Ý nghĩa vượt xa phạm vi của một quốc gia
Theo Giáo sư Phan Kim Nga, Cách mạng Tháng Tám ở Việt Nam có ý nghĩa lịch sử rất quan trọng, đánh dấu một mốc son trong sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác ở các nước thuộc địa và của phong trào xã hội chủ nghĩa trên thế giới. Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công, nhìn lại cuộc cách mạng vĩ đại đã làm thay đổi vận mệnh của đất nước Việt Nam, có thể thấy ý nghĩa lịch sử của nó không chỉ được khắc ghi trên tượng đài độc lập dân tộc mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến lý luận và thực tiễn của phong trào xã hội chủ nghĩa trên thế giới.
Cách mạng Tháng Tám, do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác, đã mở ra một con đường độc đáo ở Đông Nam Á, kết hợp độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội. Thành công của Việt Nam đã trở thành hình mẫu cho phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và thổi luồng sinh khí mới vào phong trào xã hội chủ nghĩa trên thế giới.
Với vai trò nền tảng trong phong trào xã hội chủ nghĩa ở Đông Nam Á, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á thiết lập chính quyền dân chủ nhân dân, phá vỡ hệ thống thuộc địa và làm thay đổi sâu sắc cục diện chính trị toàn cầu của thế kỷ 20, với ý nghĩa vượt xa phạm vi của một quốc gia.
Giáo sư, Tiến sĩ Phan Kim Nga, Viện Khoa học xã hội Trung Quốc
Bà Phan Kim Nga nhận định, bằng việc kết hợp sáng tạo học thuyết của Lênin về chủ nghĩa đế quốc với điều kiện thuộc địa, nửa phong kiến của Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam đã hình thành khuôn khổ chiến lược cho một "cuộc cách mạng dân tộc dân chủ", thúc đẩy sự vận dụng lý luận chủ nghĩa Mác vào Việt Nam và phát triển sáng tạo lý luận cách mạng của chủ nghĩa Mác. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã khẳng định chủ nghĩa Mác, đặc biệt là những dự đoán khoa học của Lênin về việc thực hiện công cuộc giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và là minh chứng sống động cho quan điểm của Lênin về mắt xích yếu của chủ nghĩa đế quốc.
Với vai trò nền tảng trong phong trào xã hội chủ nghĩa ở Đông Nam Á, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á thiết lập chính quyền dân chủ nhân dân, phá vỡ hệ thống thuộc địa và làm thay đổi sâu sắc cục diện chính trị toàn cầu của thế kỷ 20, với ý nghĩa vượt xa phạm vi của một quốc gia.
Nói về bản Tuyên ngôn Độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc ngày 2/9/1945, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Giáo sư Phan Kim Nga cho rằng, đây là một sự kiện mang tính bước ngoặt, có ý nghĩa to lớn trong lịch sử thế giới. Nó không chỉ đánh dấu sự chấm dứt ách thống trị của thực dân Pháp mà còn thiết lập ở Đông Nam Á một hình mẫu về việc "các dân tộc thuộc địa có quyền tự quyết định vận mệnh của mình". Việc thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam và thắng lợi của cách mạng đã trực tiếp ủng hộ phong trào chống thực dân trên toàn thế giới.
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược từ năm 1945 đến năm 1954, sự hỗ trợ về quân sự và chính trị từ các nước xã hội chủ nghĩa như Trung Quốc và Liên Xô (trước đây) đã thúc đẩy hình thành một cục diện quốc tế "liên kết giữa cách mạng thuộc địa và phong trào xã hội chủ nghĩa". Việt Nam thành điểm tựa chiến lược cho phe xã hội chủ nghĩa ở Đông Nam Á trong Chiến tranh Lạnh, tạo nền tảng vững chắc cho các phong trào giải phóng dân tộc sau này ở các nước như Lào và Campuchia.
Hình mẫu cho các nước đang phát triển
Chia sẻ về những đóng góp của cách mạng Việt Nam cho phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới, vị nữ học giả cho rằng, về mặt lý luận, cách mạng Việt Nam đã chứng minh rằng ở các nước thuộc địa, nửa phong kiến, các đảng vô sản có thể quá độ lên chủ nghĩa xã hội thông qua "cách mạng dân tộc dân chủ", thay vì sao chép một cách máy móc lý thuyết giai đoạn "phát triển hoàn toàn của tư bản chủ nghĩa". Bước đột phá về lý luận này mở ra khả năng về một "con đường phát triển phi tư bản chủ nghĩa" cho các nước châu Á, châu Phi và Mỹ Latin.
