Năm 2021, ngành xuất bản-phát hành trên phạm vi cả nước đối mặt nhiều khó khăn do tác động của đại dịch Covid-19. Hoạt động xuất bản bị gián đoạn do giãn cách xã hội kéo dài; sức mua thị trường giảm; các chi phí nguyên, vật liệu tăng; thiếu kinh phí hoạt động; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao… khiến một số cơ sở phát hành phải thu hẹp quy mô hoạt động, nhiều nhà sách đóng cửa, số lượng sách bán ra và doanh thu giảm sút, nhất là trong quý II và III/2021.
Trong bối cảnh đó, nhiều nhà xuất bản, các đơn vị phát hành, nhất là tại thành phố Hồ Chí Minh, đã nhanh nhạy thích ứng, nắm bắt thị trường, nhu cầu của độc giả để chuyển đổi hình thức kinh doanh, tuyên truyền, quảng bá sách. Nhờ đó, tổng doanh thu toàn ngành năm 2021 đạt hơn 2.996 tỷ đồng, tăng hơn 12%; lợi nhuận sau thuế đạt hơn 384 tỷ đồng, tăng hơn 80% so năm 2020.
Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông thành phố Hồ Chí Minh Lâm Đình Thắng cho biết, so với cả nước, các doanh nghiệp ngành xuất bản, in và phát hành của thành phố hoạt động tương đối nhộn nhịp, phát triển nhanh, bền vững, có nhiều cơ hội được làm việc, giao dịch, giao lưu với quốc tế và khu vực, được cọ sát và có nhiều tiềm năng phát triển, chuyển biến nhanh, phù hợp hoàn cảnh, thay đổi điều kiện, yêu cầu của đối tác. Ngành xuất bản, in và phát hành thành phố tiếp tục phát triển và khẳng định là một trong các ngành nghề đi đầu cả nước về doanh thu toàn ngành. Cụ thể, doanh thu lĩnh vực xuất bản, phát hành ước đạt hơn 3.500 tỷ đồng/năm; lĩnh vực in ước đạt hơn 45.000 tỷ đồng/năm; duy trì ổn định ở mức tăng trưởng từ 6 đến 8%/năm; giải quyết việc làm cho lượng lớn lao động của ngành.
Những năm gần đây, ngành xuất bản, phát hành thành phố Hồ Chí Minh đã nắm bắt xu thế chuyển đổi số, mạnh dạn đầu tư công nghệ hiện đại và ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý quy trình xuất bản, phát triển các loại hình xuất bản điện tử, phát hành trực tuyến, thúc đẩy ứng dụng công nghệ. Theo bà Phan Thị Thu Hà, Giám đốc Nhà xuất bản Trẻ, để thích ứng với đại dịch Covid-19, Nhà xuất bản Trẻ đã đẩy nhanh ứng dụng các phần mềm vào hoạt động. Với mô hình Nhà xuất bản điện tử, các nhân viên có thể làm việc từ xa nhưng các khâu biên tập, thiết kế, mỹ thuật, kỹ thuật… vẫn phối hợp nhịp nhàng để bảo đảm tiến độ in ấn sách trong bối cảnh giãn cách xã hội.
Nhiều doanh nghiệp cũng mở những hình thức kinh doanh mới như: Mua bán sách trực tuyến qua mạng internet, ứng dụng công nghệ phát triển thương mại điện tử. Đi đầu trong lĩnh vực này là Công ty cổ phần Phát hành sách thành phố Hồ Chí Minh (Fahasa) với việc sớm áp dụng phương thức tra cứu-tìm thông tin sản phẩm một cách nhanh chóng, thuận tiện thông qua việc sử dụng “App định vị hàng hóa”. Fahasa ứng dụng thanh toán tự động cùng những tiện ích quẹt thẻ ngân hàng, ví Momo, Zalopay tiện lợi giúp khách hàng thanh toán dễ dàng... Những tiện ích nêu trên giúp Fahasa có được kết quả kinh doanh khá tốt từ thương mại điện tử. Từ tháng 7 đến tháng 10/2021, thương mại điện tử đóng góp cho Fahasa doanh thu mỗi tháng hơn 30 tỷ đồng.
Bà Ngô Kim Thủy, Giám đốc Kinh doanh sách Quốc văn, Công ty cổ phần Văn hóa Phương Nam, chia sẻ, khi dịch Covid-19 bùng phát mạnh, để đáp ứng nhu cầu cung ứng sách giáo khoa cho học sinh khi các cháu bắt đầu học online, công ty đã thành lập tổ “3 tại chỗ” ở các nhà sách và bộ phận kinh doanh online có thể tiếp nhận và xử lý hàng ngàn đơn hàng sách giáo khoa phát sinh. Bộ phận nghiệp vụ vẫn làm phiếu nhập, xuất lúc nửa đêm; nhập, xuất phân hàng trực tiếp từ xe tải... Dù khối lượng đơn hàng tăng và việc giao nhận trong thời điểm dịch bệnh rất khó khăn, nhưng công ty vẫn nỗ lực bảo đảm công tác cung ứng. Nhờ vậy, doanh thu sách giáo khoa năm 2021 đạt 92% so cùng kỳ năm 2020…”.
Theo ông Lâm Đình Thắng, thành phố luôn tạo điều kiện thuận lợi để phục vụ doanh nghiệp và người dân thông qua việc xây dựng phần mềm tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính nhanh, hiệu quả, tiết kiệm chi phí đi lại, thời gian; đồng thời, phát huy vai trò tích cực của các tổ chức hiệp hội, hội, góp phần tạo thuận lợi cho việc phát triển ngành xuất bản, phát hành. Thời gian qua, các doanh nghiệp khởi nghiệp về xuất bản được ra đời nhiều hơn, đó cũng là thành quả từ việc ban hành các chính sách khuyến khích phát triển của thành phố.
