Định hình kiến trúc đô thị, nông thôn

Kể từ khi Luật Kiến trúc số 40/2019/QH14 được ban hành, Việt Nam cơ bản đã có các quy định, công cụ quản lý nhà nước để quản lý toàn diện việc phát triển kiến trúc, cảnh quan đô thị và nông thôn, bảo vệ di sản kiến trúc truyền thống và môi trường thiên nhiên, tạo hành lang pháp lý cho công tác kiểm tra, hướng dẫn, giám sát việc thực thi pháp luật. Tuy nhiên, thực tế, kiến trúc của nước ta vẫn còn nhiều bất cập, đòi hỏi phải có các giải pháp cụ thể, hữu hiệu hơn để đem lại những nét tươi mới, tạo bản sắc riêng.
Một dự án đang xây dựng trên phố Lê Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội).
Một dự án đang xây dựng trên phố Lê Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội).

Triển khai theo quy định của Luật Kiến trúc, Bộ Xây dựng đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Ðịnh hướng phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 tại Quyết định số 1246/QÐ-TTg ngày 19/7/2021. Theo đó, định hướng kiến trúc Việt Nam đã đề ra những mục tiêu cụ thể cho giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, nhất là hoàn thành việc xây dựng Quy chế quản lý kiến trúc tại đô thị và nông thôn. Ðây là công cụ hữu hiệu, bảo đảm chất lượng kiến trúc tại Việt Nam.

Chưa phản ánh được bản sắc riêng

Luật Kiến trúc quy định kiến trúc là nghệ thuật và khoa học, kỹ thuật về tổ chức không gian, tạo lập môi trường sống bền vững, đáp ứng nhu cầu của con người và xã hội. Ðối với đô thị, nông thôn và các điểm tập trung đông dân cư, kiến trúc phản ánh trình độ phát triển của đời sống xã hội về kinh tế, xã hội, đồng thời thể hiện đặc trưng văn hóa của từng vùng, miền. Với phạm vi không gian nước ta được trải dài từ bắc xuống nam khoảng 2.000km, phong cách kiến trúc truyền thống của Việt Nam thể hiện rõ bản sắc đối với từng khu vực trên cơ sở các đặc trưng về khí hậu, văn hóa và tập quán. Ðiều này được thể hiện rất rõ thông qua hình thái tổ chức không gian, kiến trúc các công trình nhà ở, các công trình phục vụ cộng đồng dân cư. Quá trình đô thị hóa nhanh chóng đã tác động đến diện mạo kiến trúc một cách mạnh mẽ qua nhu cầu, cách thức sử dụng công trình, nhận thức về thẩm mỹ trong quá trình thiết kế và hình thành các công trình xây dựng...

Bên cạnh những mặt tích cực, kiến trúc tại đô thị và nông thôn hiện nay cũng còn bộc lộ một số bất cập, hạn chế. Trong đó, là sự đơn điệu, kém khác biệt giữa phong cách, hình thức kiến trúc nhà ở giữa các vùng, miền trên cả nước. Có hiện tượng trùng lặp về hình thức kiến trúc nhà riêng lẻ, nhà ở chung cư tại các khu đô thị, khu ở miền đồng bằng, miền núi và ven biển. Thiếu tính trật tự, đa dạng, không thống nhất và chưa phản ánh được bản sắc riêng; quy mô các công trình không tương xứng, đồng bộ với khả năng đáp ứng về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, nhất là khả năng về kết nối, liên hệ giao thông trong đô thị. Kiến trúc tại các khu phố hiện hữu trong đô thị có hiện tượng chắp vá, lai tạp, lấn chiếm không gian chung và không hình thành các điểm nhấn đô thị. Không gian vỉa hè tuyến phố được coi là diện mạo đô thị được quản lý khá lỏng lẻo, bị lấn chiếm không gian đi bộ; việc quảng cáo với kích cỡ, mầu sắc không theo quy định phù hợp trong đô thị đã phá vỡ hình thức, bố cục kiến trúc công trình, tuyến phố. Các hệ thống kiến trúc trang trí đô thị, tượng đài và quảng trường, vườn hoa không đồng bộ với cấp độ đô thị. Chưa có sự quan tâm đầy đủ trong xây dựng hệ thống công trình nghệ thuật công cộng - tiểu cảnh đô thị dành cho cộng đồng, nhân dân tạo vẻ đẹp thu hút du lịch như tại đô thị các nước quốc tế.