Về mặt thực tiễn, công cuộc đổi mới, hội nhập và quá trình hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa của Việt Nam đã mang lại một mô hình thành công để các nước đang phát triển trên thế giới có thể tham khảo. Chính sách đổi mới được khởi xướng năm 1986, về bản chất là sự tiếp nối tinh thần của Cách mạng Tháng Tám trong một kỷ nguyên mới. Bằng việc thiết lập "nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa", Đảng Cộng sản Việt Nam đã áp dụng cơ chế thị trường, trong khi vẫn duy trì vai trò chủ đạo của chế độ công hữu.
Đến năm 2024, GDP đạt 476,3 tỷ USD, GDP bình quân đầu người vượt 4.700 USD và tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 1,93%. Mô hình "kết hợp thị trường và kế hoạch" này đã tránh được sự cứng nhắc của mô hình Liên Xô (trước đây), đồng thời giúp phòng ngừa sự phân cực của chủ nghĩa tư bản. Việt Nam cũng đã đạt được những thành công nổi bật trong việc xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, trở thành một mô hình thành công cho các nước đang phát triển trong quá trình hiện đại hóa.
Giáo sư Phan Kim Nga nhấn mạnh, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là sự kết tinh sức mạnh chân lý Mác-xít và sức sáng tạo của nhân dân Việt Nam. Nó không chỉ chấm dứt hàng nghìn năm phong kiến và 80 năm áp bức thực dân ở Việt Nam, mà còn chứng minh về mặt lý luận tính đa dạng và sức sống của chủ nghĩa xã hội. Giữa những biến động toàn cầu sâu sắc chưa từng thấy trong một thế kỷ, Việt Nam đã kiên trì con đường phát triển độc đáo "đổi mới mà không đổi màu, hòa nhập mà không hòa tan", vừa không từ bỏ bản chất của chủ nghĩa xã hội, vừa tích cực tham gia hợp tác quốc tế và thúc đẩy chủ nghĩa đa phương trong thời đại mới. Điều này đã mang đến một “giải pháp Việt Nam” cho công cuộc hiện đại hóa các nước đang phát triển trên toàn thế giới và đưa ra một đáp án mới cho vấn đề hiện đại hóa cho nền văn minh nhân loại.
Cách mạng Tháng Tám và Tuyên ngôn Độc lập vẫn là một di sản tinh thần trường tồn, với ý nghĩa vượt qua thời gian và không gian. Đối với Việt Nam, đó là "điểm khởi đầu của nền độc lập dân tộc" và "nền tảng của tiến bộ xã hội". Đối với khu vực, nó là "ngọn đuốc thức tỉnh Đông Nam Á". Đối với thế giới, nó báo hiệu sự sụp đổ của hệ thống thực dân và là một bộ phận quan trọng của chiến thắng trong cuộc Chiến tranh chống phát-xít thế giới.
Giáo sư, Tiến sĩ Phan Kim Nga, Viện Khoa học xã hội Trung Quốc
Nhìn lại chặng đường 80 năm, Cách mạng Tháng Tám và Tuyên ngôn Độc lập vẫn là một di sản tinh thần trường tồn, với ý nghĩa vượt qua thời gian và không gian. Đối với Việt Nam, đó là "điểm khởi đầu của nền độc lập dân tộc" và "nền tảng của tiến bộ xã hội". Đối với khu vực, nó là "ngọn đuốc thức tỉnh Đông Nam Á". Đối với thế giới, nó báo hiệu sự sụp đổ của hệ thống thực dân và là một bộ phận quan trọng của chiến thắng trong cuộc Chiến tranh chống phát-xít thế giới. Đối với phong trào xã hội chủ nghĩa trên thế giới, nó là "cột mốc đổi mới trong phong trào xã hội chủ nghĩa", tạo nên "mô hình Việt Nam" của cách mạng thuộc địa và truyền cảm hứng cho nhiều nước thuộc địa phát động phong trào giành độc lập dân tộc và xã hội chủ nghĩa toàn cầu.
Tạo nền tảng cho kỷ nguyên vươn mình
Giáo sư Phan Kim Nga nhận định, năm 2025 kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công, 80 năm Ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong suốt 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, Việt Nam đã kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển nhảy vọt thông qua đổi mới và hội nhập, mang đến một “hình mẫu thực tiễn Việt Nam” cho phong trào xã hội chủ nghĩa trên thế giới. Những thành tựu của Việt Nam trong 80 năm qua thể hiện ở tất cả các lĩnh vực, từ kinh tế, chính trị đến văn hóa, xã hội…
Những thành tựu to lớn và bài học kinh nghiệm quý báu trong 80 năm qua kể từ ngày lập quốc, sẽ tạo nền tảng vật chất vững chắc cũng như những tài sản tinh thần phong phú để nhân dân Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm. Đây cũng là sự bảo đảm quan trọng để đến giữa thế kỷ này, Việt Nam trở thành nước phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, để dân tộc Việt Nam “sánh vai với các cường quốc năm châu” như mong ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc sinh thời.
