Còn nhiều tồn tại phải khắc phục
Theo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, hệ thống đường cao tốc của Việt Nam đang được khai thác đang gặp tình trạng như: Không ít đoạn chỉ có hai làn xe, thiếu trạm dừng nghỉ, nhiều đoạn thiếu giải phân cách cứng, không có làn dừng khẩn cấp, hệ thống chiếu sáng ban đêm chưa bảo đảm, tầm nhìn còn hạn chế nên rất dễ xảy ra tai nạn giao thông.
Ngoài ra, trong thực tế vẫn còn tồn tại sự thiếu nhất quán và thiếu thực tế trong áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật, như quy định tốc độ, vị trí biển báo, điểm tách nhập làn… khiến nhiều lái xe, đặc biệt là người mới hoặc ít kinh nghiệm lúng túng khi lưu thông. Hay trên một số tuyến cao tốc, sau khi đưa vào vận hành, đơn vị quản lý ít quan tâm khắc phục những điểm chưa hợp lý, hoặc có được khắc phục nhưng chậm trễ.
Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, chỉ ra thêm: Hiện nay, khi xảy ra sự cố hoặc tai nạn, việc phối hợp giữa các đơn vị quản lý, khai thác và lực lượng chức năng còn thiếu nhịp nhàng, dẫn tới công tác khắc phục hậu quả chậm trễ; một số quy định pháp luật liên quan quản lý, khai thác và xử lý vi phạm trên đường cao tốc vẫn chưa đầy đủ, thiếu tính răn đe.
Đánh giá những hạn chế trong công tác quản lý, khai thác đường cao tốc, ông Phạm Hồng Quang, Tổng Giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) nhấn mạnh: Vấn đề tồn tại không chỉ ở hạ tầng đường, phương tiện, ứng dụng công nghệ không gắn với đào tạo nhân lực, mà còn do ý thức người tham gia giao thông chưa cao.
Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước, ông Lê Hồng Điệp, Trưởng phòng Quản lý, tổ chức giao thông, Cục Đường bộ Việt Nam (Bộ Xây dựng) lý giải: Nhiều tuyến cao tốc hiện còn hạn chế về quy mô đầu tư do nguồn lực có hạn. Hầu hết các tuyến cao tốc ở Việt Nam có quy mô hai đến bốn làn xe, rất ít tuyến cao tốc được đầu tư sáu làn xe. Hơn nữa, cơ sở vật chất cho quản lý, vận hành vẫn chưa được đồng bộ.
Đòi hỏi từ thực tiễn
Để hoàn thành mục tiêu xây dựng và khai thác khoảng 870 km đường cao tốc để đạt mục tiêu có 3.000 km vào cuối năm nay, và xa hơn, đạt 5.000 km vào năm 2030, đòi hỏi xây dựng mô hình tổ chức quản lý theo hướng chuyên nghiệp, tập trung, có sự phân định rõ vai trò giữa cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư và đơn vị tổ chức vận hành.
Theo Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam, cần sớm xây dựng hệ thống quy định pháp luật đồng bộ về quản lý, vận hành, bảo trì đường cao tốc; xây dựng và ban hành bộ tiêu chuẩn kỹ thuật đường cao tốc, bao gồm Trung tâm điều hành, hệ thống phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ, cứu nạn; quy trình bảo trì mặt đường tốc độ cao; hệ thống giám sát giao thông thông minh. Ngoài ra, phải đổi mới cơ chế tài chính thông qua việc xem xét hình thành quỹ bảo trì, bảo đảm nguồn vốn ổn định cho công tác sửa chữa định kỳ và ứng phó khẩn cấp.
TS Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia nêu giải pháp: Cần có quy định khoa học, hợp lý về tốc độ tối đa, tối thiểu khi lưu thông trên đường cao tốc. Thí dụ, việc cấm xe tải đi vào làn sát dải phân cách giữa trên cao tốc ba làn là cần thiết và cần áp dụng ngay khi đưa vào khai thác. Tuy nhiên, quy định này nên áp dụng ở tuyến cao tốc có từ ba làn đường trở lên, vì nếu cao tốc hai làn mỗi chiều sẽ gây khó khăn cho hoạt động vận tải. Với những tuyến cao tốc hai làn, nên quy định: Xe tải chỉ được đi vào làn trái, sát dải phân cách giữa khi vượt xe, còn lại phải chạy làn bên phải.
Còn đại diện Hiệp hội Vận tải ô-tô Việt Nam kiến nghị: Phải tăng cường công tác bảo dưỡng thường xuyên trên các tuyến, đưa máy móc hiện đại vào công việc bảo dưỡng. Thêm nữa, cần phát triển giao thông thông minh trên các tuyến đường cao tốc, quốc lộ quan trọng và các tuyến đường đô thị hiện nay.
Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án xây dựng trạm dừng nghỉ, Cục Đường bộ Việt Nam đã chủ động kiểm tra, làm việc với địa phương và ban quản lý dự án, nhà đầu tư để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cũng như tổng hợp, báo cáo lãnh đạo Bộ Xây dựng chỉ đạo các địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng; đẩy nhanh tiến độ thực hiện nhằm sớm khởi công, thi công, hoàn thành sớm dự án.
Công tác quản lý, khai thác đường cao tốc có ý nghĩa quan trọng, không chỉ bảo đảm an toàn, thông suốt cho người và phương tiện, mà còn quyết định hiệu quả đầu tư, tuổi thọ của hệ thống hạ tầng giao thông quốc gia. Do đó, nhiều chuyên gia khuyến nghị, công tác này cần được định hình như một cách chuyên nghiệp, hiện đại, gắn với chiến lược phát triển kinh tế-xã hội. Đó cũng là cách thức bền vững để giải quyết những bất cập được đề cập ở trên ■
Bộ Xây dựng yêu cầu Cục Đường bộ Việt Nam chủ trì phối hợp chặt chẽ Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an), Ban An toàn giao thông, Sở Xây dựng các địa phương tăng cường tuần tra, kiểm soát giao thông; thường xuyên theo dõi phát hiện các điểm gây mất an toàn giao thông phát sinh và chủ động sửa chữa, điều chỉnh ngay..