Tại khu vực nông thôn, kiến trúc nhà ở có xu hướng tương tự đô thị; kiến trúc các công trình công cộng chưa được đầu tư đầy đủ, đồng bộ nhằm đáp ứng được tiêu chuẩn và phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế nông-lâm-ngư nghiệp, chăn nuôi, phát triển du lịch, văn hóa. Còn tại các khu chức năng (khu công nghiệp, khu kinh tế...), kiến trúc chưa được quan tâm thỏa đáng, chủ yếu việc xây dựng tập trung vào mục tiêu đáp ứng yêu cầu công năng sử dụng, chưa đóng góp trong tổng thể chung của không gian kiến trúc, cảnh quan.

Nâng cao tầm quan trọng của kiến trúc trong quá trình phát triển

Thực tế triển khai xây dựng thời gian qua cho thấy, nội dung thiết kế đô thị trong đồ án quy hoạch, quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc cảnh quan đô thị chưa phát huy tác dụng do thiếu tính thực tiễn; chưa xây dựng được hình thái, phong cách kiến trúc tiêu biểu cho từng vùng, miền. Việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch còn chưa bảo đảm chất lượng và hiện tượng xây dựng công trình, nhất là công trình cao tầng không tuân thủ giấy phép xây dựng, dẫn đến phá vỡ cấu trúc và không gian kiến trúc cảnh quan chung của đô thị. Công tác quản lý, bảo vệ công trình kiến trúc có giá trị, các di sản đô thị chưa chặt chẽ, thiếu công cụ và chưa có kết quả cụ thể. Ðối với các nghiên cứu hệ thống kiến trúc nhà nông thôn nhằm vào mục tiêu phù hợp khí hậu miền núi, ven biển chưa có hiệu quả rõ nét, mới chỉ dừng ở thiết kế mẫu, chưa đi vào xây dựng áp dụng đại trà. Bên cạnh đó, việc bảo tồn, tôn tạo các di sản kiến trúc, cảnh quan thiên nhiên tại khu vực nông thôn trong thời gian qua tuy đã được quan tâm, nhưng vẫn chưa được tiến hành thường xuyên và thiếu hệ thống, đôi khi do quá chú trọng phát triển kinh tế nên nhiều di sản kiến trúc gắn với lịch sử và cảnh quan đã bị xâm phạm, hoặc cải tạo kiến trúc sai gốc, làm mai một các giá trị văn hóa và lịch sử vốn có của các công trình theo thời gian. Ðồng thời, vùng nông thôn dễ bị tác động bởi kiến trúc tôn giáo và ảnh hưởng xu thế kiến trúc du nhập.

Ðể từng bước khắc phục và giải quyết các bất cập về kiến trúc, các bên liên quan cần tập trung đổi mới công tác truyền thông, giáo dục phổ cập thẩm mỹ kiến trúc nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về ý nghĩa thực tiễn, tầm quan trọng của kiến trúc với mục tiêu phát triển kiến trúc Việt Nam hiện đại, bền vững, giàu bản sắc văn hóa dân tộc. Nâng cao năng lực của tổ chức, cá nhân hành nghề kiến trúc cả trong lĩnh vực quản lý và tư vấn thiết kế nhằm hoàn thiện chất lượng các đồ án quy hoạch và thiết kế kiến trúc; xây dựng đầy đủ, đồng bộ cơ sở dữ liệu về kiến trúc và hành nghề kiến trúc trong cả nước.

