Mỗi năm, các làng nghề mang lại doanh thu hơn 24.000 tỷ đồng, thu nhập bình quân người lao động đạt hơn 7 triệu đồng người/tháng.
Khi làng nghề thổi sức sống vào nông thôn mới
Những năm gần đây, xã Bát Tràng đã phát huy thế mạnh làng nghề gốm truyền thống, từng bước phát triển thành điểm du lịch trải nghiệm mua sắm, góp phần thúc đẩy kinh tế và quảng bá thương hiệu địa phương.
Theo lãnh đạo xã Bát Tràng, thu nhập chính của Bát Tràng đến từ sản xuất, kinh doanh gốm sứ với giá trị sản xuất và thương mại hàng năm ước đạt hơn 2.000 tỷ đồng.
Mỗi ngày, làng nghề đón từ 3.000 đến 5.000 lao động từ các địa phương khác đến làm việc với thu nhập bình quân của công nhân đạt từ 7 đến 8 triệu đồng/tháng. Đặc biệt, những nghệ nhân đảm nhận công đoạn chế tác có thâm niên hơn 20 năm có thể đạt mức thu nhập tới 50 triệu đồng người/tháng.
Không chỉ chú trọng đến việc nâng cao thu nhập cho người dân, các làng nghề truyền thống còn chú trọng đến hoạt động quảng bá sản phẩm nhằm lan tỏa giá trị hàng hóa. Tại làng nghề thêu xã Hồng Sơn, thành phố Hà Nội, việc quảng bá nghề dệt lụa truyền thống được đẩy mạnh đến đông đảo người dân trong và ngoài nước.
Nghệ nhân Phan Thị Thuận chia sẻ, điều tôi tâm niệm nhất không chỉ là làm ra những tấm lụa đẹp, mà là giữ được hồn cốt của nghề dệt quê hương, để thế hệ trẻ có việc làm ngay trên mảnh đất này. Khi bà con có thu nhập ổn định từ nghề, làng nghề mới thực sự bền vững và đời sống người dân nông thôn khởi sắc, hạnh phúc hơn.
Sinh ra trong một gia đình có 4 đời làm nghề dệt, với tình yêu từ ươm tơ, dệt vải, nghệ nhân Thuận đã dệt nên những tấm lụa độc đáo . Sáng tạo ấy không chỉ mang lại dấu ấn khác biệt cho lụa Phùng Xá, mà còn góp phần đưa lụa Việt Nam đến với các thị trường khó tính trên thế giới.
Nhờ vậy, nhiều lao động trong xã có thêm việc làm ổn định, thu nhập từng bước được nâng cao. Sự thành công của bà Thuận đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho người dân địa phương tiếp tục gắn bó với nghề truyền thống.
Không chỉ là nơi lưu giữ tinh hoa văn hóa truyền thống, nhiều làng nghề của Hà Nội cũ như gốm Bát Tràng, lụa Phùng Xá, Vạn Phúc, dát vàng Kiêu Kỵ, mây tre đan Phú Vinh hay sơn mài Hạ Thái… cũng đã có những cách làm riêng để phát huy thế mạnh của mình, trở thành điểm đến mua sắm, trải nghiệm hấp dẫn du khách trong và ngoài nước nhờ sự sáng tạo và bàn tay khéo léo của nghệ nhân.
Bảo tồn và phát triển làng nghề
Theo Văn phòng Điều phối nông thôn mới thành phố Hà Nội, trong thời gian qua, cơ quan đã tham mưu nhiều phương án bảo tồn và phát triển làng nghề. Các cấp ủy Đảng, chính quyền cơ sở cũng coi đây chính là con đường để các làng nghề Thủ đô phát huy tiềm năng, khẳng định thương hiệu trên thị trường trong nước và quốc tế. Vì vậy, trong các quyết sách phát triển kinh tế, xã hội, thành phố đều coi trọng phát triển kinh tế làng nghề. Xác định kinh tế làng nghề không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là trách nhiệm gìn giữ giá trị văn hoá truyền thống, tạo động lực trong xây dựng nông thôn mới.
