Đây là nền tảng cơ bản để ngành công nghiệp quan trọng này hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030, với khoảng 2 nghìn doanh nghiệp đủ năng lực cạnh tranh tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn lắp ráp, công ty đa quốc gia tại Việt Nam.
Nền tảng để bứt phá
Việt Nam đã có định hướng phát triển công nghiệp hỗ trợ từ khá sớm. Cụ thể, ngay từ năm 2007, Quy hoạch phát triển ngành đã được xác lập qua nhiều văn bản quan trọng như Quyết định số 34/2007/QĐ-BCN phê duyệt Quy hoạch phát triển công nghiệp hỗ trợ, Quyết định số 908/QĐ-BCT về quy hoạch công nghiệp hỗ trợ đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Đặc biệt, Nghị quyết số 115/NQ-CP của Chính phủ đã đặt mục tiêu đến năm 2030, công nghiệp hỗ trợ phải đáp ứng khoảng 14% nhu cầu nội địa, với khoảng 2 nghìn doanh nghiệp đủ năng lực cạnh tranh tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn lắp ráp và công ty đa quốc gia tại Việt Nam.
Theo ông Nguyễn Mạnh Linh, Phó Trưởng phòng Nghiên cứu Công nghiệp, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công thương, định hướng này còn được lồng ghép trong nhiều chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Thực tế minh chứng, phát triển công nghiệp hỗ trợ không chỉ là yêu cầu trước mắt mà được định hướng xuyên suốt, góp phần nâng cao sức cạnh tranh cho nền kinh tế. Nhất là tại Nghị định số 205/2025/NĐ-CP của Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 1/9/2025, nhiều chính sách, quy định quan trọng đã được sửa đổi, bổ sung, chú trọng vào tăng chất lượng hỗ trợ, minh bạch thủ tục hành chính và thích ứng chuyển đổi số, hội nhập quốc tế.
Các địa phương như: Hà Nội, Bắc Ninh, Ninh Bình, Phú Thọ… đã vận dụng định hướng xây dựng đề án riêng, lồng ghép nội dung phát triển công nghiệp hỗ trợ trong chương trình khuyến công, hỗ trợ đổi mới công nghệ. Đặc biệt, các trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ tại Hà Nội đang hoạt động hiệu quả, trở thành hạt nhân thúc đẩy liên kết và chuyển giao công nghệ để doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ bứt phá, nỗ lực từng bước tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, góp phần nâng cao năng lực tự chủ và sức cạnh tranh của nền công nghiệp quốc gia.
Mở rộng mô hình “tam giác liên kết”
Với hệ thống chính sách ưu đãi và định hướng phát triển rõ ràng nêu trên, Việt Nam đang đứng trước “cơ hội vàng” để phát triển công nghiệp hỗ trợ, các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội trở thành mắt xích mạnh hơn, tham gia sâu vào sản xuất linh kiện, nguyên phụ liệu của chuỗi cung ứng toàn cầu, từng bước nâng cao tỷ lệ nội địa hóa.
Chủ tịch Tập đoàn N&G Nguyễn Hoàng cho rằng, thực hiện chủ trương, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, nhiều năm qua, việc phát triển công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao đã được cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam triển khai thực hiện bằng nhiều nỗ lực, từng bước vươn lên tham gia thực chất vào chuỗi sản xuất quốc tế. Và ngay tại trong nước, dù gặp nhiều khó khăn, doanh nghiệp vẫn quyết tâm gia tăng tỷ lệ sản phẩm nội địa hóa để tự lực-tự chủ, phát triển đất nước hùng cường và bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Song, trên thực tế tỷ lệ nội địa hóa hiện nay mới chỉ đạt khoảng 36,6%, nhiều ngành như điện tử, linh kiện còn dưới 30%. Chất lượng kỹ thuật, tiêu chuẩn quốc tế, dữ liệu minh bạch vẫn còn là rào cản lớn. Chia sẻ về vấn đề này, bà Trần Thanh Hòa, Trưởng ban Kết nối giao thương, Liên minh Hỗ trợ Công nghiệp Việt Nam cho rằng, thực tế có nhiều doanh nghiệp trong nước chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng quốc tế. Trong khi đó, kết nối và hợp tác giữa khu vực chính sách công, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với doanh nghiệp trong nước còn rời rạc, chưa hình thành được các chuỗi cung ứng ổn định.
Chính vì vậy, bà Hòa đề xuất cơ quan quản lý nhà nước tiếp tục ban hành và thực thi chính sách ưu đãi, tổ chức các sàn giao dịch công nghiệp hỗ trợ, xây dựng cơ sở dữ liệu hồ sơ năng lực doanh nghiệp; doanh nghiệp FDI cần mở rộng chương trình phát triển nhà cung ứng, chia sẻ tiêu chuẩn kỹ thuật, hỗ trợ đào tạo, cam kết đặt hàng thí điểm để doanh nghiệp Việt từng bước tham gia chuỗi cung ứng đạt chuẩn quốc tế.
Đặc biệt, theo bà Hòa, mô hình “tam giác liên kết” giữa Nhà nước, doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nội địa là chìa khóa để rút ngắn khoảng cách cung-cầu, hình thành các cụm công nghiệp hỗ trợ gắn với khu công nghiệp, cắt giảm chi phí logistics. Những thành công từ mô hình của Samsung và Toyota Việt Nam là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả của mô hình hợp tác này.
Cả nước hiện có khoảng 5.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ. Song ngành công nghiệp hỗ trợ chưa thật sự phát triển hết tiềm năng do gặp nhiều khó khăn về thị trường, công nghệ, nguồn nhân lực, vốn… Thể chế kinh tế đang là công cụ quan trọng để tháo gỡ điểm mắc này. Bộ Công thương cũng đang tiếp tục xây dựng Luật Công nghiệp trọng điểm để cụ thể hóa các chính sách lớn, thúc đẩy kinh tế tư nhân và ứng dụng khoa học công nghệ”.
Tiêu điểm: Phát triển công nghiệp hỗ trợ
1. Cần có thêm “đòn bẩy” từ chính sách
