Du lịch sinh thái song hành bảo vệ rừng
Như định mệnh gắn bó với vùng đất ngập nước đầu tiên của Đông Nam Á tham gia Công ước quốc tế RAMSAR (Công ước bảo tồn các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế đặc biệt như là nơi cư trú của những loài chim nước – Ramsar, Iran, 1971), gần chục năm trước, chị Doãn Thị Thoa, một người con của địa phương quyết định bỏ việc ở Hà Nội về quê hương lập nghiệp.
Nữ giám đốc Công ty TNHH TMDV An Eco kể: “Từ năm 2017, khi ý định khởi nghiệp được nhen nhóm, tôi đã quyết tâm theo đuổi kinh doanh hải sản chế biến một cách bài bản”.
Nghĩ là làm, chị Thoa mày mò tìm hiểu, lặn lội vào tận Vĩnh Long, Cà Mau học cách chế biến thủy hải sản. Tới năm 2019, chị chính thức thành lập Hợp tác xã Khang Tường, với mong muốn chuẩn hóa toàn bộ quy trình pháp lý, hoạt động trong lĩnh vực thu mua, phân phối hải sản thiên nhiên, như tôm rảo, tôm sú, cá đối, cá rô phi, cá vược... Hợp tác xã không có định lượng cụ thể về sản lượng hải sản, hoàn toàn phụ thuộc vào thiên nhiên, thời tiết. Hợp tác xã hiện hỗ trợ hơn 100 hộ dân trong vùng gia tăng thu nhập, với việc thu mua thủy hải sản thuận tự nhiên cung cấp cho các chuỗi thực phẩm sạch như Bác Tôm, cửa hàng thực phẩm tại các thành phố như Đà Nẵng, Quảng Trị...
Không chỉ khai thác hải sản từ thiên nhiên, chị Doãn Thị Thoa còn quan tâm tới việc bù đắp trở lại cho thiên nhiên bằng cách tích cực trồng cây và vận động mọi người cùng trồng. Từ năm 2018, chị tiên phong trồng 1.000 cây sú, vẹt ở đầm nhà và đứng ra thuyết phục nhiều hộ dân chung quanh cùng chung tay trồng rừng. Chị tâm niệm, có thể 5 năm, 10 năm, hay thậm chí lâu hơn nữa, người dân nơi đây mới hồi sinh được những diện tích rừng ngập mặn đã thiệt hại do bị tàn phá, nhưng không thể không hành động bởi “cứ đi rồi sẽ thành đường”.
Chưa dừng lại, sau một thời gian gây dựng, khi Hợp tác xã ổn định, chị Thoa quyết tâm mở mang làm du lịch sinh thái. Công ty TNHH TMDV An Eco ra đời từ đây. Chị đi học hỏi kinh nghiệm ở nhiều nơi, nhiều vùng. Làm sao để thu hút được du khách đến hưởng không khí trong lành, và thưởng thức sản vật tự nhiên ở Vườn quốc gia Xuân Thủy, đồng thời tham gia vào quá trình bảo vệ rừng ngập mặn là điều nữ giám đốc đau đáu. Ngoài dịch vụ lưu trú, homestay An Eco của chị Thoa còn tổ chức các hoạt động hấp dẫn khách như tham quan Vườn quốc gia Xuân Thủy, câu cá, đạp xe, bắt ngao, tôm cá tại đầm tự nhiên... Du khách được cảm nhận về tình yêu, trách nhiệm bảo vệ rừng ngập mặn từ những việc làm thiết thực để rồi mở rộng vòng lan tỏa đến với nhiều khách phương xa hơn nữa.
Hướng đi bền vững cho bảo tồn di sản thiên nhiên
Vườn quốc gia Xuân Thủy có diện tích khoảng 15.000 ha. Hằng năm, phù sa màu mỡ của sông Hồng và biển cả đã tạo nên khu đất ngập nước với thảm thực vật phong phú, là môi trường lý tưởng để người dân địa phương tạo lập sinh kế bền vững.
Với sản lượng thủy sản tự nhiên dồi dào, từ năm 2012, Ban Quản lý Vườn quốc gia Xuân Thủy đã cho phép người dân được khai thác thủy sản tại vùng lõi theo cách thủ công nhằm tăng thêm nguồn thu nhập, từ đó hạn chế nạn phá rừng. Hiện nay, khoảng hơn 500 người dân sinh sống tại các xã quanh vườn thường xuyên vào rừng ngập mặn khai thác các loại thủy hải sản như ốc, hến, cáy, cua rèm, cá bống bớp… Mức thu nhập bình quân của người dân cũng được cải thiện đáng kể đạt mức từ 300 - 400 nghìn đồng/ngày. Bên cạnh đó, Ban Quản lý vườn cũng cho phép các hộ dân đấu thầu để nuôi thủy sản theo hướng quảng canh, song phải tuân theo quy định của Luật Lâm nghiệp, đặc biệt không tự ý cải tạo, chặt phá rừng.
Cùng với nguồn lợi thủy sản cho sinh kế, Vườn quốc gia Xuân Thủy nổi tiếng là một trong những “ga chim quốc tế” quan trọng nhất khu vực châu Á, thu hút các loài quý như: rẽ mỏ thìa, cò thìa, vịt đầu đen, choắt lớn mỏ vàng, mòng bể mỏ ngắn... Vì thế, vườn đang trở thành điểm sáng trong phát triển du lịch sinh thái, tham quan, trải nghiệm cộng đồng.
Từ món quà thiên nhiên ấy, phát triển du lịch sinh thái được coi là nhiệm vụ trọng tâm vừa gia tăng nguồn thu về cho địa phương vừa hỗ trợ công tác quản lý bảo vệ rừng, đa dạng sinh học và môi trường tại Vườn quốc gia Xuân Thủy. Việc xây dựng, khai thác và phát triển các tuyến trải nghiệm như: “Một ngày làm ngư dân”, “Khám phá cây rừng ngập mặn”, “Ẩm thực quê biển” đã trở thành công cụ hữu hiệu để truyền thông về giá trị của hệ sinh thái và vai trò của người dân trong gìn giữ môi trường sống.
Trong thời gian tới, Ban quản lý Vườn quốc gia Xuân Thủy tiếp tục phối hợp với chính quyền địa phương và doanh nghiệp dịch vụ du lịch mở rộng các tuyến trải nghiệm, đầu tư cơ sở hạ tầng xanh, đào tạo nguồn nhân lực địa phương và tăng cường truyền thông, quảng bá đến du khách trong nước, quốc tế; đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế và kết nối liên kết vùng để đưa Vườn quốc gia Xuân Thủy trở thành điểm đến trọng điểm của du lịch sinh thái khu vực Đồng bằng sông Hồng và phía bắc.
Chính phủ vừa giao cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình phối hợp chuẩn bị tốt hồ sơ và các điều kiện phục vụ yêu cầu thẩm định của ASEAN trong việc xét công nhận Vườn quốc gia Xuân Thủy là Vườn di sản ASEAN.
