Thời điểm trước, trong và sau Tết Nguyên đán tình trạng buôn lậu, vận chuyển và kinh doanh trái phép pháo nổ, pháo hoa tại nhiều tỉnh, thành phố diễn biến phức tạp, phát sinh nhiều hệ lụy, nhất là các tỉnh biên giới như Quảng Ninh, Long An, Cao Bằng, Kon Tum... Bên cạnh đó, có nhiều thanh thiếu niên, nhất là các học sinh còn chủ động lên mạng tìm hiểu, mua các loại chất nổ, phát sáng về để tự sản xuất, chế tạo pháo nổ và bán ra thị trường. Để ngăn chặn tình trạng này, các lực lượng chức năng các địa phương đã đề ra nhiều giải pháp cụ thể và đồng bộ.
Vừa qua, tại khu vực xã Quảng Sơn (huyện Hải Hà, Quảng Ninh), các cán bộ, chiến sĩ Đội Đặc nhiệm phòng chống ma túy và tội phạm (BĐBP tỉnh Quảng Ninh), Đồn Biên phòng Quảng Đức và Công an huyện Hải Hà phối hợp bắt quả tang Hoàng Xuân P. (sinh năm 1987) trú tại thôn 4, xã Quảng Sơn, huyện Hải Hà) đang vận chuyển trái phép 181kg pháo nổ (gồm: 9 thùng pháo giàn với tổng số 108 giàn pháo, 2 thùng pháo nổ với tổng số 20 bánh pháo). Đối tượng P khai nhận, số pháo này mua của S (ở gần xã Hoành Mô, huyện Bình Liêu) với giá 37 triệu đồng. Sau đó, P dùng ô-tô BKS 14C-329.22 vận chuyển pháo từ xã Hoành Mô, huyện Bình Liêu về xã Quảng Sơn, huyện Hải Hà. Khi đi đến khu vực xã Quảng Sơn, huyện Hải Hà thì bị lực lượng chức năng kiểm tra, bắt giữ. Hiện, vụ việc đang được điều tra, xử lý theo quy định.
Không chỉ mua bán, vận chuyển trái phép pháo lậu qua biên giới mà một số học sinh còn lên mạng học hỏi, tự chế pháo nổ để vừa sử dụng, vừa bán kiếm lời.
Vụ việc 3 học sinh ở xã Lương Phú, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên vừa bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Phú Bình xử lý về hành vi sản xuất pháo trái phép là một điển hình.
Cụ thể, trong quá trình tuần tra, kiểm soát, Công an xã Lương Phú phát hiện LTK (sinh năm 2010), trú tại xóm Việt Ninh, đang tàng trữ 1 quả pháo tự chế, có gắn ngòi nổ là dây cháy chậm.
Tại cơ quan Công an, K khai nhận, trước đó K cùng NTN (sinh năm 2010), trú tại xóm Phú Lương và NVN (sinh năm 2009), trú tại xóm Lương Tạ 1, rủ nhau mua các nguyên liệu trên mạng xã hội và chế tạo được 34 quả với tổng khối lượng 10,3kg.
Tiếp đó, NTN cũng tự đặt mua các nguyên liệu chế tạo pháo về tự chế được 5 quả, có tổng khối lượng 1kg. Sau khi bị các cán bộ công an phát hiện, các học sinh đã tự nguyện giao nộp toàn bộ số pháo tự chế và các nguyên liệu, vật dụng liên quan.
Qua tìm hiểu, trước đây vào khoảng thời gian trước Tết Nguyên đán tình trạng mua bán, vận chuyển trái phép các loại pháo luôn diễn biến phức tạp thì nay, hoạt động này diễn ra bất cứ thời điểm nào trong năm. Bởi lợi nhuận buôn lậu pháo so với các loại hàng hóa khác mang lại là rất lớn. Tuy nhiên, lợi dụng việc được phép kinh doanh, sử dụng các loại pháo hoa của Bộ Quốc phòng, một số cá nhân, đơn vị đã dán nhãn mác giả, trà trộn với các sản phẩm chính hãng để bày bán công khai.
