MEDLATEC - Đơn vị y tế tư nhân đi đầu giám sát kháng kháng sinh trong chiến lược quốc gia
Kháng kháng sinh (AMR) hiện là thách thức y tế, mối đe dọa nghiêm trọng sức khỏe người dân toàn cầu, ảnh hưởng lớn đến kết quả điều trị, làm gia tăng chi phí y tế và kéo dài thời gian nằm viện.
Tại Việt Nam, hệ thống giám sát AMR còn rời rạc, chủ yếu tập trung ở một số bệnh viện tuyến Trung ương, chưa đánh giá toàn diện mức độ kháng thuốc theo vùng miền và theo thời gian.
Thực hiện Chiến lược Quốc gia về phòng chống kháng thuốc tại Việt Nam giai đoạn 2023-2030 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2023, cùng mong muốn chung tay góp phần cải thiện thực trạng này ở nước ta; Hệ thống Y tế MEDLATEC - đơn vị sở hữu mạng lưới y tế rộng khắp với 40 Phòng Xét nghiệm trải rộng trên toàn quốc và 1 Trung tâm Xét nghiệm tại Hà Nội đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu kháng thuốc (AMR) thuộc Viện Truyền nhiễm quốc gia Nhật Bản (NIID) - cơ sở nghiên cứu hàng đầu về bệnh truyền nhiễm ở châu Á thực hiện.
Hội nghị khoa học “Giám sát kháng kháng sinh và Kết quả hợp tác giữa MEDLATEC & Trung tâm Nghiên cứu kháng thuốc - Viện Truyền nhiễm quốc gia Nhật Bản” mang đến diễn đàn chia sẻ của các chuyên gia hàng đầu trong cả nước như Bệnh viện Quân y 103, Bệnh viện 108, Bệnh viện Việt Đức.
Trong đó, MEDLATEC là đơn vị y tế ngoài công lập duy nhất tham gia nghiên cứu và báo cáo tại hội nghị này. Đặc biệt, sự kết hợp giữa MEDLATEC và Viện Truyền nhiễm quốc gia Nhật Bản đã chứng minh năng lực và sự tin tưởng trong mô hình hợp tác hiệu quả giữa Việt Nam và Nhật Bản trong lĩnh vực y tế, đặc biệt trong bối cảnh cần chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ và dữ liệu để ứng phó với thách thức kháng thuốc đang là vấn đề lo lắng trên toàn cầu nói chung, tại Việt Nam nói riêng.
Phát biểu tại hội nghị, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Khám chữa bệnh, Bộ Y tế nhấn mạnh: “Trong suốt những năm vừa qua chúng ta đã thiết lập được mạng lưới giám sát kháng thuốc trên toàn quốc, nhưng con số vẫn còn khiêm tốn và chỉ tập trung ở những đơn vị y tế lớn. Tôi hoan nghênh MEDLATEC đã tham gia mạng lưới giám sát toàn quốc và mong rằng sẽ có nhiều cơ sở y tế tham gia vào mạng lưới vi sinh cả nước để chúng ta có bức tranh tổng quát về tình trạng kháng thuốc tại Việt Nam, từ đó đưa ra chiến lược phòng chống vi khuẩn kháng thuốc một cách bền vững hơn”.
Vén màn “bức tranh” kháng kháng sinh vi sinh tại Việt Nam
Tại hội nghị, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thái Sơn - Giám đốc Hệ thống Xét nghiệm MEDLATEC đã chia sẻ báo cáo “Giám sát kháng kháng sinh khu vực miền bắc và miền trung qua Hệ thống Y tế MEDLATEC, năm 2022-2024”.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, các vi khuẩn Gram âm chiếm tới 60,7%, trong đó các vi khuẩn Gram âm hay gặp nhất gồm: E. coli, K. pneumoniae, H. Influenza, P. aeruginosa, Moraxella spp, Acinetobacter spp và một số vi khuẩn Gram âm khác. Trong đó, vi khuẩn E. coli và K. pneumoniae là hai loài phổ biến nhất, chủ yếu được phân lập từ mẫu nước tiểu và dịch đường hô hấp.
