Khắc phục tình trạng ngập úng đô thị

Vừa qua, mưa lớn kéo dài đã gây ngập úng trên diện rộng tại các đô thị lớn. Để hạn chế và tiến tới giải quyết triệt để vấn nạn này, các bên liên quan cần mạnh dạn triển khai giải pháp đồng bộ, quyết liệt, từng bước nâng cao hiệu quả công tác thoát nước.

Xe gắn máy phải dắt bộ trên đường Bình Quới, phường Bình Quới, Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: TTXVN)
Xe gắn máy phải dắt bộ trên đường Bình Quới, phường Bình Quới, Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: TTXVN)

Hệ thống hạ tầng kỹ thuật nói chung và thoát nước nói riêng của các đô thị trên cả nước không theo kịp tốc độ đô thị hóa; các hệ thống thoát nước mưa, thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt của người dân... là nguyên nhân căn bản dẫn tới tình trạng trên.

Nhiều vướng mắc cố hữu

Nhìn chung, phần lớn hệ thống thoát nước đô thị vẫn là hệ thống cũ, hình thành từ lâu, cho nên khả năng thoát nước không đồng đều. Gần đây, các dự án khu đô thị mới, phát triển nhà ở tại một số địa phương được quy hoạch và xây dựng đồng bộ; hệ thống thoát nước mưa được tách riêng khỏi hệ thống thu gom nước thải sinh hoạt, nhưng việc phân tách riêng còn nhỏ trong phạm vi dự án, chưa mở rộng ra toàn bộ đô thị cho nên hiệu quả thoát nước còn hạn chế.

Tính đến cuối năm 2024, trên cả nước có 83 nhà máy xử lý nước thải đô thị đang vận hành tại hơn 50 đô thị, tổng công suất thiết kế hơn 2 triệu m3/ngày, nhưng công suất thực tế mới đạt khoảng 1,1 triệu m3/ngày. Nhiều nhà máy xử lý nước thải tập trung không đạt công suất thiết kế do tỷ lệ đấu nối thoát nước từ các hộ gia đình còn thấp hoặc mạng lưới thu gom chưa được đầu tư đồng bộ (trung bình vận hành khoảng hơn 50% công suất thiết kế).

Mặc dù tỷ lệ bao phủ của đường cống thoát nước khá cao (khu vực đô thị đạt khoảng 90%), nhưng tỷ lệ nước thải sinh hoạt được thu gom về nhà máy, xử lý đạt tiêu chuẩn xả thải ra môi trường mới đạt 18% so với tổng lượng nước thải. Hiện nay, có 2 mô hình tổ chức quản lý thoát nước tại cấp địa phương, gồm mô hình quản lý tập trung và phân cấp. Việc này sẽ gây khó khăn khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp hoạt động, năng lực quản lý của Ủy ban nhân dân cấp xã không đạt đối với các dự án xử lý nước thải quy mô lớn. Cùng với đó, tỷ lệ đường cống thoát nước trên đầu người tại Việt Nam còn thấp, trung bình đạt hơn 1m/người, chỉ bằng khoảng một nửa so với trung bình thế giới (2m/người),…

Cục trưởng Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng) Tạ Quang Vinh đánh giá, ngoài những vướng mắc cố hữu chưa được giải quyết, nguồn vốn đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước theo quy hoạch không đáp ứng được nhu cầu của các địa phương (đến năm 2030 khoảng 300.000 tỷ đồng). Giá dịch vụ thoát nước còn thấp, trước đây mới chỉ có 25 địa phương (khi chưa sáp nhập) ban hành giá theo 4 mức khác nhau, dao động từ 700 đồng/m3 đến 2.600 đồng/m3 và chủ yếu vẫn áp dụng thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải.

Quá trình phát triển đô thị, dân cư tập trung đông cùng tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan,... khiến hệ thống thoát nước cũ bị quá tải. Nhà nước không đủ nguồn lực đầu tư cho tất cả nhà máy xử lý nước thải và mạng lưới đường ống thu gom, trong khi mạng đường ống tại các đô thị đã xuống cấp, hư hỏng.

Lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải là cung ứng dịch vụ công ích do Nhà nước đầu tư và quản lý, khu vực tư nhân muốn đầu tư hay Nhà nước chuyển giao lại không thể thực hiện được do vướng mắc về quy định pháp luật. Việc các địa phương không được lập quy hoạch chuyên ngành thoát nước (trừ các thành phố trực thuộc Trung ương) cũng gây khó khăn cho việc đề xuất và lập dự án đầu tư xây dựng công trình thoát nước…

Cục trưởng Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng) Tạ Quang Vinh

“Lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải là cung ứng dịch vụ công ích do Nhà nước đầu tư và quản lý, khu vực tư nhân muốn đầu tư hay Nhà nước chuyển giao lại không thể thực hiện được do vướng mắc về quy định pháp luật. Việc các địa phương không được lập quy hoạch chuyên ngành thoát nước (trừ các thành phố trực thuộc Trung ương) cũng gây khó khăn cho việc đề xuất và lập dự án đầu tư xây dựng công trình thoát nước…”, ông Vinh nhận định.

Xây dựng các giải pháp đồng bộ

Các chuyên gia đánh giá, quy hoạch chung về phát triển đô thị đã đề cập giải pháp chống ngập úng, tuy nhiên, khâu tổ chức thực hiện vẫn gặp nhiều vướng mắc và cần xuất phát từ thực tế để có kế hoạch đầu tư phù hợp. Giáo sư, Tiến sĩ Đào Xuân Học, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam cho biết, vướng mắc hiện nay chủ yếu nằm ở khâu tiêu nước (thu gom từ hệ thống cống rãnh ra sông để về các trạm bơm). Chẳng hạn như Hà Nội, công suất được phê duyệt cho các trạm bơm là 504 m3/giây, nhưng hiện nay đầu tư còn quá chậm, chưa hoàn thành, thậm chí có trạm bơm đã hoàn thành nhưng không có nguồn nước thải để xử lý.

Đối với các địa phương gặp tình trạng ngập úng do nước sông dâng, triều dâng, các ngành liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc rà soát, quy hoạch lại mạng lưới sông ngòi để phát huy tốt nhất hiệu quả tiêu thoát lũ, ngập úng. Các điểm ngập úng cục bộ có thể áp dụng phương pháp linh hoạt như sử dụng bể ngầm lắp ghép, tận dụng không gian tại các công trình để chứa nước mưa, nước thải, góp phần giảm thiểu tác động của ngập úng.

Theo Cục trưởng Tạ Quang Vinh, trên cơ sở đánh giá hiện trạng thực tiễn hệ thống thoát nước của cả nước cũng như việc rà soát văn bản quy phạm pháp luật và đánh giá công tác quản lý nhà nước cho thấy, việc hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật là hết sức cần thiết, đặc biệt hiện nay chưa có một văn bản luật chuyên ngành thống nhất điều chỉnh hoạt động trong lĩnh vực thoát nước, gồm: Thoát nước mưa, thu gom và xử lý nước thải, bùn thải, phòng chống ngập úng, ứng phó biến đổi khí hậu,…

Do đó, việc xây dựng luật chuyên ngành về lĩnh vực cấp, thoát nước là một trong những giải pháp then chốt để quản lý tổng thể, giải quyết các vấn đề còn tồn tại, nhất là cơ chế đầu tư để thu hút các nguồn lực xây dựng hệ thống thoát nước. Dự kiến, Bộ Xây dựng sẽ chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật Cấp, thoát nước trình Chính phủ năm 2026 và trình Quốc hội sớm phê chuẩn, ban hành.

Các chuyên gia kiến nghị, trong khi chờ thông qua luật, các địa phương cần thúc đẩy ngay việc chuyển đổi thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải thành thu giá dịch vụ thoát nước; xử lý nước thải và xây dựng lộ trình tăng giá dịch vụ thoát nước, xử lý nước; bổ sung nguồn ngân sách cho địa phương trong việc tái đầu tư các dự án thoát nước và xử lý nước thải,… Cơ quan chức năng cần mạnh dạn nghiên cứu, ban hành Chương trình chống ngập đô thị, tương tự Chương trình phát triển nhà ở xã hội để có chính sách phù hợp, sớm giải quyết tình trạng này.

