1. Vài năm qua, thị trường chuyển nhượng của các HLV là một vòng tròn nhạt nhẽo. Vài người được kể tên, luân chuyển hết nơi này đến nơi khác trước khi quay lại đội bóng cũ. Chẳng có gì đột biến, chẳng có mấy cái tên mới ngoại trừ vài tên tuổi lớn thường thì sẽ gắn bó với một hoặc vài CLB xứng tầm. Nó khác hẳn với thị trường chuyển nhượng cầu thủ, một cái tên mới toe, tuổi teen cũng có thể được mua với giá hàng chục triệu euro.
Đầu năm 2024, một cuộc khủng hoảng HLV thật sự diễn ra. Klopp tuyên bố rời Liverpool để nghỉ ngơi. Bayern tan nát dưới tay Tuchel mà không thể tìm được ai thay thế. Thậm chí, bất kỳ cái tên nào được đưa ra đều từ chối Bayern. Hàng loạt các đội bóng lớn như Chelsea, AC Milan, Tottenham, Barca... đều rơi vào tình trạng không biết tìm ai dẫn dắt. Thế là một sự thay đổi diễn ra và nó thật sự làm xáo trộn thị trường HLV vốn đang nhạt nhẽo.
Ai cũng biết công nghệ, khoa học dữ liệu đã góp phần lớn phát triển bóng đá, từ đó có thể tạo ra những thay đổi cực lớn. Thí dụ, trí tuệ nhân tạo có thể tính toán giải pháp nào có lợi hơn giữa một cú sút xa từ 25m và một đường chuyền, một pha đi bóng. Ngoài sân cỏ, cơ sở dữ liệu giúp CLB có sự tư vấn về hoạt động mua bán, kinh doanh mọi hình thức. Khi bóng đá diễn ra liên tục, không ai còn thời gian để nghiên cứu, trinh sát, theo dõi và điều tra một cầu thủ hay HLV, kể cả việc nghiên cứu băng hình hay phân tích số liệu. Khi công nghệ AI bùng nổ, trí tuệ nhân tạo phát triển tột bậc và việc lựa chọn HLV, công việc vốn chậm chạp, lề mề và trì trệ nhất được giải quyết nhanh gọn.
2. Ai cũng sẽ bất ngờ khi Liverpool bổ nhiệm một HLV vô danh như Arne Slot từ Feyenoord? Rồi Chelsea đưa về HLV Enzo Maresca, một trợ lý của Pep Guardiola, một HLV mới vào nghề. Bayern đột nhiên không còn là “kẻ hút máu thiên hạ” khi mời HLV vừa bị xuống hạng tại EPL, V.Kompany. AC Milan thì mang về Paulo Fonseca, một HLV cũng chưa có tiếng vang gì ngoại trừ màn họp báo trong trang phục nhân vật Zorro cách đây 5 năm sau khi giúp Shakhtar hạ Man City 2-1.
 |
| Chelsea gây bất ngờ khi đưa về HLV mới vào nghề Enzo Maresca. |
Khi người ta không thể giành lấy những cái tên nổi tiếng nhất thì phải tìm những người mới, như cách một CLB tìm một tân binh trẻ tuổi vậy. Vũ khí quyết định là công nghệ, trí tuệ nhân tạo tạo ra những yêu cầu và ý tưởng. Tất cả được xây dựng thành những thuật toán phức tạp, rồi đưa ra những đáp số phục vụ các mục tiêu đặt ra. Liverpool chọn Arne Slot vì họ hiểu rằng, sẽ không bao giờ tìm thấy bản sao dù chỉ là tương đối của Klopp. Vậy thà tìm một người có hình thái huấn luyện tương tự. Slot được tìm thấy ở tận Rotterdam.
