PV: Ông đánh giá thế nào về kết quả hợp tác giữa Việt Nam và Nga trong lĩnh vực thương mại và kinh tế vào năm 2024 và những năm gần đây?
Thứ trưởng Vladimir Ilichev: Khi chúng ta đánh giá kết quả hợp tác giữa Nga và Việt Nam trong những năm gần đây, điều quan trọng là phải xem xét bối cảnh phát triển của sự hợp tác này. Việc áp dụng các lệnh trừng phạt chống Nga đã tác động tiêu cực đến động lực thương mại và hợp tác đầu tư của Nga.
Điều quan trọng cần lưu ý là các lệnh trừng phạt bắt đầu có tác động tiêu cực đến quan hệ kinh tế Nga-Việt Nam từ năm 2018. Vào thời điểm đó, việc đưa một số công ty Nga vào danh sách trừng phạt đã ảnh hưởng tiêu cực đến việc thực hiện một số dự án chung. Và vào năm 2022, hai nước phải đối mặt với những khó khăn mang tính hệ thống về mặt hậu cần và thanh toán.
Còn giờ đây tôi có thể khẳng định sự thích nghi tự tin với các điều kiện mới và khôi phục động lực cao trong quan hệ thương mại và kinh tế giữa Nga và Việt Nam.
Thứ nhất, tính đến cuối năm 2023, hai nước ghi nhận sự gia tăng trong thương mại song phương, tăng 8,3% so năm 2022. Căn cứ vào kết quả 10 tháng năm 2024, đà tăng trưởng tích cực tiếp tục được duy trì, tăng 23,9% so cùng kỳ năm 2023; cả xuất khẩu và nhập khẩu từ Việt Nam đều đang tăng trưởng. Về một nhóm hàng Nga còn đang dẫn đầu trong nhập khẩu của Việt Nam, ví dụ, Nga là nước cung cấp thịt lợn lớn thứ 2 cho Việt Nam sau Brazil. Theo kết quả 11 tháng năm 2024, thịt lợn Nga chiếm 29,8% lượng thịt lợn nhập khẩu của Việt Nam.
Thứ hai, các tuyến hậu cần đa phương thức mới đã được triển khai giữa Nga và Việt Nam, thường xuyên được bổ sung những dịch vụ mới, còn cảng Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh trở thành các đầu mối vận tải cho các công ty Nga để tiếp tục giao hàng đến các quốc gia khác ở Đông Nam Á ví dụ đến Malaysia và Thái Lan.
Thứ ba, tỷ lệ thanh toán bằng đồng nội tệ đang tăng lên. Ngân hàng liên doanh Việt-Nga đang hỗ trợ tích cực cho thương mại song phương bằng đồng ruble và VND. Đồng thời, các doanh nghiệp Nga và Việt Nam đang nghiên cứu và triển khai các kênh thanh toán mới bền vững hơn, không chịu tác động tiêu cực của lệnh trừng phạt.
Thứ tư, tôi không thể không lưu ý đến sự phục hồi ổn định của thương mại dịch vụ giữa hai nước. Đến cuối năm 2024, lượng khách du lịch từ Nga đến Việt Nam tăng 84,9%. Khách du lịch Nga thường xuyên chọn Việt Nam làm điểm đến cho kỳ nghỉ. Đồng thời, sau khi Nga triển khai vào năm 2023 cơ chế cấp thị thực điện tử, lượng khách du lịch từ Việt Nam đến Nga đã tăng đều đặn. Về con số vẫn còn chưa lớn, nhưng xu hướng là tích cực. Chúng tôi hy vọng rằng năm nay nhiều du khách Việt Nam sẽ lựa chọn Nga làm điểm đến du lịch hơn.
Thứ năm, các liên doanh Việt-Nga tiếp tục hoạt động hiệu quả tại Việt Nam. Ví dụ, vào năm 2024, liên doanh Vietsovpetro đã kỷ niệm việc khai thác tấn dầu thứ 250 triệu. Tập đoàn GAZ trong năm khó khăn 2022 bắt đầu lắp ráp hàng loạt xe ô-tô ở Việt Nam. Hiện nay, xe ô tô liên doanh tại Việt Nam không chỉ được bán trong nước mà còn được xuất khẩu sang các nước láng giềng, cụ thể là Lào.
Ngoài ra, còn có rất nhiều dự án đang được triển khai ở cả Việt Nam và Nga. Thí dụ, tại Việt Nam, dự án xây dựng Trung tâm Khoa học hạt nhân đang được triển khai theo kế hoạch. Doanh nghiệp sữa TH True Milk đang xây dựng nhà máy tại ba khu vực lớn của Nga (tỉnh Moskva, Kaluga, vùng Primorsky). Nhiều dự án trong lĩnh vực năng lượng đang trong giai đoạn triển khai tích cực.
PV: Ông đánh giá tiềm năng hợp tác giữa hai nước như thế nào? Những lĩnh vực và ngành công nghiệp nào sẽ thu hút các nhà đầu tư Nga? Việt Nam nên xuất khẩu những sản phẩm nào sang Nga?
Thứ trưởng Vladimir Ilichev: Doanh nghiệp Nga sẵn sàng tăng nguồn cung cấp dược phẩm, mỹ phẩm hữu cơ và bánh kẹo cho Việt Nam. Các thương hiệu quốc gia Made in Russia hiện đang hoạt động trên các nền tảng thương mại trực tuyến chính ở Việt Nam như: Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop và Sendo.
