Hội thảo khoa học "50 năm Văn học nghệ thuật Việt Nam đồng hành cùng dân tộc"

Hội thảo có sự tham gia của đông đảo các văn nghệ sĩ thuộc 10 Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương, các Hội Văn học nghệ thuật tỉnh, thành phố trong cả nước, cùng các nhà nghiên cứu, lý luận phê bình, các nhà quản lý văn học nghệ thuật và đại diện giới khoa học xã hội, nhân văn. Đây là dịp để tổng kết thành tựu, nhìn lại chặng đường phát triển, rút ra bài học kinh nghiệm, định hình tầm nhìn và sứ mệnh của văn học nghệ thuật trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Ban tổ chức đã nhận được 45 tham luận phong phú về nội dung và đa dạng trong cách tiếp cận. Các tham luận đều tập trung vào việc nhìn lại, đánh giá khái quát và sâu sắc thực trạng phát triển của văn học nghệ thuật Việt Nam trong 50 năm qua, từ sáng tác, nghiên cứu lý luận phê bình đến biểu diễn và quảng bá tác phẩm.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân phát biểu tại hội thảo khoa học.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, khẳng định: Trong bối cảnh hiện nay, tình hình thế giới biến động nhanh chóng, phức tạp, khó lường, mang lại những thời cơ, vận hội mới nhưng cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức đối với công tác văn hóa, văn học nghệ thuật nói chung và hoạt động sáng tạo tác phẩm nghệ thuật của văn nghệ sĩ nói riêng.

Sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, bước đột phá phát triển của khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo AI được đưa vào cuộc sống, công cuộc đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã trở thành một xu thế tất yếu, tác động vô cùng mạnh mẽ, sâu sắc và mau lẹ đến môi trường văn hóa, môi trường sáng tạo văn học nghệ thuật.

Trước tác động của thời kỳ mới, cùng với sự thay đổi về thị hiếu và đòi hỏi ngày càng cao trong trải nghiệm của công chúng đối với các tác phẩm văn học nghệ thuật, đội ngũ văn nghệ sĩ phải tiếp tục là đội ngũ tiên phong của đổi mới, sáng tạo, đi đầu trong việc xây dựng và phát triển, góp phần vào sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước - Phó Giáo sư, Tiến sĩ, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam

"Có thể nhận thấy, quá trình hội nhập quốc tế, giao lưu văn hóa có khả năng tạo ra những biến đổi lớn về diện mạo, đặc điểm, loại hình văn hóa, văn nghệ nước nhà. Sự bùng nổ của các phương tiện truyền bá sản phẩm văn nghệ cũng mang đến nhiều tác động đến đời sống, nhu cầu, thị hiếu thưởng thức nghệ thuật của công chúng. Trước tác động của thời kỳ mới, cùng với sự thay đổi về thị hiếu và đòi hỏi ngày càng cao trong trải nghiệm của công chúng đối với các tác phẩm văn học nghệ thuật, đội ngũ văn nghệ sĩ phải tiếp tục là đội ngũ tiên phong của đổi mới, sáng tạo, đi đầu trong việc xây dựng và phát triển, góp phần vào sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

"Đảng và Nhà nước luôn dành cho văn hóa nói chung và văn học nghệ thuật Việt Nam nói riêng một sự quan tâm đặc biệt. Nhất là trong quá trình đất nước ta đổi mới và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và toàn diện thì sự quan tâm và lãnh đạo của Đảng và Nhà nước càng mạnh mẽ, cụ thể hơn, có cơ chế để đa dạng hóa nguồn lực đầu tư, nhất là thu hút các nguồn đầu tư từ ngoài ngân sách nhà nước, từ xã hội và nhất là từ cộng đồng doanh nghiệp, kể cả doanh nghiệp nước ngoài, đương nhiên phải theo những quy định, cơ chế cụ thể" - Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Hồng Quân nhấn mạnh.

Các đại biểu khách mời đã đưa ra nhiều ý kiến thú vị.

Nhà thơ Hữu Thỉnh, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhận định: Trong 50 năm qua, văn học ta đã làm được hai việc. Một là trả nợ quá khứ, hai là nhập cuộc đổi mới.

Theo ông, đánh giá về chuyên môn cũng đã hé mở ra cách nhìn về đội hình văn học. Nửa thế kỷ qua, là nửa thế kỷ sum họp của 5 thế hệ nhà văn. Đó là các thế hệ nhà văn tiền chiến, các nhà văn chống Pháp, các nhà văn chống Mỹ, các nhà văn hậu chiến, các nhà văn xuất hiện trong đổi mới. Mỗi thế hệ có lợi thế riêng, cùng bổ sung và cộng hưởng với nhau, đưa nền văn học ta phát triển lên một tầm cao mới.