Cùng với đó, cần xây dựng cơ chế đặc thù cho các địa phương trong đầu tư công trình chống ngập đô thị; xây dựng cơ sở dữ liệu về ngập úng đô thị; thí điểm vận hành cơ chế PPP trong thu hút, huy động vốn đầu tư tư nhân tham gia các dự án thoát nước và xử lý nước thải, bảo đảm hiệu quả tài chính dự án, đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư và tổ chức tín dụng.

Có thể bạn quan tâm

Đồng chí Bùi Thị Minh Hoài.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam gửi thư chúc mừng Giáng sinh năm 2025

Nhân dịp Lễ Giáng sinh 2025, thay mặt Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng chí Bùi Thị Minh Hoài, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã gửi thư chúc mừng các vị giáo phẩm, chức sắc, tu sĩ cùng toàn thể đồng bào Kitô hữu Việt Nam.

Thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ vào tiến trình chuyển đổi số, góp phần xây dựng tổ chức Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam vững mạnh.

10 kết quả nổi bật năm 2025 của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam

Năm 2025, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã tạo ra những đột phá mạnh mẽ trong nhiều hoạt động. Chuyển đổi số được đẩy mạnh; công tác hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế ghi nhận nhiều kết quả ấn tượng; đồng thời thực hiện sắp xếp bộ máy tổ chức Hội - bảo đảm “gọn” tổ chức nhưng không “mỏng” phong trào.

Cán bộ y tế tuyên truyền, tư vấn về sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình tại cơ sở y tế.

Tiếp tục hoàn thiện, triển khai các chính sách về dân số kịp thời, hiệu quả

Hiện nay, công tác dân số ở nước ta còn gặp không ít khó khăn, vướng mắc như tốc độ già hóa dân số nhanh, trong khi hệ thống dịch vụ chăm sóc người cao tuổi chưa theo kịp, nguồn lực đầu tư còn hạn chế... Đây là những “nút thắt” cần sớm được khắc phục, để ngành dân số sớm hoàn thành các mục tiêu Nghị quyết 72-NQ/TW đề ra.

Đoàn chủ tịch điều hành Đại hội đại biểu Phụ nữ Bộ Công an lần thứ X, nhiệm kỳ 2025-2030.

Phụ nữ Công an bản lĩnh, nhân văn, kỷ cương, trách nhiệm

Thời gian tới, mọi hoạt động của tổ chức Hội phụ nữ Công an phải đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện và tuyệt đối của cấp ủy, thủ trưởng công an các đơn vị, địa phương. Gắn phong trào thi đua với nhiệm vụ chính trị, triển khai đồng bộ, hiệu quả tinh thần "5 dám" và phong trào thi đua "3 nhất".

Giao thông đô thị từng bước được tỉnh Thái Nguyên đầu tư, chỉnh trang xanh, sáng, sạch, đẹp hơn.

Đầu tư phát triển hạ tầng giao thông trọng điểm ở Thái Nguyên

Nhiều tuyến đường giao thông trọng điểm trên địa bàn Thái Nguyên vừa được đưa vào sử dụng sẽ làm cho tỉnh từng bước hoàn thiện giao thông trục dọc, trục ngang, giao thông đối ngoại. Điều đó không chỉ tạo thuận lợi đi lại, giao thương hàng hóa mà còn khai thác tiềm năng, thế mạnh, tạo không gian phát triển mới cho Thái Nguyên.

Bụi PM2.5 được đánh giá là tác nhân ô nhiễm không khí có ảnh hưởng tiêu cực nhất tới sức khỏe con người, nhất là bệnh phổi.

Hai nguyên nhân hàng đầu gây bệnh viêm phổi tắc nghẽn mạn tính

Để giảm thiểu nguy cơ liên quan đến bệnh phổi, người dân cần thực hiện lối sống theo hướng lành mạnh hơn như ăn uống điều độ, tăng cường vận động thể lực, kiểm soát cân nặng, góp phần giảm nguy cơ béo phì… Những điều này không chỉ giúp phòng tránh bệnh phổi, mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng.

