LTS: Dầu ăn "giá rẻ" ẩn chứa hiểm họa
Thị trường dầu ăn Việt Nam với doanh số ước đạt 30.000 tỷ đồng/năm đang trở thành mảnh đất màu mỡ thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư. Tuy nhiên, sự "trăm hoa đua nở" của các sản phẩm dầu ăn cũng kéo theo tình trạng nhãn mác bát nháo, chất lượng thật giả lẫn lộn, khiến người tiêu dùng khó lòng phân biệt.
Vụ việc mới nhất, nhãn hiệu dầu ăn OFOOD của Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food bị phát hiện bán ra thị trường hàng chục nghìn tấn, dưới danh nghĩa dầu ăn cho người nhưng thực chất chỉ là dầu thực vật dùng để sản xuất thức ăn chăn nuôi một lần nữa cho thấy sự bát nháo của thị trường dầu ăn với đủ các "chiêu trò" gian lận.
Thực trạng đáng báo động về dầu ăn thiếu vi chất dinh dưỡng
Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN 9-2:2011/BYT) và Nghị định số 09/2016/NĐ-CP, dầu ăn (đặc biệt là dầu đậu nành, dầu cọ, dầu hạt cải và dầu lạc) bắt buộc phải được tăng cường vitamin A với hàm lượng tối thiểu 2,75mg/100g và tối đa 5,50mg/100g. Các văn bản này cũng yêu cầu doanh nghiệp phải ghi rõ trên nhãn sản phẩm dòng chữ "Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng".
Việc bổ sung vitamin A vào dầu ăn là cần thiết bởi vi chất này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thị lực, hỗ trợ sự phát triển của tế bào ở trẻ em, duy trì khả năng sinh sản, phát triển thai nhi và tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể.
Tuy nhiên, khảo sát thị trường cho thấy nhiều nhãn hiệu dầu ăn "cao cấp" đang được bày bán với mức giá thấp hơn đáng kể so với các sản phẩm có thương hiệu lớn.
Điều đáng lo ngại là một số sản phẩm thường không ghi rõ thành phần vi chất dinh dưỡng (vitamin A) trên nhãn mác. Có loại dầu ăn vốn được các quán ăn, nhà hàng và cơ sở chế biến suất ăn công nghiệp sử dụng phổ biến, cũng không ghi bổ sung Vitamin A.
Việc không công bố thành phần vitamin A trên nhãn mác cho thấy khả năng cao các loại dầu ăn này không được bổ sung vi chất dinh dưỡng theo quy định.
Điều này không chỉ vi phạm Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, Nghị định 89/2006/NĐ-CP và Nghị định 09/2016/NĐ-CP về nhãn mác và chất lượng hàng hóa, mà còn trực tiếp gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Ngoài ra, một số nhãn mác dầu ăn còn nhập nhèm về thành phần sản xuất, chỉ ghi chung chung "supper olein cọ cao cấp" hoặc "dầu đậu nành tinh luyện" mà không nêu rõ tỷ lệ phần trăm.
Các thông số dinh dưỡng quan trọng như năng lượng, chất đạm, chất béo, carbohydrate, natri, cholesterol cũng thường bị bỏ qua. Sự mập mờ này khiến người tiêu dùng khó có thể nắm bắt chính xác chất lượng sản phẩm.
Hành vi gian lận định lượng và nguồn gốc nguyên liệu
Bên cạnh việc thiếu hụt vitamin A, thị trường dầu ăn còn tồn tại nhiều hành vi gian lận khác. Phổ biến nhất là việc đóng chai/đóng can không đúng trọng lượng công bố trên nhãn mác, với mức thiếu hụt từ 10-15%, thậm chí có trường hợp lên tới 20%.
Hành vi này không chỉ là gian dối trong ghi nhãn và định lượng, mà còn trực tiếp lừa dối người tiêu dùng. Tình trạng này diễn ra phổ biến trên cả nước, đặc biệt ở các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai.
Nhiều công ty còn không ghi cụ thể trọng lượng hoặc thể tích trên nhãn hàng hóa, mà cố tình ghi theo hướng dung sai (±), nhằm tạo cơ hội gian lận trong định lượng. Theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP, định lượng hàng hóa phải được thể hiện bằng con số cụ thể.
