Báo cáo này cũng cho thấy Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong đăng ký khai sinh, trong đó tỷ lệ khai sinh đúng hạn (trong vòng 60 ngày tính từ lúc sinh) tăng đều qua từng năm và đạt 84,9% vào năm 2024. Tuy nhiên, tình trạng đăng ký khai sinh muộn vẫn còn phổ biến ở một số nhóm dân tộc thiểu số, lên tới 56%.
Tương tự như khai sinh, tỷ lệ khai tử đúng hạn (trong vòng 15 ngày sau khi mất) chiếm tỷ trọng cao đạt 69,3% vào năm 2024, tình trạng khai tử muộn vẫn phổ biến ở các vùng dân tộc thiểu số, có dân tộc, lên tới gần 80%.
Báo cáo còn đưa ra các phát hiện quan trọng về xu hướng sinh, tử và kết hôn. Tổng tỷ suất sinh đang giảm và thấp hơn mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ. Trong khi đó, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn tồn tại và kéo dài trong nhiều năm, vượt xa mức cân bằng là 104-106 bé trai/100 bé gái.
Trao đổi với Báo Nhân Dân, bà Nguyễn Thị Thanh Mai, Phó Trưởng ban Thống kê dân số và lao động, Cục Thống kê cho biết trong giai đoạn 2021-2024, tỷ lệ giới tính khi sinh ở nước ta ở mức 109,8 trẻ trai/100 trẻ gái. Riêng năm 2024, tỷ lệ này 110,7 trẻ trai/100 trẻ gái.
Trong đó, tỷ số giới tính khi sinh ở mức cao diễn ra phổ biến ở một số tỉnh, thành thuộc khu vực phía bắc, Đồng bằng sông Hồng như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Giang, Hải Dương, Sơn La, Lạng Sơn, Phú Thọ... Thậm chí, có địa phương, tỷ số giới tính khi sinh ở mức gần 120 trẻ trai/100 trẻ gái. Đối với các tỉnh, thành khu vực phía nam, tỷ lệ giới tính khi sinh ở mức từ 105-108 trẻ trai/100 trẻ gái.
Cũng theo bà Mai, tuổi trung bình khi sinh con của phụ nữ Việt Nam đang có xu hướng tăng dần. Có sự khác biệt lớn về tuổi trung bình khi sinh con của người mẹ chia theo dân tộc của mẹ. Cụ thể, phụ nữ dân tộc Hoa và dân tộc Kinh có tuổi trung bình khi sinh con cao nhất, lần lượt là 29,9 tuổi và 29,4 tuổi, cao hơn từ 6 đến 7 tuổi so với phụ nữ ở nhiều dân tộc khác như La Ha (23,2 tuổi), Cơ Lao (23,3 tuổi), La Hủ (23,7 tuổi), Hrê (23,8 tuổi), Xinh Mun (23,9 tuổi).
Về tử vong, tuổi chết trung bình của dân số Việt Nam giai đoạn 2021-2024 là 69,5 tuổi và có sự chênh lệch lớn về giới. Cụ thể, tuổi chết trung bình ở nam giới là 64,6 tuổi và nữ giới là 75,6 tuổi.
Phần lớn các ca tử vong năm 2024 là do bệnh tật hoặc tuổi già (chiếm 95,2% tổng số ca tử vong được ghi nhận). Đặc biệt, trên 3/4 số ca tử vong do tai nạn giao thông và tự tử là nam giới.
Cũng chia sẻ với Báo Nhân Dân, ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam cho rằng, việc chia sẻ dữ liệu sẽ giúp chúng ta hiểu được chính sách nào đang phát huy hiệu quả, ai còn đang bị bỏ sót và chúng ta cần làm gì để xây dựng một hệ thống dữ liệu bao trùm hơn cho tất cả mọi người. “Thống kê không chỉ là những con số, mà là những con số biết nói – kể câu chuyện về con người và cuộc sống", ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam nhấn mạnh.
Theo bà Gurpreet Kaur Rai, Cố vấn kỹ thuật khu vực của Chương trình Tác động dữ liệu (Tổ chức Y tế công cộng): “Việt Nam đã nêu gương trong khu vực về việc phân tích và sử dụng dữ liệu hộ tịch cho hoạch định chính sách. Dữ liệu chính xác và kịp thời chính là nền tảng của một hệ thống y tế vững mạnh và phát triển bền vững”.
Trong khi đó, bà Đỗ Thị Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho biết, lần đầu tiên, nước ta có thể sử dụng dữ liệu hộ tịch hoàn chỉnh và cập nhật để thực hiện phân tích thống kê sinh, tử và kết hôn trên phạm vi cả nước. Đây là một dấu mốc rất quan trọng.
“Dù báo cáo vẫn còn sự chênh lệch giữa các nhóm dân tộc và vùng miền trong công tác đăng ký hộ tịch, nhưng các kết quả phân tích đã đồng thời khẳng định đầu tư của Chính phủ vào chuyển đổi số trong hệ thống đăng ký hộ tịch đang mang lại hiệu quả.” – bà Đỗ Thị Ngọc nói.
Báo cáo khuyến nghị tiếp tục đầu tư vào công nghệ cho hệ thống hộ tịch điện tử, tăng cường tập huấn cho cán bộ cơ sở và đẩy mạnh tiếp cận với các nhóm yếu thế. Việc tích hợp sâu với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân số, y tế và giáo dục cũng được nhấn mạnh như một giải pháp tối ưu hóa giá trị dữ liệu.
Khi Việt Nam tăng tốc chuyển đổi số và chuẩn bị cho những biến động dân số trong tương lai, hệ thống đăng ký và thống kê hộ tịch được kỳ vọng sẽ đóng vai trò trụ cột trong nền quản trị hiệu quả, bảo vệ quyền con người và thúc đẩy phát triển bền vững.
![[Video] Đèo Prenn mở lưu thông tạm trong ba ngày, tiếp tục cấm xe tải do nguy cơ sạt lở](https://cdn.nhandan.vn/images/96664fff867a18844cf7965e4e1c11786c6aa39a53b124c43ab34a1bd9e0ab6c1d0d71f93785afe6b9a14c9dd7dab030b83e85cd67007f17d9ea2cfff27d79a93c7c4f229359aba580a4e2f637103b66/dung00-19-09-06still008.jpg.webp)
