịch. Một người dân địa phương cho biết, những khoảng trống đó tương ứng với số lượng hàng nghìn cây phi lao đã bị chặt gãy, bị vùi lấp. Cũng tại khu vực này, một số ngôi nhà do Công ty VIT xây mới đều có rất nhiều gỗ phi lao được dùng làm dầm chống đỡ mái.

Ông Bùi Quang Hiệp, nguyên Trưởng Công an xã Quan Lạn cho biết: Do bốn bề là biển nên đảo Quan Lạn luôn phải hứng chịu sự khắc nghiệt của thời tiết. “Đau lòng nhất là vào năm 2015, khi bão đi qua, rừng phòng hộ không còn đủ sức chắn sóng, dẫn đến đập nước bị vỡ, nước chảy cuồn cuộn trong đêm, tàn phá đường sá đồng ruộng. Một thanh niên đi chơi về không biết nhiều đoạn đường đã bị nước phá hủy nên cả người và xe đâm vào hố sâu, tử vong tại chỗ”, ông Hiệp nói. Anh Hoàng Văn Quyên, trú tại thôn Thái Hòa, bức xúc cho hay: Sự an toàn của người dân xưa nay dựa vào cánh rừng này. Nhưng nó đang dần bị mất đi.

Hàng nghìn m2 rừng phòng hộ bị đốn hạ, san gạt, vùi lấp.

Chính quyền bất lực, người dân bức xúc

Với tổng chiều dài khoảng 9,7 km, các bãi tắm biển có bờ cát trắng của đảo Quan Lạn được du khách đánh giá là thiên đường nghỉ dưỡng sinh thái số một trên vịnh Bắc Bộ. Tuy nhiên, hầu hết các bãi biển đều bị các doanh nghiệp “thâu tóm”, trong đó nổi bật là khu du lịch sinh thái do Công ty VIT Hạ Long đầu tư bị treo hàng chục năm, khiến cho người dân trên đảo chưa được tiếp cận với “mỏ vàng” này. Một chủ khách sạn tại Quan Lạn cho biết: “Khi người dân chúng tôi muốn được kinh doanh gần bãi biển thì luôn bị ngăn cản, dỡ bỏ lều quán, cũng bởi dự án của Công ty VIT đã được cấp phép nên chúng tôi không còn quyền được kinh doanh ở đó nữa. 12 năm qua, du lịch giậm chân tại chỗ. Tôi cùng nhiều hộ gia đình khác vay mượn ngân hàng xây dựng nhà nghỉ để chào đón du khách, nhưng lượng du khách không những không tăng mà còn giảm. Chúng tôi sinh ra và lớn lên trên đảo mà lại không được hưởng gì từ bãi biển nơi này.

Ông Lưu Minh Đức, Chủ tịch UBND xã Quan Lạn cho biết: “Phải khẳng định, việc chặt phá rừng phòng hộ của Công ty VIT Hạ Long là có. Khi những cây phi lao chặt xuống, người dân đến lấy nhưng công ty không cho mà lấp xuống cát vì thế đã gây bức xúc trong dân. UBND xã Quan Lạn đã nhiều lần lập biên bản về việc chặt phá cây rừng cũng như việc xây dựng nhà ở và kè chắn sóng của công ty này khi chưa được cấp phép, nhưng công ty không hợp tác. Đã nhiều năm trôi qua nhưng dự án không được đầu tư nữa, mọi thứ trở nên bế tắc và vượt quá thẩm quyền của UBND xã. Chúng tôi chỉ biết kiến nghị, báo cáo lên cấp trên để tìm hướng giải quyết…”.

Đánh giá sự ảnh hưởng của dự án treo, ông Đức cho rằng: “Từ khi triển khai xây dựng dự án, Công ty VIT Hạ Long liên tục gây ra nỗi bất bình trong người dân. Việc này không những gây khó trong công tác quản lý, giám sát dự án mà còn làm giảm uy tín của chính quyền với nhân dân”.