Nghiêm trọng hơn, có những doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, dầu thải loại, dầu tái chế không bảo đảm chất lượng, hoặc dầu nhập khẩu để sản xuất thức ăn chăn nuôi nhưng lại đóng chai bán cho người tiêu dùng. Việc tái sử dụng các can đã qua sử dụng để san chiết dầu cũng là một vi phạm quy định của Bộ Y tế về an toàn thực phẩm.
Các hành vi vi phạm này diễn ra phổ biến và trong thời gian dài. Đáng nói, các đại lý kinh doanh, quán ăn, nhà hàng, bếp ăn công nghiệp thường biết rõ nhưng vẫn cố tình nhập hàng số lượng lớn do giá rẻ và lợi nhuận cao.
Vụ việc của Công ty TNHH Famimoto Việt Nam là một thí dụ điển hình về những hành vi sai phạm nghiêm trọng. Công ty này đã mua dầu ăn về, san chiết và đóng chai thành các sản phẩm như "Dầu ăn thượng hạng Boat Brand" và "Dầu thực vật Fami Gold", nhưng kết quả giám định cho thấy các sản phẩm này không đạt so với các chỉ tiêu công bố hoặc ghi trên nhãn sản phẩm.
Đặc biệt, nhiều sản phẩm Fami Gold còn bị thiếu hụt thể tích đáng kể so với thông số ghi trên nhãn mác, bao bì. Công ty này đã tiêu thụ hàng trăm tấn dầu ăn giả, chủ yếu cho các bếp ăn tập thể, bếp ăn tại các khu công nghiệp ở Hà Nội và hơn 10 tỉnh phía bắc, gây nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe của hàng trăm ngàn người lao động.
Trách nhiệm của cơ quan chức năng và lời cảnh báo cho người tiêu dùng
Trước thực trạng bát nháo của thị trường dầu ăn, việc tăng cường kiểm tra, giám sát của các cơ quan chức năng là vô cùng cấp thiết. Các cơ quan quản lý cần kiểm tra toàn diện thị trường dầu ăn, kiểm tra chất lượng sản phẩm và hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất dầu ăn.
Qua đó, cần kịp thời chấn chỉnh, ngăn chặn các hành vi gian lận, sản xuất dầu ăn không đạt tiêu chuẩn, thiếu Vitamin A, thiếu định lượng để tránh tác hại xấu đến sức khỏe người dân.
Đặc biệt, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, và lực lượng Công an để xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, đặc biệt là những trường hợp liên quan đến sản xuất hàng giả, sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc và gian lận định lượng. Việc xử lý phải đủ sức răn đe để bảo đảm thị trường thực phẩm minh bạch và an toàn.
Đối với người tiêu dùng, cần nâng cao cảnh giác trước những sản phẩm dầu ăn giá rẻ bất thường, đặc biệt là những loại không ghi rõ thành phần vi chất dinh dưỡng hoặc có dấu hiệu mập mờ về thông tin trên nhãn mác.
Sức khỏe của mỗi người dân là tài sản quý giá. Việc chủ động tìm hiểu thông tin và cẩn trọng trong việc lựa chọn thực phẩm, đặc biệt là dầu ăn, sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng trước những nguy cơ tiềm ẩn từ thị trường không minh bạch.
Khi mua dầu ăn, người tiêu dùng nên:
- Kiểm tra kỹ nhãn mác: Bảo đảm sản phẩm có ghi rõ "Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng" và các thông tin về thành phần, hàm lượng vitamin A theo quy định.
- Lựa chọn sản phẩm có thương hiệu uy tín: Ưu tiên các sản phẩm của các doanh nghiệp lớn, có thương hiệu và tuân thủ các quy định về chất lượng.
- Kiểm tra định lượng: Nếu có thể, hãy kiểm tra trọng lượng hoặc thể tích sản phẩm để tránh mua phải hàng thiếu hụt.
- Cảnh giác với giá quá rẻ: Giá cả thường phản ánh chất lượng sản phẩm. Dầu ăn giá rẻ bất thường có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro về chất lượng và an toàn.
![[Infographic] Tổng quan Dự án sân bay Gia Bình tại Bắc Ninh](https://cdn.nhandan.vn/images/0ff3e83eb0d0a0beffc6ad5a1d357fafe39380b67cd8575cac92bc7fcd90065f939855b443d053a5ab02432542deec623a23b39638eb39c7e073cf6c6fff9128/dai-dien-san-bay-gia-binh.jpg.webp)
