Độc đáo xiếc mèo đón Tết Quý Mão

Nếu chỉ biết đến mèo với những biệt tài quen thuộc như trèo cây, bắt chuột, nhìn xuyên trong bóng đêm, thì khi đến Liên đoàn Xiếc Việt Nam, nhiều người sẽ rất ngạc nhiên khi thấy mèo hóa thân thành những nghệ sĩ xiếc thực thụ. Chào đón năm mới Quý Mão, xiếc mèo đang trở thành "đặc sản" nghệ thuật đắt show được nhiều khán giả yêu thích.

Thứ Hai, ngày 09/01/2023 - 09:12

"Dưới sự hướng dẫn, huấn luyện của nghệ sĩ Bùi Huyền Trang, những chú mèo thực hiện được nhiều động tác xiếc thú vị".

Những ngày cận Tết, nghệ sĩ Bùi Huyền Trang (sinh năm 1986) càng bận rộn bởi không chỉ lo bảo đảm các suất diễn của Liên đoàn Xiếc Việt Nam, mà chị cùng các bé mèo cưng của mình còn tất bật với nhiều lời mời đặt hàng biểu diễn từ các đơn vị, trường học, cá nhân trong những sự kiện, liên hoan...

Tại một góc sân khấu của Rạp Xiếc Trung ương (Hà Nội), Huyền Trang đang tranh thủ ôn luyện động tác cho những "nghệ sĩ" mèo đặc biệt. Dưới sự điều khiển của chị, con trắng uyển chuyển uốn mình theo đường zic zắc của khung sắt dựng sẵn, con vàng nhỏ di chuyển từng bước nhịp nhàng qua các đầu cột liền kề dựng đứng, con đen khéo léo luồn theo từng nhịp chân bắt chéo, con xám trườn vòng quanh cổ huấn luyện viên, con bengal di chuyển bằng cách cặp nách trên xà, còn con vàng lớn sẵn sàng làm những động tác mạo hiểm hơn như nhảy từ chiếc cột cao 6m đáp chính xác xuống giá đỡ trên tay người chủ trò, hay băng mình vượt qua vòng lửa đang cháy rừng rực...

Ít ai biết, để có được những màn trình diễn thú vị này, Huyền Trang đã phải trải qua quá trình luyện tập, gắn bó với xiếc mèo suốt 5 năm qua. Vốn là nghệ sĩ múa được đào tạo bài bản từ Học viện Múa Việt Nam, nhưng sau khi kết hôn cùng nghệ sĩ xiếc thú Tạ Duy Lâm, tình yêu dành cho xiếc trong chị cứ lớn dần lên.

Năm 2017, theo gợi ý của chồng, chị bắt đầu nghiên cứu, luyện tập xiếc mèo. Vợ chồng chị có thể xem là những gương mặt đầu tiên biểu diễn xiếc mèo tại Việt Nam. Hiện nay, khi chồng chị chuyển sang làm công tác đào tạo về xiếc thú tại Trường trung cấp Nghệ thuật xiếc và Tạp kỹ Việt Nam, Huyền Trang trở thành nghệ sĩ duy nhất tại Liên đoàn Xiếc Việt Nam đứng vai chủ trò các tiết mục xiếc mèo. Kỹ năng múa cũng giúp chị thuận lợi hơn khi tạo ra những màn phối hợp đầy mềm dẻo, ăn ý và đẹp mắt cùng mèo.

Nghệ sĩ Huyền Trang chia sẻ, là những người "mở đường" cho xiếc mèo tại Việt Nam nên vợ chồng chị phải đối mặt không ít khó khăn cùng nhiều lần thất bại trong quá trình tập luyện. Vừa phải tự mày mò, tìm hiểu về đặc tính của loài mèo để lên ý tưởng động tác, vừa phải xây dựng đạo cụ, phát triển những kỹ năng biểu diễn phù hợp cho mèo..., nên nếu không có sự kiên trì, khéo léo, nhẫn nại, hẳn nhiều người muốn bỏ cuộc.

Ngay trong việc chọn mèo cũng đòi hỏi phải tính toán nhiều yếu tố. "Mình thường chọn mèo lai Anh vì giống mèo này dạn người, không nhát như mèo ta. Con nào khỏe thì sẽ có dáng to, lông mượt, mắt tinh nhanh, ham mồi"-chị kể.

So với trâu, lợn, ngựa, dê..., mèo uyển chuyển và tinh nhanh hơn, nhưng cũng khó tính và bướng bỉnh hơn nên để đưa vào khuôn khổ không đơn giản. Muốn thuần phục các con vật, điều quan trọng nhất là cần dành được tình cảm của chúng, làm chúng biết nghe lời. Đó là lý do nghệ sĩ xiếc Huyền Trang luôn chăm và cưng mèo như con. Chị đón mèo về nuôi ngay từ khi chúng mới chỉ 1-2 tháng tuổi, hằng ngày cùng chơi, chăm sóc và cưng nựng mèo.

