Gần hai tháng qua, hai gói thầu số 4, số 5 thuộc công trình thi công mở rộng Quốc lộ 50 nối huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Long An, một công trình giao thông huyết mạch, phải thi công cầm chừng để chờ nguồn cát nền san lấp. Ông Mạnh Huy, phụ trách hai gói thầu trên thuộc Công ty cổ phần Công trình giao thông Sài Gòn cho hay: Nguồn cát thi công chúng tôi đặt mua từ mỏ khai thác ở tỉnh Trà Vinh; thế nhưng, từ cuối năm 2023 đến nay họ cứ hẹn lần hẹn lữa không thấy cát về, cho nên tất cả các hạng mục như san lấp ao hồ, gia cố nền, làm đường phải đứng yên. Nếu tình hình này kéo dài, công trình chậm tiến độ là điều tất yếu...
Ông Huy tính toán, cả hai gói thầu cần khoảng 67.000 m3 cát; trong khi, cát nền thi công chính là mắt xích quan trọng trong quá trình xây dựng vì phải san lấp vũng, ao hồ thì mới tính đến khâu làm nền hạ, đổ bê-tông, làm các công đoạn thiết yếu. Không chỉ hai gói thầu số 4 và số 5, ghi nhận năm gói thầu khác của công trình Quốc lộ 50 cũng đang chờ nguồn cát, trong khi chủ đầu tư phấn đấu công trình với tổng chiều dài gần 7 km, rộng 6 làn xe sẽ hoàn thành vào cuối năm nay.
Tương tự, gần ba tháng qua công trình thi công dự án thành phần 1A (đoạn Tân Vạn-Nhơn Trạch giai đoạn 1) thuộc đường vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh cũng làm chủ đầu tư-Ban quản lý dự án Mỹ Thuận (Bộ Giao thông vận tải), đứng ngồi không yên. Vì thiếu cát san nền cho nên nhà thầu buộc phải tạm gác phần thi công nền đường chuyển qua làm hạng mục cầu thuộc gói thầu CW1 (cầu Nhơn Trạch). Gói thầu này đã đạt hơn 60%, vượt tiến độ so với kế hoạch. Công trình dài khoảng 8,2 km, trong đó có 6,3 km đi qua địa bàn tỉnh Ðồng Nai, 1,92 km qua Thành phố Hồ Chí Minh. Dự án có hai gói thầu xây lắp, tổng khối lượng thực hiện đến nay đạt 39,73%.
Phó Giám đốc Ban quản lý dự án Mỹ Thuận Diệp Bảo Tuấn cho biết: Theo tính toán dự án thành phần 1-vành đai 3 cần 400.000 m3 cát san nền nhưng đến nay các nhà thầu mới “xoay” được 130.000 m3, tương đương một phần ba khối lượng, hai phần ba lượng cát còn lại hiện chưa biết trông chờ vào đâu. Nguyên nhân theo ông Tuấn, nhiều mỏ khai thác cát đang bị đóng cửa, tạm thời không được khai thác, chủ đầu tư đã chạy vạy hỏi các tỉnh “vay” cát nhưng tất cả đều lắc đầu vì họ còn ưu tiên cho công trình tại địa phương mình.
Trên thực tế khan hiếm cát san nền là tình trạng chung, khiến các chủ đầu tư lo lắng, vì cùng lúc các công trình lớn, nhất là các công trình thi công đường cao tốc, vành đai cần khối lượng vật liệu cát san nền lên đến hàng trăm triệu mét khối, trong khi đây là nguồn vật liệu chính trong thi công xây dựng. Một nhà thầu thi công Quốc lộ 50 chia sẻ: Nếu như trước đây, điều các nhà thầu lo nhất là mặt bằng sạch thì nay nguồn cát mới chính là nỗi lo hàng đầu. Bởi thực tế, có mặt bằng mà không có vật liệu cát san nền thì cũng không thi công được. Theo tính toán của Sở Giao thông vận tải thành phố, toàn dự án vành đai 3 cần 9,3 triệu mét khối cát san lấp.
Năm 2024 là giai đoạn cao điểm cho nên toàn dự án cần 6,4 triệu mét khối cát, riêng thành phố cần 4,7 triệu mét khối. Lãnh đạo Sở Giao thông vận tải lý giải: Thời gian vừa qua, các dự án lớn như đường vành đai và cao tốc trục dọc, trục ngang đồng loạt triển khai; đồng thời, một số mỏ cát san lấp tại khu vực Ðồng bằng sông Cửu Long ngưng cung cấp. Việc này, dẫn đến nguồn cát san lấp hiện nay rất khan hiếm, ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án vành đai 3, nhất là các gói thầu có khối lượng xử lý nền hạ lớn.
Ðây là dự án chỉnh trang đô thị cấp bách với 10/10 gói thầu đã được triển khai thi công đồng loạt, tổng chiều dài đường ven kênh hai bên tuyến gần 32 km, nhu cầu nguồn cát của công trình cần khoảng 1,8 triệu mét khối. Do thiếu nguồn cát, chúng tôi đã kiến nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố quan tâm, chỉ đạo các sở, ngành, địa phương hỗ trợ tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc. Dự án đang đối diện với thực trạng này là do các mỏ cát không được khai thác vì vướng mắc về pháp lý.
Nguyễn Hoàng Anh Dũng, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án hạ tầng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh (Ban Hạ tầng đô thị), chủ đầu tư dự án cải tạo kênh Tham Lương-Bến Cát-rạch Nước Lên
Theo Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường, bộ mặt giao thông Thành phố Hồ Chí Minh hiện lên khá rõ và đang hình thành các dự án giao thông kết nối như dự án vành đai 3, Tham Lương-Bến Cát-rạch Nước Lên, sắp tới là đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Mộc Bài... sẽ tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội của thành phố trong tương lai gần. Song, khó khăn lớn hiện nay là nguồn cát xây lấp nền hạ chưa có nguồn khai thác, cung cấp bền vững.
Do đó, để bảo đảm tính khả thi trong xây lắp, việc thay đổi thiết kế cơ sở từ nền hạ cát sang phương án bê-tông cầu cạn là phù hợp, việc này cả thế giới đang làm. Theo ông Thuận, việc thi công cầu cạn đòi hỏi tính kỹ thuật cao nhưng rất rộng đường thực hiện, tính khả thi rất cao so với làm nền hạ bằng cát. Ðơn cử, như dự án tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương đã thi công, phần lớn là cầu cạn vượt tuyến.
“Tất cả các dự án đang chậm và chựng lại do thiếu cát đắp nền hạ cho nên bộ, ngành cần xem xét, nghiên cứu việc thay đổi thiết kế và giải pháp thi công là điều rất cần cho các chủ đầu tư, cũng như tư vấn thiết kế khi đề xuất điều chỉnh, phê duyệt dự án mới trong giai đoạn hiện nay. Có như vậy, thành phố mới đạt mục tiêu theo Nghị quyết số 98 của Quốc hội đã đề ra, không những phát triển hạ tầng mà còn kết nối hạ tầng khu vực trong xu hướng phát triển công nghiệp quốc gia”, Tiến sĩ Thuận chia sẻ.