Từ thực tiễn phát triển kinh tế làng nghề, thành phố đã lập danh mục 175 di sản nghề thủ công truyền thống cần bảo tồn, gìn giữ. Trong đó, 8 nghề thủ công truyền thống được đưa vào các danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 20 nghề thủ công truyền thống thuộc danh mục ưu tiên bảo vệ của thành phố Hà Nội đến năm 2025; Thành phố đã công nhận 7 điểm du lịch gắn với làng nghề
Bà Phùng Phương Oanh, nhân viên tại công ty trách nhiệm hữu hạn Bảo Quang tại xã Bát Tràng cho biết, mỗi sản phẩm gốm được sản xuất tại xưởng không chỉ đem lại thu nhập, mà còn chứa đựng niềm tự hào khi được tiếp nối nghề truyền thống.
Tại đây, công nhân trẻ được nghệ nhân chỉ bảo tận tình, nhờ vậy mà nghề gốm luôn có lớp kế cận, không lo bị mai một. Làng nghề cũng nhờ đó mà phát triển, thu nhập của bà con ngày càng được cải thiện, đường làng, ngõ xóm cũng khang trang, sạch đẹp hơn trước.
Theo lãnh đạo xã Bát Tràng, hiện mức thu nhập bình quân đầu người trong độ tuổi lao động đã đạt 90 triệu đồng/người/năm nên bà con rất phấn khởi và quyết tâm gắn bó với nghề.
Thành công của làng nghề truyền thống chính là nền tảng quan trọng để Hà Nội tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm làng nghề lớn nhất cả nước, đồng thời hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới.
Trong thời gian tới, thành phố sẽ kiên trì đồng hành cùng nghệ nhân, thợ giỏi và các chủ thể kinh tế, biến làng nghề không chỉ là nơi lưu giữ tinh hoa văn hoá, mà còn là động lực phát triển kinh tế bền vững, góp phần xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.
Bên cạnh đó, thành phố sẽ quy hoạch phát triển làng nghề; trong đó, phát triển nghề gắn với làng nhằm khôi phục, bảo tồn, phát triển làng nghề gắn với du lịch, giáo dục trải nghiệm tạo ra đa giá trị; các làng nghề gây ô nhiễm hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường quy hoạch ra các khu, cụm, điểm công nghiệp, khu sản xuất tập trung để mở rộng sản xuất và đảm bảo vệ sinh môi trường. Đồng thời, tiếp tục triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách từ Trung ương và của thành phố.
Theo lãnh đạo thành phố Hà Nội, hiện thành phố đã ban hành văn bản về bảo tồn, phát triển làng nghề; Rà soát xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách ưu đãi để từng bước giải quyết tháo gỡ, khó khăn, điểm nghẽn trong phát triển làng nghề từ đó tạo điều kiện thuận lợi nâng cao giá trị sản phẩm thủ công mỹ nghệ và làng nghề.
Giải quyết bài toán liên kết vùng nguyên liệu còn đang khó khăn của Hà Nội, nhằm tiến tới kết nối vùng nguyên liệu bảo đảm nguồn cung ổn định, chất lượng, bền vững, tiến tới mục tiêu gia tăng xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ. Hoàn thiện cơ sở vật chất gắn với phát triển du lịch.
Đẩy nhanh xây dựng cụm công nghiệp cho làng nghề gây ô nhiễm. Đồng thời, mục tiêu lâu dài chính là đa dạng hóa sản phẩm, thiết kế mẫu mã mới. Xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu tập thể, bộ nhận diện cho làng nghề.
Cũng trong chiến lược phát triển kinh tế làng nghề, tạo nguồn nội lực mạnh mẽ trong xây dựng nông thôn mới, thành phố phấn đấu đến hết năm 2025 có thêm ít nhất hai làng nghề Hà Nội gia nhập mạng lưới “Thành phố sáng tạo thủ công thế giới”.
Để đạt được mục tiêu nói trên, Hà Nội sẽ tăng cường công tác quảng bá xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế, thường xuyên tổ chức các Hội thi, hội chợ, festival về sản phẩm làng nghề, tham gia các sự kiện trong nước và quốc tế nhằm giới thiệu, quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ và làng nghề đến người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Với những giải pháp và kế hoạch phát triển đồng bộ, tin rằng mục tiêu phát triển kinh tế làng nghề, tạo đòn bẩy xây dựng nông thôn mới của Thủ đô sẽ sớm về đích.