[Video] Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng 2025, nơi những hạt giống tử tế hội tụ

[Video] Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng 2025, nơi những hạt giống tử tế hội tụ

Đêm Gala trao Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng 2025 với chủ đề “Kiên trì phụng sự” không chỉ tôn vinh những cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp bền bỉ hành động vì cộng đồng, mà còn trở thành điểm hội tụ của những “hạt giống tử tế”, kết nối nguồn lực và lan tỏa các giá trị nhân văn vì sự phát triển bền vững của xã hội.

Biên đội tàu Vùng 4 huấn luyện trên biển. (Ảnh: Vùng 4 Hải quân)

Vùng 4 Hải quân: Xứng danh đơn vị anh hùng

Phát huy truyền thống đơn vị anh hùng, cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 Hải quân đã luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ vùng biển đảo được phân công, đồng thời, thực hiện có hiệu quả công tác dân vận; thực sự là “điểm tựa” vững chắc của bà con ngư dân trong hành trình vươn khơi, bám biển.

Quang cảnh hội thảo.

Phú Thọ lấy ý kiến đóng góp vào hồ sơ điều chỉnh quy hoạch tỉnh

Sáng 17/12, tỉnh Phú Thọ tổ chức hội thảo lấy ý kiến đóng góp vào hồ sơ điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Phú Thọ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 với sự tham gia của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của tỉnh, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện một số bộ, ngành; đại diện doanh nghiệp và địa phương trong tỉnh.

Truyền thông điệp "Mũ bảo hiểm an toàn, Trẻ em an toàn". (Ảnh: HNV)

Thụy Điển-Việt Nam hợp tác thúc đẩy an toàn giao thông cho trẻ em

Sáng 17/12, tại Hà Nội, nhằm góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông và bảo vệ trẻ em trên đường phố Việt Nam, Đại sứ quán Thụy Điển phối hợp cùng Protec và Trường tiểu học Trung Yên triển khai Chiến dịch An toàn giao thông 2025 – “Mũ bảo hiểm an toàn, Trẻ em an toàn”, trao tặng 400 mũ bảo hiểm đạt chuẩn cho học sinh tại Hà Nội.

Bí thư Đảng ủy đặc khu Phú Quốc Lê Quốc Anh (thứ hai, từ trái qua) vận động nhân dân bàn giao đất để triển khai các công trình phục vụ APEC 2027.

Người dân đặc khu Phú Quốc đồng hành vì APEC 2027

Còn hơn một năm nữa để hoàn thành các công trình phục vụ Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) 2027, tại đặc khu Phú Quốc, tỉnh An Giang, với sự vận động của chính quyền địa phương, người dân dần đồng thuận bàn giao mặt bằng triển khai các dự án, biến khát vọng vươn tầm quốc tế của Phú Quốc thành hiện thực.

Khuya 3/12 đến sáng 4/12, nhiều xã nằm khu vực phía đông tỉnh Lâm Đồng xảy ra mưa lớn, kèm theo đó một số hồ thủy lợi xả lũ khiến những khu vực này đang bị ngập, có nhiều nơi ngập sâu hơn 2m. Trong ảnh: Nhiều nhà tại xã Hồng Sơn bị ngập sâu. (Ảnh: THANH HẢI)

Trách nhiệm trong cảnh báo thiên tai

Sau đợt mưa lũ xảy ra đầu tháng 12 trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, công tác dự báo thiên tai từ phía cơ quan chức năng bị đánh giá còn chậm trễ và thiếu chính xác, đã gây thiệt hại nặng nề về tài sản cho người dân và Nhà nước.

Các phương tiện lưu thông chen chúc tại các quốc lộ ra vào cửa ngõ Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: THẾ ANH)

Lộ trình “xanh hóa” phương tiện công cộng

Với vai trò đầu tàu kinh tế, Thành phố Hồ Chí Minh được xác định là địa phương đi đầu trong lộ trình “xanh hóa” giao thông, trước hết là hệ thống phương tiện giao thông công cộng. Đây là một trụ cột quan trọng để giảm phụ thuộc vào phương tiện cá nhân, đồng thời cắt giảm phát thải.