Ưu tiên công nghệ quốc phòng, ngăn chặn chuyển giao công nghệ lạc hậu

Diễn đàn ESG Việt Nam 2025 với chủ đề “Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững” do báo Dân trí tổ chức chiều 22/12 đã làm rõ vai trò trung tâm của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong việc đưa ESG từ cam kết trở thành hành động cụ thể, đo lường được trong thực tiễn doanh nghiệp.

Lần đầu tiên tại Việt Nam, quy trình công nghệ sản xuất xi-măng alumin từ phế thải công nghiệp đã được nghiên cứu, xây dựng thành công ở quy mô thử nghiệm. Kết quả không chỉ mở ra hướng đi mới cho ngành vật liệu xây dựng mà còn góp phần giảm phụ thuộc nhập khẩu, tiết kiệm tài nguyên và thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn.

Sáng kiến tận dụng nước ngưng tụ từ hệ thống điều hòa không khí để phát triển nông nghiệp tuần hoàn do sinh viên Trường Đại học Trà Vinh nghiên cứu, cho thấy một hướng tiếp cận mới, thiết thực và khả thi trong bối cảnh nhiều địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long đối mặt với hạn hán, xâm nhập mặn và suy giảm nguồn nước ngọt.

Sự thành công của nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia về cảm biến quang và hệ thống quan trắc tự động, từ xa đánh dấu bước tiến quan trọng trong năng lực nghiên cứu biển của Việt Nam, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và bảo vệ môi trường biển.

Việc áp dụng quy trình MRV (đo lường-báo cáo-thẩm định) trong canh tác lúa từ vụ đông xuân 2025-2026 đánh dấu bước chuyển quan trọng của nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt tại Đồng bằng sông Cửu Long. Từ đó, ngành lúa gạo đang tiến tới mô hình quản lý bằng dữ liệu, đáp ứng yêu cầu giảm phát thải và hội nhập thị trường carbon.

Từ hệ thống SCADA, cơ sở dữ liệu GIS đến máy vớt rác tự động và định hướng ứng dụng AI, IoT, công tác thủy lợi tại Thành phố Hồ Chí Minh đang chuyển mạnh sang quản lý dựa trên dữ liệu. Cách làm mới giúp điều tiết nguồn nước khoa học, tiết kiệm và bền vững cho hơn 10 triệu người dân đô thị.

Sự phát triển của các bộ kit xét nghiệm nhanh dựa trên công nghệ sắc ký miễn dịch đang mở ra hướng tiếp cận mới trong theo dõi tái phát ung thư và phát hiện sớm bệnh truyền nhiễm. Nghiên cứu do các nhà khoa học Việt Nam thực hiện mang giá trị khoa học và góp phần nâng cao năng lực y tế cộng đồng, củng cố an ninh y tế quốc gia.

Triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW và Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050, thành phố Đà Nẵng đang đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, thu hút doanh nghiệp và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hướng tới mục tiêu trở thành một trong ba trung tâm vi mạch bán dẫn lớn của cả nước.

Ngày 22/12, tại Nha Trang, Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa tổ chức lễ khai mạc Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Khánh Hòa năm 2025 với chủ đề “Hành trình khởi nghiệp từ thực tiễn - Những câu chuyện thành công”.

Chính phủ Nhật Bản ngày 21/12 cho biết sẽ triển khai gói hỗ trợ quy mô khoảng 1.000 tỷ yen (gần 7 tỷ USD) trong 5 năm, bắt đầu từ tài khóa 2026, nhằm phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) nội địa.

Vượt qua những rào cản về địa lý và hạ tầng, các đơn vị thành viên của Viettel tại Mozambique, Peru và Burundi đã khẳng định năng lực công nghệ Việt bằng những đóng góp thiết thực cho cộng đồng sở tại.

Nhiều năm qua, Đảng, Nhà nước và Chính phủ luôn dành sự quan tâm rất lớn cho nghiên cứu khoa học, công nghệ cũng như đội ngũ các nhà khoa học.

Việc ban hành Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy quản trị lĩnh vực khoa học, công nghệ ở Việt Nam. Lần đầu tiên, các nguyên tắc nền tảng như tự do học thuật, liêm chính khoa học, trung thực trong nghiên cứu, trách nhiệm giải trình và hậu kiểm được luật hóa đầy đủ.