Các cơ quan quản lý nhà nước tiếp tục tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến Luật Kiến trúc; đề xuất hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền kịp thời sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ hoặc ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm phù hợp, thống nhất với Luật Kiến trúc. Các cấp, các cơ quan tập trung xây dựng, ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy định, hướng dẫn thi hành pháp luật về kiến trúc, tổ chức thực hiện và đánh giá kết quả thực hiện Ðịnh hướng phát triển kiến trúc Việt Nam; tăng cường, thường xuyên thực hiện công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong lĩnh vực kiến trúc ■

Có thể bạn quan tâm

Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng.

Xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân đạt hiệu quả cao

Chiều 5/12, Đoàn giám sát số 14 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã làm việc với Đảng ủy xã Tam Hưng, nhằm giám sát công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện một số chuyên đề trọng tâm, cấp bách cuối năm 2025; kiểm điểm tự đánh giá xếp loại chất lượng của Ban Thường vụ Đảng ủy xã năm 2025.

Các đồng chí Bùi Thị Minh Hoài, Lương Quốc Đoàn (lần lượt thứ nhất và ba từ trái sang) trao giải A Giải báo chí và giải A Cuộc thi viết cho các tác giả, đại diện nhóm tác giả tiêu biểu.

Trao giải báo chí về "tam nông" tặng 34 tác phẩm xuất sắc

Năm nay, Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ghi nhận kỷ lục về số lượng tác phẩm dự thi với gần 1.900 bài gửi. Từ đây, Ban tổ chức đã đánh giá, lựa chọn và tìm ra hai giải A, bốn giải B, sáu giải C, mười giải Khuyến khích và 12 giải chuyên đề. Báo Nhân Dân có một tác phẩm giành giải chuyên đề.

Trao giải "Vinh danh người truyền lửa" cho 15 cá nhân xuất sắc.

Vinh danh những “Người truyền lửa” vì cống hiến, đóng góp thiết thực cho cộng đồng

Những cá nhân tiêu biểu nhất của giải thưởng “Vinh danh Người truyền lửa” đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau nhưng đều có chung một tinh thần luôn nỗ lực không ngừng vì những điều tốt đẹp. Câu chuyện họ mang theo đã truyền cảm hứng, góp phần bồi đắp niềm tin, khơi dậy khát vọng cống hiến và tinh thần đoàn kết trong cộng đồng.

Anh Lương Minh Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Đắk Lắk trao tặng Bằng khen của Ban Chấp hành Tỉnh đoàn Đắk Lắk cho anh Nguyễn Văn Minh.

Tặng Bằng khen cho anh Nguyễn Văn Minh vì đã có hành động dũng cảm cứu người trong mưa lũ

Hành động dũng cảm của anh Nguyễn Văn Minh không chỉ hỗ trợ lực lượng chức năng kịp thời đưa người dân ở vùng lũ đến nơi an toàn, anh còn có tinh thần trách nhiệm, xả thân vì cộng đồng, là tấm gương điển hình về người tốt, việc tốt để đoàn viên, thanh niên trong và ngoài tỉnh học tập, rèn luyện.

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Tin nổi bật ngày 5/12: Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và chính sách phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; làm rõ nguyên nhân vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, TP Hồ Chí Minh

Chính phủ cho ý kiến về đề án khu thương mại tự do và đề xuất cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển trung tâm lọc hóa dầu và năng lượng quốc gia; điều tra làm rõ nguyên nhân, khắc phục hậu quả vụ cháy tại phường Cầu Ông Lãnh, Thành phố Hồ Chí Minh … là một số tin tức đáng chú ý ngày 5/12.

Đoạn bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long đã bị nước biển cuốn trôi hoàn toàn.

Sớm gia cố bờ bao ngăn triều cường xã đảo Đông Hải

Những ngày này, triều cường kết hợp với sóng to, gió lớn đã gây sạt lở hơn 500m bờ bao ngăn triều cường khu vực Cồn Nhàn thuộc 2 ấp Đông Thành, Hồ Thùng, xã Đông Hải, tỉnh Vĩnh Long. Nước biển tràn vào đất liền gây thiệt hại thủy sản, hoa màu, ảnh hưởng khoảng 50ha đất sản xuất của hàng chục hộ dân.