Bước vào kỷ nguyên mới, sứ mệnh vẻ vang và nhiệm vụ nặng nề đặt lên vai thế hệ trẻ. Thời gian là của họ. Tương lai cũng thuộc về họ. Tất cả đều hướng tới mục tiêu phấn đấu để có những tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, có tác dụng sâu sắc trong xây dựng con người - Nhà thơ Hữu Thỉnh, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam

"Bước vào kỷ nguyên mới, sứ mệnh vẻ vang và nhiệm vụ nặng nề đặt lên vai thế hệ trẻ. Thời gian là của họ. Tương lai cũng thuộc về họ. Tất cả đều hướng tới mục tiêu phấn đấu để có những tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, có tác dụng sâu sắc trong xây dựng con người. Ngẫm cho kỹ, lịch sử văn học xưa nay là con đường vắt qua các đỉnh cao. Đó là sự kết tinh văn hoá làm cho dân tộc vượt lên dân tộc, con người vượt lên con người", nhà thơ Hữu Thỉnh chia sẻ.

Các tác giả tham luận khẳng định: Văn học nghệ thuật Việt Nam đã trải qua một hành trình phát triển đầy bản lĩnh, chuyển mình mạnh mẽ từ thời kỳ hậu chiến đến giai đoạn đổi mới, với không ít thách thức nhưng cũng đầy cơ hội. Dù trong thời bình, lĩnh vực này vẫn giữ được lửa tinh thần dân tộc, sự gắn bó mật thiết với đời sống nhân dân, đặc biệt là những thời khắc gian nan như thời kỳ khủng hoảng kinh tế, thiên tai, dịch bệnh...

Các thế hệ văn nghệ sĩ, từ những người đã từng cầm bút trong chiến tranh đến lớp trẻ sinh ra trong thời bình, đều chung một lý tưởng: sáng tạo nghệ thuật để phụng sự con người, phục vụ Tổ quốc. Nhiều tác phẩm vừa bảo đảm chất lượng về nội dung và nghệ thuật, vừa góp phần lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc, giàu bản sắc văn hóa dân tộc.

Hội thảo thu hút sự quan tâm và tham dự của đại diện các Hội Văn học nghệ thuật địa phương.

Điểm nhấn quan trọng trong các tham luận là sự khẳng định văn học nghệ thuật không chỉ thể hiện sáng tạo cá nhân mà còn là biểu hiện cho tinh thần dân tộc, của bản sắc văn hóa và khát vọng sống cao đẹp của con người Việt Nam. Chính văn học nghệ thuật đã góp phần "giữ lửa" cho lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết và ý chí vươn lên không ngừng của dân tộc trong suốt nửa thế kỷ qua.

Trong kỷ nguyên mới, văn học nghệ thuật tiếp tục chứng minh sức sống mãnh liệt khi thích ứng linh hoạt với sự phát triển của công nghệ, internet và các xu hướng toàn cầu. Văn học mạng, nghệ thuật kỹ thuật số, âm nhạc đa phương tiện, phim ảnh tương tác… ngày càng phổ biến, mở ra những không gian sáng tạo mới cho nghệ sĩ và công chúng.

Một trong những thành tựu nổi bật được nêu trong hội thảo là sự lan tỏa của văn học nghệ thuật nước nhà ra cộng đồng quốc tế. Nhiều tác phẩm văn học được dịch và xuất bản tại nước ngoài, các bộ phim, vở kịch, tác phẩm mỹ thuật, âm nhạc... liên tục được giới thiệu ở các liên hoan nghệ thuật quốc tế, mang lại hình ảnh sinh động, chân thực và giàu cảm xúc về đất nước, con người Việt Nam.

Văn học nghệ thuật đã trở thành cây cầu nối đưa văn hóa Việt đến với bạn bè năm châu, góp phần xây dựng thương hiệu quốc gia thông qua văn hóa, khẳng định bản lĩnh và tâm hồn Việt.

Hội thảo còn tập trung vào những kiến nghị mang tính định hướng cho tương lai. Nhiều tham luận đề xuất cần có chiến lược đầu tư bài bản, lâu dài và hiệu quả hơn cho văn học nghệ thuật; xây dựng hệ thống chính sách ưu tiên đối với các tài năng trẻ, nghệ sĩ vùng sâu, vùng xa và dân tộc thiểu số.

Một số ý kiến cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ, chuyển đổi số trong sáng tạo, phổ biến văn học nghệ thuật; sự cần thiết của giáo dục nghệ thuật trong trường học; phát triển thị trường theo hướng chuyên nghiệp hóa và hội nhập quốc tế.

Đặc biệt, các nhà nghiên cứu và văn nghệ sĩ đều thống nhất rằng cần phải xây dựng một nền văn học nghệ thuật hiện đại, nhân văn, mang đậm bản sắc dân tộc, đồng thời tiếp cận với các giá trị phổ quát của nhân loại để có thể đồng hành cùng dân tộc trong mọi thời đại.

Hội thảo khoa học toàn quốc "50 năm Văn học nghệ thuật Việt Nam đồng hành cùng dân tộc" là sự kiện mang tính tổng kết, đánh giá nhưng cũng là động lực cho hành trình sáng tạo mới. Đó là lời khẳng định về vai trò không thể thay thế của lĩnh vực quan trọng này trong việc hình thành bản sắc quốc gia, bồi đắp tâm hồn, đạo đức và lý tưởng sống cho mỗi người Việt. Bước vào những cột mốc quan trọng của đất nước, văn học nghệ thuật cần tiếp tục là một lực lượng tiên phong, một nguồn năng lượng tinh thần to lớn, cùng dân tộc chinh phục những đỉnh cao mới.