Cứ mỗi cuối tuần, chị lại đưa mèo ra phố đi chơi để mèo làm quen với không khí náo nhiệt đông người. Những chú mèo ở Liên đoàn cũng thường xuyên được huấn luyện viên đưa ra sân khấu sau mỗi buổi diễn để quen thuộc với ánh đèn, âm thanh, tiếng cười nói, vỗ tay của khán giả…

Tương tự những nghệ sĩ biểu diễn chuyên nghiệp, để thuận lợi thực hiện động tác xiếc, các chú mèo cần giữ dáng để duy trì thân hình "người mẫu" trong khoảng 4-5kg. Vì thế, các chú luôn được nuôi ăn và chăm sóc theo chế độ đặc biệt nhằm duy trì phong độ và bảo đảm sức khỏe.

"Mình không nuôi mèo bằng cơm mà nuôi bằng thịt và cám. Cám trước khi cho mèo ăn cần được ngâm vào nước sôi để nở ra, giúp mèo ăn vào sẽ không bị hại thận và tốt cho đường tiêu hóa. Những ngày thời tiết lạnh như này, mèo được nằm đèn sưởi, chải lông, xịt nước thơm... Vì chăm sóc kỹ nên các bạn cũng rất yêu quý mình. Vừa nghe thấy tiếng xe máy của mình đến cổng là các bạn mèo đã nhao lên cửa chuồng, tranh nhau ngóng ra ngoài"-Huyền Trang kể.

Hiện tại, ngoài 6 chú mèo đã hơn 5 tuổi ở Liên đoàn Xiếc Việt Nam, Huyền Trang còn nuôi và tập động tác cho 9 chú mèo ít tuổi hơn ở nhà để dự bị cho đội hình chính lúc ốm đau hoặc khi không còn khả năng biểu diễn. Chị chia sẻ, nuôi mèo không quá khó khăn nhưng lắt nhắt như nuôi con mọn.

Sáng nào cũng phải dậy rất sớm để thay cát, cho mèo ăn rồi mới đến lượt người. Những chuyến đi chơi xa, với Trang là điều xa xỉ, bởi đi đâu cũng không được quên giờ về cho mèo ăn. Những khi thay đổi thời tiết, mèo đau bụng, sổ mũi... thì càng bận hơn vì phải pha thuốc cho mèo uống, thường xuyên nhỏ, rửa mũi để mèo nhanh khỏi.

Tuy nhiên, so với chăm mèo, việc luyện cho mèo tập xiếc còn tốn nhiều thời gian hơn. Huyền Trang cho hay, để tập một động tác mất trung bình từ một đến hai tháng. Không phải con mèo nào cũng thực hiện được những động tác như nhau nên phải thử và nương theo khả năng của từng con để xây dựng bài tập riêng. Mèo đôi khi lười vận động, đặc biệt về mùa lạnh, nên muốn các chú không quên động tác, ngày nào chị cũng phải cho mèo tập luyện.

Có trường hợp, tập tành ngon lành rồi nhưng đến khi biểu diễn, mèo không nghe theo lệnh của huấn luyện viên, cứ đứng ì một chỗ hoặc chạy tít vào trong cánh gà. Lúc ấy, "mẹ" Trang cũng chỉ có thể áp dụng biện pháp phạt cho ăn ít đi và tiến hành tập ngay lại để mèo nhanh chóng quen với phản xạ diễn.

Luyện xiếc cùng mèo nhiều năm, bị mèo cào cho xước xát là chuyện thường tình, nhưng Huyền Trang nhớ nhất là tai nạn nghề nghiệp xảy ra vào mùa diễn trung thu cách đây vài năm. Vì đưa hơi sâu vị trí giá đỡ vào phía trong nên khi mèo nhảy từ cột cao xuống, móng vuốt đã cào sâu vào mặt chị gây chảy nhiều máu. Sau lần ấy, phải mất tới hơn một năm, chị mới hoàn toàn lấy lại được cảm giác tự tin khi thực hiện màn trình diễn đó.

Chị cho biết đang nghiên cứu thêm một số động tác mới cho mèo như đi trên bóng rổ, đi trên dây căng... để tăng dần độ khó cho các tiết mục, giúp xiếc mèo ngày càng thú vị, hấp dẫn hơn, góp phần vào thành công chung của Liên đoàn Xiếc Việt Nam trên lộ trình đưa thú nuôi vào biểu diễn xiếc thay thế cho động vật hoang dã.

TRANG ANH