[Video] Khẩn trương điều tra nguyên nhân vụ cháy làm 4 người tử vong tại TP Hồ Chí Minh

[Video] Khẩn trương điều tra nguyên nhân vụ cháy làm 4 người tử vong tại TP Hồ Chí Minh

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã ký Công điện số 236/CĐ-TTg ngày 5/12/2025, yêu cầu các cơ quan chức năng khẩn trương xử lý vụ cháy xảy ra lúc 4 giờ 37 cùng ngày tại số 227 Trần Hưng Đạo, phường Cầu Ông Lãnh (TP Hồ Chí Minh), khiến bốn người thiệt mạng và hai người bị thương. 

Dự án "Mắt sáng cộng đồng" bố trí các xe phẫu thuật lưu động đạt chuẩn bệnh viện để hỗ trợ người dân vùng sâu, vùng xa.

Dự án "Mắt sáng cộng đồng": Mỗi đôi mắt sáng trở lại là một cuộc đời lần nữa mở ra

Hơn 10 năm về trước, đoàn bác sĩ của Bệnh viện Mắt quốc tế DND không quản ngại khó khăn, đến Quỳnh Nhai (Sơn La) để tiến hành thay thủy tinh thể cho hơn 100 người cao tuổi. "Đó là những ngày trời rét căm, chúng tôi 'mang' cả phòng mổ lên núi, với mong muốn đem ánh sáng trở lại cho bà con vùng cao", bác sĩ Quỳnh hồi tưởng.

Thành phố Đà Nẵng họp triển khai "chiến dịch Quang Trung".

Đà Nẵng tăng tốc triển khai "chiến dịch Quang Trung"

Ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng yêu cầu việc sửa chữa và xây dựng lại nhà cửa phải bảo đảm tiêu chí an toàn, bền vững, không để tình trạng nhà làm xong 2-3 năm đã hư hỏng. Tại các địa bàn khó khăn chưa triển khai được phải có phương án tạm thời cho dân ngay.

Phối cảnh cầu vượt trực thông trên tuyến đường Cổ Linh.

Làm cầu vượt trực thông dài hàng trăm mét giải quyết ùn tắc đường Cổ Linh

Do lưu lượng phương tiện lớn, đường Cổ Linh (Hà Nội) luôn trong tình trạng ùn tắc, mất trật tự an toàn giao thông, là “điểm nghẽn” phát triển kinh tế-xã hội của khu vực. Dù mới đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng phường Long Biên đã chủ động đề xuất giải pháp giải quyết căn cơ tình trạng này.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Hồ Văn Niên cùng lãnh đạo các ban, sở, ngành của tỉnh và địa phương thực hiện nghi thức khởi công xây dựng nhà mới cho gia đình bà Hồ Thị Hương, ở xã Tây Trà.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu sớm hoàn thành việc xây mới và sửa chữa nhà cho người dân vùng bão lũ

Sáng 5/12, tại buổi lễ trao kinh phí hỗ trợ cho các gia đình có nhà bị hư hỏng do mưa lũ ở xã Tây Trà, đồng chí Hồ Văn Niên, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi yêu cầu địa phương huy động tối đa nguồn lực, sớm hoàn thành việc xây mới, sửa chữa nhà, để các gia đình nhanh chóng ổn định chỗ ở, an cư, lạc nghiệp.

Văn phòng Làng trẻ em SOS Việt Nam.

Cần giải quyết tốt các vấn đề đặt ra khi chuyển các Làng SOS về địa phương quản lý

Gần 40 năm qua, với sự hỗ trợ của Làng trẻ em SOS quốc tế và các nhà tài trợ, Việt Nam có hơn 7.000 trẻ em, thanh, thiếu niên được nuôi dưỡng tại 17 cơ sở. Hiện nay, do nhiều nguyên nhân, nhiều Làng trẻ SOS cơ sở bị dừng nguồn tài trợ dẫn đến gặp nhiều khó khăn trong việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em.