Một cầu thủ mua hớ, vẫn có thể thu lợi nhuận, hoặc chí ít còn bán để gỡ vốn. Nhưng HLV, sa thải là mất tiền đền bù. Nên đã đến lúc việc chọn HLV cũng phải được cân nhắc, thậm chí còn hơn chọn cầu thủ. Liverpool đã nghiên cứu kỹ CV của Slot, trong 3 mùa vừa qua, Slot tạo ra một cỗ máy mà ông là một bánh răng trong đó, ở một CLB có cấu trúc, phân tầng và khả năng làm việc nhóm. Họ cũng nghiên cứu rằng Slot thường xuất hiện ở các cuộc họp lựa chọn phương án tuyển mộ tân binh. Slot luôn ủng hộ các tuyển trạch viên, có những gợi ý các cầu thủ mà ông từng làm việc cùng và có cả những cầu thủ rất tầm thường. Với tất cả, Slot đều cam kết phát huy hết khả năng của họ. Nhưng ông cũng từ chối thẳng thừng những người ông cảm thấy không phù hợp, dù họ có tốt đến đâu. Có nghĩa, Liverpool cần một người có uy, nhưng cũng có sự mềm mỏng, là một HLV của một doanh nghiệp, biết chấp nhận vai trò của người khác. Hay ở chỗ, những dữ liệu đó đều được đưa vào hệ thống, công nghệ dữ liệu phân tích và đánh giá khác đi khái niệm của một HLV thông thường. Kết quả thu lại là gợi ý về Slot.
Văn hóa Mỹ của các ông chủ ở các CLB Ngoại hạng Anh khiến quyền lực của các HLV ngày càng suy giảm. Như việc Chelsea sa thải Pochettino. Ông này quen kiểm soát mọi thứ và dùng nó ở Tottenham, PSG, đến Chelsea cũng đều thất bại. Enzo Maresca về, ôn hòa hơn, biết lắng nghe hơn và hiện tại thành công hơn, dù ông chả là gì trước khi đến đây. Tất cả đều được lập trình trên cơ sở dữ liệu, phân tích bởi máy tính. Sau khi đưa ra các đối tượng, CV, số liệu tương thích sẽ chọn ra người có nhiều điểm tương đồng nhất với yêu cầu. Nó y hệt việc AC Milan bổ nhiệm Fonseca. Milan có thể chọn Lopetegui, Allegri... nhưng không, phải là Fonseca, một người biết nói tiếng Ý, biết quản lý đội bóng phức tạp, đang làm cách mạng, có cách ứng xử phù hợp khi khó khăn và biết phát huy tài năng trẻ. Đơn giản, Fonseca đáp ứng được các yếu tố AC Milan mong muốn khi hỏi trí tuệ nhân tạo rằng: tôi muốn một HLV có những tiêu chí này.
 |
| HLV Kompany vừa xuống hạng ở EPL thì được Bayern bổ nhiệm. |
3. Bayern Munich gây sốc khi bổ nhiệm Vincent Kompany một HLV ít kinh nghiệm, vừa xuống hạng cùng Burnley. Nhưng khi xem xét các dữ liệu thì Kompany là người phù hợp nhất. Không phải là Ban lãnh đạo Bayern bấm vào máy tính hỏi công nghệ AI hay chat GPT, mà họ tính toán những yêu cầu của mình, phân tích chúng, rồi phân tích dữ liệu các HLV để đưa ra một gợi ý. Tất cả kết quả đều không phải là những HLV giỏi, những cái tên lớn, mà là những người phù hợp nhất theo quan điểm của... trí tuệ nhân tạo.
Không phải sự lựa chọn nào cũng chính xác và mang lại thành công. Nhưng các HLV “bất ngờ” như Kompany, Fonseca, Maresca, Slot... đều đang có khởi đầu rất tốt, giống như những gì cơ sở dữ liệu được phân tích ra.
Theo thời gian, những nhà cầm quân uy tín kiểu như Pep, Klopp, Ancelotti... sẽ ít dần. Vậy nên, việc chọn HLV cũng sẽ phải dùng đến hệ thống máy tính, con số, phân tích, dựa trên sự tiếp cận khoa học, hơn là sự lựa chọn chủ quan đơn thuần. Tương lai không phải những chiếc máy tính sẽ chọn ra một HLV cho một CLB, nhưng nó sẽ giúp tạo ra những HLV giỏi khi họ còn là những kẻ vô danh.