Nhóm Gram dương chiếm tới 39,3%, hay gặp nhất gồm: S. aureus, Enterococcus, S. pneumoniae, Streptococcus spp và các loài Staphylococcuscoagulase âm. Trong đó, Staphylococcus spp và Enterococcus spp là các tác nhân thường gặp nhất, thường được phân lập từ mẫu máu, dịch tiết và các loại dịch cơ thể.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thái Sơn cho biết: Việc phân tích các dữ liệu nuôi cấy và kháng sinh đồ tích lũy từ các bệnh phẩm lâm sàng không chỉ giúp xác định các vi khuẩn thường gặp, mà còn cung cấp bằng chứng thực tế cho các bác sĩ lâm sàng lựa chọn đúng kháng sinh theo phác đồ cá thể hóa trên từng người bệnh, từ đó nâng cao hiệu quả và rút ngắn thời gian điều trị, giảm biến chứng, đặc biệt hạn chế kháng thuốc ở vi khuẩn gây bệnh.
Tiếp đó, báo cáo đã công bố kết quả nghiên cứu tình hình kháng kháng sinh của từng loại vi khuẩn Gram âm, Gram dương chủ yếu cũng như tỷ lệ và xu hướng kháng kháng sinh ở từng vùng khu vực miền bắc, miền trung.
Chuyên gia nhấn mạnh: “Với hệ thống giám sát rộng khắp trong việc cung cấp dữ liệu đại diện nên kết quả nghiên cứu bảo đảm tin cậy, từ đó giúp bác sĩ lâm sàng có cơ sở lựa chọn kháng sinh ban đầu hợp lý cho người bệnh. Đồng thời, thành công của nghiên cứu còn là nền tảng quan trọng để thúc đẩy mối quan hệ hợp tác giữa MEDLATEC và Trung tâm Nghiên cứu kháng thuốc, Viện Truyền nhiễm quốc gia Nhật Bản (NIID) trong giai đoạn tiếp theo, hướng đến mô hình chia sẻ dữ liệu và giám sát AMR khu vực, cũng như MEDLATEC sẽ là điểm sáng thực hiện chiến lược quốc gia về phòng, chống kháng thuốc tại Việt Nam”.
Ngoài ra, thêm một điểm nhấn của MEDLATEC tại hội nghị này là bài báo cáo: “Nghiên cứu đặc điểm phân bố và mức độ nhạy cảm kháng sinh của vi khuẩn Klebsiella pneumoniae khu vực miền bắc và miền trung qua Hệ thống Y tế MEDLATEC giai đoạn 2022-2024”, do Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Vinh - Trưởng phòng Vi sinh, Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC báo cáo.
Klebsiella pneumoniae nằm trong nhóm Gram âm hay gặp nhất, kháng nhiều loại kháng sinh, gây khó khăn lớn trong điều trị và là mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng toàn cầu.
Trước vấn đề cấp bách đó, năm 2017, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra Danh mục các tác nhân vi khuẩn kháng thuốc cần được ưu tiên nghiên cứu và phát triển kháng sinh mới. Trong danh mục này, Klebsiella pneumoniae được xếp vào nhóm ưu tiên số 1.
Thực hiện đề án nghiên cứu, từ năm 2022 đến 2024, Trung tâm Xét nghiệm MEDLATEC phân lập 14.114 chủng vi khuẩn, trong đó số chủng Klebsiella pneumoniae chiếm 6% tổng số chủng vi khuẩn phân lập được (826 chủng). Kết quả nghiên cứu cho thấy vi khuẩn này kháng lại nhiều kháng sinh, đặc biệt là kháng nhóm carbapenem với tỷ lệ 30- 40%.
Với những kết quả của các nghiên cứu thực hiện tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, đây không chỉ là tài liệu tham khảo quý giá cho giới chuyên môn, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh đối với các nhà quản lý y tế, các cơ sở điều trị và toàn xã hội về nguy cơ kháng thuốc và trách nhiệm chung trong việc sử dụng kháng sinh an toàn, hiệu quả. Đồng thời, từ kết quả nghiên cứu trên sẽ cung cấp cái nhìn khách quan, cập nhật về tình hình lưu hành và kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh, từ đó hỗ trợ cho các bác sĩ lâm sàng trong việc lựa chọn kháng sinh hợp lý, góp phần vào chiến lược giám sát kháng thuốc quốc gia.
