Lớn lên trong gia đình có truyền thống làm nghề y, tuổi thơ của Nguyễn Viết Hải gắn liền với mùi thuốc bắc thoang thoảng trong gian phòng làm việc của ông nội, với những chuyến công tác dài ngày của bố và hình ảnh người mẹ giáo viên hóa học miệt mài soạn giáo án.
Đó là bầu không khí của tri thức, của trách nhiệm và lòng trắc ẩn, những điều đã sớm gieo vào anh niềm tin rằng, làm nghề y là lựa chọn đúng đắn nhất.
Năm 2011, chàng trai sinh năm 1993 này thi đỗ vào Trường đại học Y Hà Nội, mở ra hành trình để biến tình yêu y học thành sứ mệnh cuộc đời.
Tốt nghiệp loại giỏi năm 2017, bác sĩ Hải về công tác tại Bệnh viện Phổi Trung ương.
Sau hai năm, anh giành học bổng Tiến sĩ của Hiệp hội Chống lao Hoàng gia Hà Lan (KNCV) và sang Đại học Amsterdam nghiên cứu.
Ba năm sau, anh hoàn thành chương trình tiến sĩ sớm hơn dự kiến một năm, một thành tích hiếm có, nhất là trong bối cảnh châu Âu đang căng mình chống chọi với đại dịch Covid-19.
Thành tích hiếm có này không chỉ là kết quả của năng lực học thuật mà còn phản ánh thái độ làm việc nghiêm túc, bền bỉ của anh.
Tuy nhiên, thay vì lựa chọn ở lại môi trường nghiên cứu quốc tế, anh Hải đã đưa ra quyết định khiến nhiều người bất ngờ khi trở về Việt Nam.
Tại Đồng Nai, anh cùng đội ngũ y tế tham gia thử nghiệm thuốc kháng virus Molnupiravir, nghiên cứu nền tảng cho chương trình toàn quốc “Đánh giá sử dụng thuốc Molnupiravir có kiểm soát trên cộng đồng”.
Dự án quy mô lớn này được triển khai tại 35 tỉnh, thành phố, huy động hơn 3.000 cán bộ y tế và tình nguyện viên. 56.129 bệnh nhân được theo dõi chặt chẽ.
Kết quả khiến cả giới chuyên môn lẫn cộng đồng phấn khởi: 72,5% bệnh nhân xuất viện hoặc kết thúc cách ly chỉ sau 5 ngày điều trị; tỷ lệ chuyển nặng dưới 0,2%; tác dụng phụ thấp và hầu hết nhẹ.
Gần 60 nghìn người đã được tiếp cận sớm thuốc kháng virus, góp phần giảm tải bệnh viện và cứu sống hàng nghìn sinh mạng.
“Đó không chỉ là nghiên cứu khoa học, mà là cuộc chiến của niềm tin và tình người. Mỗi bệnh nhân hồi phục là một chiến thắng của y học Việt Nam”, bác sĩ Hải chia sẻ.
Không chỉ đóng góp quan trọng trong cuộc chiến chống Covid-19, Tiến sĩ Nguyễn Viết Hải còn là tác giả và đồng tác giả của 14 công bố quốc tế về bệnh lao, đăng tải trên các tạp chí hàng đầu như: The Lancet hay Clinical Infectious Diseases. Những công trình này không chỉ mang lại giá trị học thuật mà còn góp phần định hình chiến lược phòng chống lao tại Việt Nam.
Trong đó, nghiên cứu về xu hướng dịch tễ bệnh lao giai đoạn 2007-2017 là một dấu mốc quan trọng. Công trình đã cung cấp bằng chứng khoa học để thay thế kỹ thuật nhuộm soi bằng xét nghiệm GeneXpert, bước ngoặt trong chẩn đoán và điều trị lao, giúp phát hiện bệnh nhanh, chính xác và giảm tỷ lệ lây lan trong cộng đồng.
Nghiên cứu này cũng góp phần tạo nên cụm đề tài được vinh danh Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ năm 2022.
Phía sau những thành công ấy là không ít lần thất bại. Có nghiên cứu bị từ chối đến ba, bốn lần nhưng anh không nản chí.
“Thất bại không đáng sợ bằng việc ngừng cố gắng”, anh luôn nhắc mình như vậy để kiên trì chỉnh sửa, bổ sung và bảo vệ luận điểm khoa học đến cùng.
Nỗ lực không mệt mỏi vì sức khỏe cộng đồng đã giúp anh được Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam trao tặng Giải thưởng Thanh niên sống đẹp năm 2025.
Với anh Hải, “sống đẹp” không phải điều gì lớn lao, mà đơn giản là sống có trách nhiệm, sống vì cộng đồng, sống để tri thức của mình góp phần bảo vệ sự sống của người khác.
Ở tuổi còn rất trẻ, Tiến sĩ Nguyễn Viết Hải đã đi qua những hành trình gian khó để chứng minh rằng, với niềm tin và trái tim đủ lớn, người trẻ hoàn toàn có thể góp phần thay đổi thế giới, bắt đầu từ một nghiên cứu, một quyết định dấn thân, hay một hành động vì cộng đồng.
Với tinh thần dấn thân, sáng tạo, vì cộng đồng, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Viết Hải là một trong những trí thức trẻ của thành phố Hà Nội, vinh dự được nhận Giải thưởng “Thanh niên sống đẹp” năm 2025 do Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam trao tặng.