Tai nạn trong quá trình tự chế và sử dụng pháo nổ ngoài vết thương do sức công phá nổ còn gây bỏng cho người sử dụng và những người chung quanh. Tổn thương thường gặp là bỏng tay, da mặt, cháy lông mi, lông mày. Trường hợp vết bỏng nặng có thể gây nhiễm độc và để lại những di chứng nặng nề về thẩm mỹ như sẹo xấu, sẹo co kéo,… Nặng hơn là bỏng kết mạc, rách kết giác mạc, xuất huyết nội nhãn, mù lòa, cụt chi thể thậm chí tử vong.
Ths. Bác sĩ Vũ Quang Trung, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh
Bên cạnh đó, nhiều thanh thiếu niên đã lên mạng học, đặt mua lưu huỳnh, kaliclorat, keo… về làm pháo nổ với nhiều kích cỡ khác nhau. Những việc làm này xuất phát từ tâm lý hiếu kỳ, thích thể hiện, khám phá và thường được các học sinh giấu kín người thân, tự làm một mình… Chỉ cần đánh cụm từ “ tự chế pháo nổ”, hoặc “ hướng dẫn làm pháo nổ” trên các mạng xã hội như TikTok, Youtube, Facebook,... sẽ hiển thị rất nhiều kết quả là những video hướng dẫn chi tiết cách làm pháo nổ với nhiều kích cỡ từ diêm, hoặc từ những hóa chất khác được rất nhiều người xem và chia sẻ rộng rãi…
Theo Đại tá Tô Văn Đồng, Phó Chỉ huy trưởng Bộ đội biên phòng tỉnh Quảng Ninh, để ngăn chặn có hiệu quả tình trạng buôn lậu, vận chuyển trái phép các loại pháo qua biên giới thời điểm trước, trong và sau Tết Nguyên đán năm 2024, các đơn vị trực thuộc Bộ đội biên phòng tỉnh đã tăng cường phối hợp các ban, ngành, đoàn thể các địa phương trong tỉnh, nhất là những xã, huyện, thành phố biên giới triển khai, thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng, UBND tỉnh…
Trong đó, tập trung triển khai đồng bộ các biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới những tháng cuối năm, nhất là dịp Tết Nguyên đán. Tăng cường quản lý, bám sát các địa bàn trọng điểm, kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn hoạt động của các loại tội phạm, nhất là các đối tượng liên quan mua bán, vận chuyển pháo nổ trái phép qua biên giới. Tích cực rà soát những đối tượng, đường dây, phương tiện vận chuyển có nghi vấn hoạt động mua bán, vận chuyển pháo nổ trên địa bàn đơn vị quản lý, phụ trách.
Qua đó, xây dựng kế hoạch nghiệp vụ, đấu tranh chuyên án và bắt giữ các đối tượng vi phạm; tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân khu vực biên giới chấp hành pháp luật, không tham gia mua bán hoặc tiếp tay cho các đối tượng vận chuyển, tàng trữ và sử dụng pháo nổ trái phép; tăng cường kiểm tra, đôn đốc làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ chiến sĩ trực tiếp làm nhiệm vụ ở biên giới, vùng biển khắc phục khó khăn, nêu cao tinh thần trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ.
Theo Ths. Bác sĩ Vũ Quang Trung, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, tai nạn trong quá trình tự chế và sử dụng pháo nổ ngoài vết thương do sức công phá nổ còn gây bỏng cho người sử dụng và những người chung quanh. Tổn thương thường gặp là bỏng tay, da mặt, cháy lông mi, lông mày. Trường hợp vết bỏng nặng có thể gây nhiễm độc và để lại những di chứng nặng nề về thẩm mỹ như sẹo xấu, sẹo co kéo,… Nặng hơn là bỏng kết mạc, rách kết giác mạc, xuất huyết nội nhãn, mù lòa, cụt chi thể thậm chí tử vong.
Phó trưởng Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường, Công an tỉnh Long An Thượng tá Nguyễn Anh Tuấn cho biết, để ngăn chặn có hiệu quả tình trạng mua bán, tàng trữ, sản xuất, vận chuyển trái phép các loại pháo, lãnh đạo Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường đã kiến nghị Ban Giám đốc Công an tỉnh Long An chỉ đạo Công an các huyện, thị xã và thành phố chủ động tăng cường tuần tra, kiểm soát nhằm phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về pháo; đồng thời phối hợp chặt chẽ các chính quyền địa phương, trường học trên địa bàn đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân, học sinh thực hiện tốt các quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng, thu hồi pháo…
