Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, một trong những thách thức lớn nhất là giữ chân đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã - những người trực tiếp thực thi nhiệm vụ ở cơ sở trong bối cảnh áp lực công việc ngày càng gia tăng.
Áp lực đối với cán bộ “hai vai”
Từ ngày 1/7, Nghệ An cùng cả nước triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Theo đó, toàn tỉnh giảm từ 412 xã xuống còn 130 xã, đồng thời xóa bỏ toàn bộ 20 đơn vị hành chính cấp huyện. Việc sáp nhập này dẫn đến sự thay đổi lớn trong phân cấp quản lý, khi nhiều nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền cấp huyện, thậm chí một phần từ cấp tỉnh, nay được chuyển giao xuống cấp xã. Điều này khiến cán bộ xã phải đảm nhận khối lượng công việc nhiều hơn so với trước.
Câu chuyện của chị Nguyễn Thị Thiệp, nguyên cán bộ Phòng Nông nghiệp huyện Nam Đàn (cũ) là một thí dụ. Sau khi sắp xếp, chị được điều về xã Vạn An phụ trách lĩnh vực nông nghiệp. Nếu trước đây, 6 người phụ trách các mảng riêng biệt, đến nay một mình chị phải kiêm nhiệm tất cả, từ trồng trọt, chăn nuôi, lâm-thủy sản đến xây dựng nông thôn mới, phòng chống thiên tai... Không chỉ nông nghiệp, tình trạng đa nhiệm còn xảy ra ở nhiều lĩnh vực khác.
Chị Hoàng Thị Mai, công chức văn hóa xã Lam Thành cho biết: “Công việc không quá phức tạp, nhưng nhiều đầu mối. Vừa quán xuyến nhiều phần việc được giao, vừa phải báo cáo cho ngành, cho tỉnh; cập nhật văn bản mới, hướng dẫn mới... tốn nhiều thời gian cho nên gần như không còn thời gian dành cho bản thân và gia đình”.
Áp lực công việc buộc cán bộ xã phải làm đến tối muộn. Không ít người lựa chọn rời bỏ do không thể tiếp tục gánh vác khối lượng công việc quá sức. Sau một thời gian suy tính, chị Nguyễn Thị Thiệp nộp đơn xin nghỉ việc cùng 20 cán bộ, công chức xã Vạn An; trong đó, có 7 người nghỉ theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP và Nghị định 67/2025/NĐ-CP.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Vương Hồng Thái chia sẻ: “Trong số người nghỉ có nhiều cán bộ giỏi, tâm huyết, những người mà xã rất cần”. Tại xã Lam Thành, sau khi sắp xếp bộ máy, có 14 người xin nghỉ việc. Xã Hưng Nguyên Nam ghi nhận 17 người nghỉ theo chế độ, cùng 4 cán bộ khác đang có ý định xin thôi việc... Đáng lo ngại, khi những cán bộ có năng lực, kinh nghiệm rời đi sẽ tạo ra khoảng trống chất lượng lớn trong bộ máy. Gánh nặng sẽ đè lên những người ở lại, dẫn đến nguy cơ tiếp tục mất thêm cán bộ.
Theo Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2023-2025, Nghệ An sẽ nhập 92 đơn vị xã thành 44 đơn vị hành chính mới, giảm 48 đơn vị. Theo đó có 799 cán bộ, công chức dôi dư. Tiếp đó, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp có khoảng 3.500 cán bộ, công chức, viên chức trong tỉnh nghỉ hưu trước tuổi hoặc nghỉ việc theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP và Nghị định 67/2025/NĐ-CP. Đến nay, Nghệ An đã thẩm định và ra quyết định cho 2.739 trường hợp nghỉ việc với tổng kinh phí chi trả hơn 2.748 tỷ đồng…
Sau một thời gian ngắn triển khai chính quyền địa phương hai cấp, thực tế cho thấy, ở nhiều địa phương có hiện tượng thừa, thiếu cán bộ một cách cục bộ; không ít địa phương cán bộ dôi dư nhưng lại thiếu nhân sự có năng lực chuyên môn vững vàng để vận hành bộ máy hiệu quả. Theo lãnh đạo tỉnh, giải quyết chế độ cho cán bộ dôi dư là việc làm cần thiết. Tuy nhiên, điều cốt lõi hơn là giữ chân được đội ngũ có năng lực và tâm huyết để bộ máy sau cải cách có thể vận hành hiệu quả, chuyên nghiệp và bền vững.
Chiến lược đồng bộ, dài hạn
Hiện nay, nhiều địa phương đã có những giải pháp giữ chân cán bộ, công chức, viên chức có năng lực và tâm huyết. Như tại xã Vạn An, khi một số cán bộ chủ chốt nộp đơn xin nghỉ, Thường trực Đảng ủy chủ động tổ chức gặp mặt, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng. Nhờ tiếp cận linh hoạt, địa phương đã thuyết phục được 4 công chức rút đơn, trong đó có chị Thiệp.
Đồng chí Vương Hồng Thái cho biết: “Địa phương muốn phát triển cần có cán bộ giỏi. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành, chia sẻ với anh em”. Tại xã Hưng Nguyên Nam, Bí thư Đảng ủy Lê Phạm Hùng khẳng định: “Cán bộ được lắng nghe, được bảo vệ và tôn trọng, đó là cách giữ người bền vững”. Từ thực tế này cho thấy, đối thoại và sự chia sẻ là yếu tố quan trọng trong việc giữ chân cán bộ.
Thực trạng thiếu hụt cán bộ có trình độ chuyên môn, nhất là tại các xã vùng sâu, vùng xa đặt ra yêu cầu phải tập trung xây dựng công tác nhân sự bài bản, bền vững. Nhiều địa phương đã kiến nghị tăng phụ cấp cho cán bộ kiêm nhiệm, tổ chức đào tạo nghiệp vụ, đặc biệt cho số cán bộ đào tạo chuyên môn chắp vá. Việc ứng dụng công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số cũng được xác định là giải pháp giúp giảm tải thủ tục hành chính, giúp cán bộ “dễ thở” hơn.
Cùng với đó, nhằm tập trung bổ sung nguồn cán bộ vào những lĩnh vực thiết yếu như quản lý đất đai, tài chính, môi trường, xây dựng, công nghệ thông tin và trung tâm hành chính công - các mảng công việc vốn đang là “nút thắt” tại nhiều xã, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đã có Kết luận số 586-KL/TU về việc tiếp tục kiện toàn, bổ sung nhân lực cho chính quyền cấp xã sau sắp xếp đơn vị hành chính.
Trên cơ sở đó, tỉnh đang thực hiện chủ trương điều động, biệt phái tối thiểu 5% cán bộ từ cấp tỉnh về các xã gặp khó khăn trong công tác cán bộ nhằm bổ sung nhân lực và tạo cơ hội rèn luyện thực tiễn. Đồng thời tổ chức tập huấn nghiệp vụ chuyên môn liên quan và tăng cường trang thiết bị công nghệ hiện đại để hỗ trợ cán bộ xã.
Để bộ máy sau tinh gọn có thể hoạt động hiệu quả, điều kiện tiên quyết là giữ được đội ngũ cán bộ giỏi nhằm duy trì chất lượng, tính chuyên nghiệp và niềm tin của người dân với chính quyền cơ sở. Điều này đòi hỏi một chiến lược nhân sự toàn diện và dài hạn.