Nếu nói về các sản phẩm thịt, các doanh nghiệp Nga không chỉ tích cực cung cấp cho thị trường Việt Nam mà còn nghiên cứu khả năng nội địa hóa sản xuất, ví dụ như đầu tư xây dựng các nhà máy chế biến thịt và cơ sở sản xuất sữa.
Nga sẵn sàng triển khai các dự án trong lĩnh vực hợp tác công nghiệp. Để tăng tính ổn định cho nguồn cung từ Việt Nam sang Nga, Nga sẵn sàng hợp tác với các nhà sản xuất container tại Việt Nam.
Các công ty Nga sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam phát triển năng lượng "xanh" và giao thông "xanh" tại Việt Nam, bao gồm các dự án trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, gió và thủy điện. Hiện tại Nga đang tìm hiểu khả năng cung cấp các sản phẩm công nghiệp có lượng khí thải carbon thấp của Nga cũng như LNG tới Việt Nam.
Nga sẵn sàng tăng cường hợp tác trong lĩnh vực số hóa. Việt Nam đã đạt được những thành công đáng kể, ví dụ trong phát triển thương mại điện tử và đã đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng về số hóa hệ thống hành chính công. Nga có năng lực cao trong lĩnh vực số hóa và sẵn sàng chia sẻ chuyên môn và kinh nghiệm trong các lĩnh vực như vệ tinh, thành phố thông minh và an toàn, giải pháp đám mây, an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo.
Chúng tôi đề xuất phát triển hợp tác trong lĩnh vực dịch vụ hậu cần kỹ thuật số ví dụ như điều hướng kỹ thuật số. Chúng tôi cũng sẵn sàng chia sẻ các giải pháp công nghệ trong lĩnh vực thương mại không giấy tờ. Việc Liên bang Nga gia nhập Hiệp định khung về đơn giản hóa thương mại không giấy tờ xuyên biên giới tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương vào năm 2023 mở ra cơ hội mới để phát triển hợp tác với Việt Nam và các nước ASEAN khác trong lĩnh vực này.
Kinh tế sáng tạo có thể trở thành một lĩnh vực hợp tác đầy hứa hẹn. Nga đã đặt mục tiêu tăng tỷ trọng của ngành này lên 6% GDP vào năm 2030 từ mức 3,5% GDP hiện nay. Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và những tiến bộ trong việc quản lý ngành, cũng như cung cấp cho Việt Nam các sản phẩm sáng tạo của Nga.
Thí dụ, các sản phẩm hoạt hình -phim hoạt hình của Nga như phim hoạt hình "Mèo Hermitage" đã trở thành một trong những phim dẫn đầu về phân phối phim nước ngoài của Nga vào năm 2023, phần lớn doanh thu phòng vé đến từ Việt Nam.
Nếu nói về nhập khẩu từ Việt Nam nhu cầu truyền thống của Nga vẫn là hoa quả, trà và cà-phê Việt Nam. Gần đây thị trường Nga đã xuất hiện những sản phẩm mới thú vị của Việt Nam như trà nước ép.
Sản phẩm điện tử và các linh kiện và hợp tác công nghiệp trong lĩnh vực này cũng được quan tâm.
PV: Về chính sách, cơ chế kích thích hợp tác kinh tế, ông có đề xuất gì từ Nga?
Thứ trưởng Vladimir Ilichev: Từ năm 2016, Hiệp định Thương mại tự do giữa Liên minh kinh tế Á-Âu (EAEU) và Việt Nam đã có hiệu lực. Hiệp định này ban đầu đã thúc đẩy thương mại giữa Nga và Việt Nam. Nga đang sử dụng kinh nghiệm này để ký kết các thỏa thuận tương tự trong khu vực, thí dụ với Indonesia.
Giai đoạn hiện nay, điều quan trọng là phải nỗ lực hài hòa các tiêu chuẩn, thông lệ quản lý và giảm các rào cản phi thuế quan trong thương mại và hỗ trợ các dự án chung.
Bộ Phát triển Kinh tế Nga đóng vai trò là cơ quan thư ký của Ủy ban liên Chính phủ Nga-Việt về hợp tác thương mại, kinh tế và khoa học kỹ thuật đứng đầu là Phó Thủ tướng Dmitry Chernyshenko về phía Nga và Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà về phía Việt Nam. Các cuộc họp được tổ chức đều đặn, năm ngoái cuộc họp kỷ niệm 25 năm thành lập Ủy ban đã được tổ chức tại Moskva.
Và hai nước đã thấy được hiệu quả của hợp tác song phương có hệ thống trong khuôn khổ Ủy ban. Ví dụ, trong việc mở quyền tiếp cận thị trường một số hàng hóa, trong việc hài hòa các phương pháp tiếp cận để điều chỉnh các ngành công nghiệp, hỗ trợ các dự án chung.
Các nhóm làm việc mới đang được thành lập trong Ủy ban liên chính phủ, ví dụ, mới đây đã quyết định thành lập nhóm làm việc về hợp tác trong lĩnh vực công nghệ thông tin, nghiên cứu thành lập nhóm làm việc trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Đây chắc chắn là kênh thuận tiện để khởi động các sáng kiến chung từ thương mại và bất động sản đến khoa học và giáo dục.
Trong khuôn khổ Ủy ban liên Chính phủ, hai bên đã nhất trí về Kế hoạch toàn diện phát triển hợp tác đến năm 2030, bao gồm các bước cụ thể cho sự hợp tác trên 13 ngành công nghiệp - văn bản này dự kiến sẽ được ký kết trong chuyến thăm sắp tới của Thủ tướng Chính phủ Liên bang Nga Mikhail Mishustin tới Việt Nam.
PV: Xin trân trọng cám ơn ông!
