1. Ngay từ đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, bóng đá đã sử dụng công cụ thống kê để đưa ra những quyết định mua bán cầu thủ. Một trong những huấn luyện viên đầu tiên áp dụng thông số mang tính “máy móc” này là Arsene Wenger ở Arsenal. Wenger yêu cầu câu lạc bộ mua toàn bộ các số liệu chuyên môn của các cầu thủ và từ đó ông đưa ra các quyết định không tưởng, bán hầu như tất cả các cầu thủ ngôi sao ở tuổi 28, cùng lắm là 29. Từ T.Henry, M.Overmars đến P.Vieira, Robin van Persie... Thời của ông, những ngôi sao, những đội trưởng về sau này, đều bị bán đi khi đang ở đỉnh cao, khi mới 28 tuổi. Ai cũng bảo đó là sai lầm của Wenger khiến Arsenal về sau này được coi là đội bóng “không bao giờ lớn”. Nhưng thực tế chứng minh nó đúng, bởi tất cả những cầu thủ Wenger bán đi ở độ tuổi rất “chín” đó, hầu hết đều sa sút ở đội bóng mới, không giữ được phong độ đỉnh cao như ở Arsenal, kể cả “thần gió” Henry.
Từ đó, những con số thống kê như một phần không thể thiếu và đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong bóng đá. Các công ty thống kê mọc lên như nấm, những công cụ, máy móc hỗ trợ trở thành một màn chạy đua công nghệ. Đến mức NASA hay những tổ chức khoa học thiên văn, vũ trụ cũng bị cuốn vào để phục vụ bóng đá.
Tới thời điểm này, đến lượt công nghệ AI và những con số thống kê, các kiểu máy móc đã lên đến một tầm cao mới. Nó khiến bóng đá trở nên máy móc hơn, trần trụi hơn và lý trí hơn. Và đến những bản hợp đồng, mức lương giờ cũng dựa trên con số cụ thể và chính xác.
2. Trong thể thao chuyên nghiệp Mỹ, đặc biệt là môn bóng rổ, việc áp dụng con số thống kê vào việc định giá cầu thủ đã được áp dụng từ lâu. Và giờ bóng đá và thể thao châu Âu cũng bị cuốn vào cơn lốc đó. Một trong những người đầu tiên sử dụng công nghệ thống kê nâng cao để thảo luận mức lương của mình là Kevin de Bruyne. Nhiều năm qua, do mâu thuẫn với người đại diện nên Kevin de Bruyne tự mình là người thương lượng hợp đồng. Từ năm 2021, anh đã dùng những con số để đàm phán lương với Man City. Khi đó, de Bruyne đã đề xuất nâng mức lương của mình với Manchester City lên 30%, đồng thời gắn thu nhập cùng tham vọng vô địch Champions League. Và anh làm được điều đó vào năm 2023, một lần nữa de Bruyne lại thu tiền từ Man City. Khi Kevin de Bruyne rời Man City đến Napoli, anh cũng tự mình ngồi vào bàn thương thảo và đạt được những yêu cầu cao.
Tài năng trẻ của Arsenal, Myles Lewis-Skelly được ký tiếp hợp đồng với Arsenal sau 2.000 phút thi đấu và những màn trình diễn cực hay ở mùa trước như trong trận gặp Real Madrid ở tứ kết Champions League, là cầu thủ Anh trẻ nhất ghi bàn cho đội tuyển quốc gia... Nhưng những thông số đó chỉ là bề nổi. Điều khiến Arsenal gia hạn hợp đồng với Lewis-Skelly cùng mức lương tăng lên đáng kể là nhờ thông số từ Analytics FC, một công ty xử lý dữ liệu. Đại diện của Lewis-Skelly đã hợp tác mua dữ liệu từ công ty này và từ đó đặt lên bàn đàm phán những con số cực kỳ cụ thể và thuyết phục. Ngoài Lewis-Skelly và Kevin de Bruyne, còn có Ben White của Arsenal và Alex Greenwood, hậu vệ của đội nữ Man City và đội tuyển quốc gia nữ Anh.
Alex Steward, CEO của Analytics FC nói với báo chí Mỹ rằng: “Cầu thủ và đại diện của họ liên hệ với chúng tôi, nói về việc gia hạn hợp đồng, chuyển nhượng, mức lương cần bảo đảm và tương lai của cầu thủ. Chúng tôi sau đó bắt đầu phân tích dữ liệu và xử lý chúng trên phương diện khách quan”. Kết quả là một tập hồ sơ thường bao gồm từ 40 đến 80 trang đánh giá các dữ liệu thống kê nâng cao, dự báo và phân tích các thông số. Tiếp đó là mô phỏng tùy chỉnh và tham vấn mức lương. Không chỉ có vậy, Analytics FC còn có những tham vấn, những dẫn chứng thực tế, như “lòng trung thành” đã áp dụng với Mason Mount hồi năm 2021 để khẳng định về việc cầu thủ được đào tạo từ lò đào tạo trẻ đang “trung thành hơn” nhưng nhận mức lương thấp hơn so với cầu thủ đến từ nơi khác có cùng tuổi hoặc cùng chỉ số thống kê.
Trường hợp của Ben White, ban đầu Arsenal không chịu ký hợp đồng dài hạn, nhưng nhờ Analytics FC, White đã đưa kết quả mô phỏng tác động mà anh sẽ tạo ra với các yếu tố chiến thuật, thể lực, giá trị lâu dài, dựa trên giả thuyết White thi đấu cho Bayern Munich, Man City. Và cuối cùng Arsenal đã đồng ý ký hợp đồng dài hạn với anh.
3. Từ Wenger hồi thập niên 90, những con số thống kê dường như là đặc quyền của các câu lạc bộ. Nhưng giờ những dữ liệu siêu cấp, được nâng cao mang tính cá nhân hóa chuyên môn được coi là công cụ, bảo đảm quyền lợi và sự cân bằng trên bàn đàm phán giữa đội bóng và cầu thủ. Việc mua các dữ liệu nâng cao này không hề rẻ. Thậm chí là rất đắt đỏ, nhưng những đại diện cầu thủ lại đang rất chuộng. Và hơn hết, chi phí đó giống như một khoản đầu tư, mà nếu thành công chắc chắn có lãi, thậm chí lãi rất lớn cả về tài chính và thương hiệu cá nhân.
Khi bóng đá đã hiện đại hóa đến mức không tưởng. Các cầu thủ chuyên nghiệp đã sử dụng rất nhiều công nghệ, thuê hẳn huấn luyện viên chuyên môn riêng, huấn luyện viên thể lực riêng, y tế riêng, đầu bếp riêng, khoa học dinh dưỡng chuyên biệt... thì việc sử dụng thông số dữ liệu khoa học phân tích chuyên sâu để bảo đảm quyền lợi và giá trị của mình là điều nên làm. Trong thời gian tới, những hãng thống kê chuyên sâu sẽ càng có nhiều việc để làm, với vô số khách hàng. Và khi đó, bóng đá sẽ càng ngày càng đắt đỏ.