Chính phủ ban hành Nghị định số 231, lần đầu quy định cơ chế tuyển chọn và đãi ngộ đặc biệt đối với Tổng công trình sư và Kiến trúc sư trưởng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Chính sách nhằm thu hút nhân tài, giao vai trò dẫn dắt các chương trình, dự án chiến lược quốc gia.

Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2025 do Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới công bố cho thấy Việt Nam tiếp tục duy trì thứ hạng 44/139 quốc gia, nền kinh tế, giữ vững vị trí của năm 2024. Kết quả này khẳng định tính đúng đắn của chủ trương phát triển đất nước dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo vừa thông qua đã thiết lập cơ chế đãi ngộ vượt trội đối với nhân tài khoa học. Chính sách mới cho phép thỏa thuận tiền lương không giới hạn trần, thưởng cao, hỗ trợ toàn diện về nghiên cứu, đời sống và gia đình, qua đó tạo đột phá trong thu hút, trọng dụng nguồn lực chất lượng cao.

Việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực. Doanh nghiệp công nghệ số tăng trưởng mạnh, hạ tầng số - đặc biệt là mạng 5G - được mở rộng nhanh, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

Từ khát vọng xây dựng nền nông nghiệp sạch, bền vững, anh Lê Việt Trung cùng cộng sự đã nghiên cứu, phát triển các chế phẩm sinh học và phân bón hữu cơ, góp phần giúp nông dân giảm phụ thuộc vào hóa chất, bảo vệ đất đai và nâng cao chất lượng nông sản.

Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III tiên phong nghiên cứu, chuyển giao nhiều giống và công nghệ nuôi biển tiên tiến, góp phần quan trọng hiện thực hóa Chiến lược nuôi biển quốc gia.

Sinh trưởng tốt, chống chịu sâu bệnh hiệu quả, cho năng suất và hàm lượng tinh bột cao, giống sắn STB1 được đánh giá phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng vùng Bắc Trung Bộ, mở ra triển vọng nâng cao hiệu quả sản xuất cho người trồng sắn.

Nhằm tháo gỡ rào cản pháp lý, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, Bộ Khoa học và Công nghệ đang hoàn thiện dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số quy định về thủ tục hành chính thuộc phạm vi quản lý của Bộ, phù hợp chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục theo chỉ đạo của Chính phủ.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ vừa được Quốc hội thông qua hướng tới xây dựng thị trường công nghệ hiện đại, minh bạch và hiệu quả, tạo động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) xác lập nguyên tắc chỉ điều chỉnh đầu ra và hành vi sử dụng, không can thiệp vào mô hình, qua đó bảo đảm không cản trở đổi mới sáng tạo, đồng thời đặt trọng tâm vào an toàn, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Công nghệ số và Cách mạng 4.0 đang tái lập trật tự kinh tế toàn cầu. Để không tụt hậu, Việt Nam cần coi đổi mới sáng tạo là yêu cầu cấp thiết nhằm thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao vị thế.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ đã ký ban hành Thông tư số 20/2025/TT-BKHCN, sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 13/2009/TT-BKHCN ngày 20/5/2009, hướng dẫn đánh giá sơ bộ về an toàn hạt nhân đối với địa điểm nhà máy điện hạt nhân trong giai đoạn quyết định chủ trương đầu tư.

Vừa qua tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (đầu mối là Cục An toàn bức xạ và hạt nhân) phối hợp các bộ, ngành liên quan làm việc với Đoàn công tác của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) để thực hiện Đánh giá tích hợp cơ sở hạ tầng điện hạt nhân quốc gia (INIR Mission).

Là tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long, An Giang có lợi thế phát triển nông nghiệp nhưng cũng chịu tác động của biến đổi khí hậu, lũ thất thường, hạn hán và xâm nhập mặn. Tỉnh chuyển sang nông nghiệp “thuận thiên”, tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ và các mô hình sinh thái, hướng tới nền nông nghiệp xanh, phát thải thấp.

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 66.10/2025/NQ-CP về việc sử dụng chung công trình hạ tầng kỹ thuật, cơ sở hạ tầng viễn thông của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.